Page 3 - kyprianos-ethnomartyras

Ἐξ ὅλου αὐτοῦ τοῦ ὑλικοῦ, ἡ πιὸ σπουδαία ἀναφορά, στὴν ὁποίαν
δίνονται λεπτομέρειες τοῦ μαρτυρίου του, εἶναι αὐτὴ τοῦ περιηγητῆ Josef
Wolf. Αὐτός, Ἐβραιογερμανός, πρώην παπικὸς καὶ μετέπειτα
προτεστάντης, βρισκόταν κατ’ ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες στὴν Κύπρο καὶ
παρευρέθηκε στὸ γεγονὸς τῆς 9ης Ἰουλίου 1821. Γράφει στὶς περιηγητικές
του ἀναμνήσεις :
4
«Οὕτω, ὁ Γουὼλφ ἔσπευσεν εἰς Λευκωσίαν, ἀλλ’ ὅτε ἀφίκετο ἐκεῖ, ὁ
ἀρχιεπίσκοπος Κύριλλος καὶ 127 χριστιανοὶ εἶχον ἤδη θανατωθῆ.
5
Ὁ Γουὼλφ ἤκουσε παρὰ τῶν ἑλλήνων καὶ εὐρωπαίων κατοίκων τὰς
περὶ τῆς σφαγῆς ταύτης λεπτομερείας.
Εἶπον ὡσαύτως εἰς αὐτὸν ὅτι θὰ ἐχαρίζετο ἡ ζωὴ τοῦ
ἀρχιεπισκόπου, ἐὰν οὗτος ἠσπάζετο τὸν μωαμεθανισμόν. Ἀλλ’ ὁ
ἀρχιεπίσκοπος δεικνύων τὴν λευκὴν αὐτοῦ γενειάδα εἶπεν: “
Ὑπηρέτησα τὸν Ὕψιστον ὡς ἐπίσκοπος τοῦ ποιμνίου τούτου ἐπὶ 50 ἔτη,
ὤφειλον ἆρά γε νὰ φανῶ ἀγνώμων καὶ νὰ ἀρνηθῶ τὸ ὄνομα αὐτοῦ;”.
Ἔπειτα ἔκαμε τὸ σημεῖον τοῦ σταυροῦ καὶ ἀνεφώνησε: “Τέκνα,
ἔδωκα ὑμῖν παράδειγμα”. Καὶ ἐξακολουθῶν νὰ κάμνῃ τὸ σημεῖον τοῦ
σταυροῦ ἐσυνέχισεν: “Κύριε ἐλέησον, Χριστὲ ἐλέησον”, μέχρι τῆς
στιγμῆς, καθ’ ἣν ἀπεκεφαλίσθη.
Ὁ Γουὼλφ διὰ τῆς ἐνθέρμου αὐτοῦ μεσολαβήσεως διέσωσεν ἓξ ἐκ
τῶν χριστιανῶν, ὧν δύο ἔσωσαν τὴν ἀθλίαν αὐτῶν ὕπαρξιν
ἀσπασθέντες τὸν μωαμεθανισμόν. Ὁ Γουὼλφ ἔλαβεν ὑπὸ τὴν
προστασίαν αὐτοῦ ἀρκετὰ τέκνα προὐχόντων, οἵτινες ἀπώλεσαν τὴν
ζωὴν αὐτῶν».

4 Κ. ΣΠΥΡΙΔΑΚΙ, Μελέται, Διαλέξεις, Λόγοι, Ἄρθρα, τ. Α΄, Μέρος Α΄, Λευκωσία 1972, σ. 322.
Ὁ συγγραφέας λαμβάνει τὰ στοιχεῖα ἀπὸ τὸ ἀγγλικὸ πρωτότυπο Travels and
Adventures of the rev. Joseph Wolf, London 1861, σ. 172. Βλ. ἐπίσης Κ. ΣΠΥΡΙΔΑΚΙ, «Ὁ
περιηγητὴς αἰδ. Ἰωσὴφ Γουὼλφ καὶ ἡ Κύπρος», Κυπριακαὶ Σπουδαί, ΚΖ΄ (1963) 11-
22. Ἱερᾶς Μονῆς Μαχαιρᾶ, Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός, ὁ Μάρτυρας τῆς
Πίστεως καὶ τῆς Πατρίδος, Ἀρχεῖον Κειμένων, ὅ.π., σσ. 316-7.
5 Ὁ Joseph Wolf, συνοδὸς τοῦ John Carne, ὑπῆρξε ἰουδαῖος ἐκ γενετῆς, γεννηθεὶς στὴν
Γερμανία, ἀργότερα δὲ ἔγινε χριστιανός, κατὰ πρῶτον μὲν ρωμαιοκαθολικὸς καὶ
μετέπειτα προτεστάντης. Ἔτσι, ἡ περιγραφὴ τῶν γεγονότων ἐκ μέρους του ἀποκτᾶ
ἰδιαίτερη σημασία. Ἐκτελῶντας περιηγήσεις στὴν Μέση Ἀνατολή, βρέθηκε καὶ στὴν
Κύπρο κατὰ τοὺς χρόνους τῆς ἑλληνικῆς ἐπαναστάσεως. Ἡ μόνη ἀδυναμία τοῦ ἐν
λόγῳ κειμένου, ὅπως σημειώνει καὶ ὁ Σπυριδάκις (Μελέται, Διαλέξεις, ὅ.π., σσ. 318-
319), εἶναι ἡ ἀνακρίβεια ὡς πρὸς τὰ ὀνόματα (Κύριλλος ἀντὶ Κυπριανὸς) καὶ τοὺς
ἀριθμοὺς (50 ἔτη ἀρχιερατείας ἀντὶ 11). Τὸ ἴδιο ἐξάλλου συμβαίνει καὶ μὲ ἄλλα
κείμενα ξένων περιηγητῶν ἢ ἀνταποκριτῶν, ὅπως τὸ ἄρθρο ἰταλικῆς ἐφημερίδας,
ποὺ μιλᾶ γιὰ ἀρχιεπίσκοπο τῆς Λάρνακας (βλ. Ἀρχιεπίσκοπος Κύπρου Κυπριανός, ὁ
Μάρτυρας τῆς Πίστεως καὶ τῆς Πατρίδος, Ἀρχεῖον Κειμένων, ὅ.π., σ. 326), ἡ διήγηση
τοῦ γάλλου ἱστορικοῦ Pouqueville, στὴν ὁποία ἀναφέρει γιὰ ἀπαγχονισμὸ πέντε
ἐπισκόπων γύρω στὶς 15 Ὀκτωβρίου (αὐτόθι, σ. 375), καθὼς καὶ αὐτὴ τοῦ σουηδοῦ
Jakob B. Berggren, ὁ ὁποῖος μιλᾶ γιὰ ἐκτέλεση δεκατριῶν ἐπισκόπων καὶ ἀνωτέρων
κληρικῶν στὴν Λάρνακα (αὐτόθι, σ. 381). Ἡ σημασία τῆς διήγησης τοῦ Wolf ἔγκειται
στὸ γεγονὸς ὅτι εἶναι ἡ μοναδικὴ γραπτὴ μαρτυρία, ἡ ὁποία ἀναφέρει ὅτι ἔγινε
πρόταση στὸν Κυπριανὸ νὰ ἀλλάξει τὴν πίστη του καὶ νὰ σωθεῖ, ἀρνήθηκε ὅμως καὶ
προτίμησε νὰ θυσιάσει τὴν ζωή του παραμένοντας χριστιανός.