Page 17 - moglenidis_agkosmas

Ε. Η παιδαγωγική μέθοδος του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού
μέσω των Διδαχών

Στην εποχή του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού δεν υπήρχε
συστηματική παιδεία. Ο φωτιστής του Γένους αντιλήφθηκε από νωρίς,
πως έπρεπε να δώσει προτεραιότητα στην παιδεία με σκοπό να αφυπνίσει
το Γένος. Η ελληνική γλώσσα σε πολλές οθωμανοκρατούμενες περιοχές
κινδύνεψε να πάψει να ακούγεται. Τα γράμματα και η παιδεία έπεσαν σε
αφάνταστη παρακμή. Συχνά έλεγε: «Δεν βλέπετε ότι αγρίεψε το Γένος
73
μας από την αμάθεια και εγίναμεν ωσάν τα θηρία;» . Η ρεαλιστικότητα
και η διορατικότητά που είχε τον οδήγησαν, ώστε να προτρέπει τους
Ορθοδόξους του Γένους μας να φτιάξουν ελληνικό σχολείο. «Να
μανθάνουν τα παιδιά ελληνικά», διατί «η Εκκλησία μας, αδελφέ, είναι εις
την ελληνικήν γλώσσαν», και «αν σπουδάξης εις το ελληνικόν σχολείον,
αδελφέ μου, δεν ημπορείς να καταλάβεις εκείνα που ομολογά η Εκκλησία
74
μας» . Ο Κοσμάς, ως πηγή της παιδείας, βρίσκεται στην πρώτη γραμμή
και κάνει την επανάστασή του. Η μόρφωση είναι για όλους τους
ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας και οικονομικής κατάστασης .
75
Με σκοπό την σωστή καθοδήγηση των ανθρώπων μέσω της σωστής
μόρφωσης και την κοινωνικοποίηση τους στην δύσκολη κοινωνία που
διέμεναν έχτισε σχολεία . Το σχολείο μετά την οικογένεια συμβάλλει
76
συστηματικά στην αγωγή και μόρφωση αλλά και στην ένταξή των
ανθρώπων στην κοινωνία. Τα σχολεία ανήλθαν σε 210 ελληνικά και 1.100
κοινά . Στις Διδαχές του έλεγε: «Φοράτε φλουριά και νομίζετε ότι σας
77
κάνουν ανθρώπους. Το σχολείο σας μαθαίνει για τον Θεό, σας μαθαίνει
τα ελληνικά, σας κάνει ανθρώπους, φωτίζει τους ανθρώπους να μάθουν
τα μυστήρια, ανοίγει τις εκκλησίες και τα μοναστήρια. Χωρίς το σχολείο,
78
περπατούμε στο σκότος» . Το όραμα του Πατροκοσμά ήταν ξεκάθαρο.
Την ανάπτυξη και ολοκλήρωση προσωπικοτήτων δια μέσου της

73 Β. Φανουργάκη, Η Χριστιανική Γραμματεία μετά το 450, Θεσσαλονίκη 1986, σ. 281.
74
Ανδρέα Νανάκη (Μητρ.),Το Οικουμενικό Πατριαρχείο στην Ύστερη Οθωμανική Αυτοκρατορία, από
το Γένος και την Εθναρχία στο Έθνος, έκδ. Μπαρμπουνάκη, Θεσσαλονίκη 2013, σ. 165.
75 Ιω. Κονγκούλη, Εισαγωγή στην παιδαγωγική, Έκδοση Ε΄, έκδ. αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη
2003, σ. 79.
76 Ν. Ζαχαροπούλου, Η παιδεία στην Τουρκοκρατία, έκδ. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη1983, σ. 95. Βλ. και
Ν. Ζαχαροπούλου, Δωρόθεος Βουλησμάς επι τη βάσει των ανέκδοτων αυτού επιστολών, (διατριβή επί
διδακτορία), Θεσσαλονίκη 1969, σ. 12.
77
Στ. Παπαθεμελή, Η κοινωνική διάσταση των διδαχών του Κοσμά Αιτωλού, Το άλας της γης, η περί
Ορθοδοξίας και Πολιτικής, έκδ. Παρουσία, Θεσσαλονίκη 1999.
78
Αρχιμ. Χρυσοστόμου Μαϊδώνη, Ο γέροντας του Γένους, έκδ. Ι. Μ. Αγίου Κοσμά του Αιτωλού,
Αρναία Χαλκιδικής 2009, σσ. 244-245.

16