Page 5 - mylonas-ekklisiastikes-prosopikotites

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο ρόλος του κλήρου κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας

ου
Ο Ελληνισμός από τα τέλη του 18 αιώνα άρχισε να γνωρίζει μια πνευματική
αναγέννηση, που αποτέλεσε σημαντικό παράγοντα της προετοιμασίας για την εθνική

1
αφύπνιση που θα οδηγούσε στην επικείμενη επανάσταση . Στην πορεία αυτή
συνεπικούρησε ο Ευρωπαϊκός Διαφωτισμός, τις ιδέες του οποίου, οι εκπρόσωποι του

2
Νεοελληνικού Διαφωτισμού μεταλαμπάδευσαν στην παιδεία και στην κοινωνία με
3
την έκδοση εφημερίδων και περιοδικών . Συγκεκριμένα, οι λόγιοι της εποχής στόχευαν
4
στην ωρίμανση της ιδέας της διεκδίκησης της ελευθερίας και της αποτίναξης του όρου
6
5
«ραγιάς» . Ήταν αναμενόμενες κάποιες πνευματικές ιδεολογικές συγκρούσεις .
Ο κλήρος ενεργούσε ενοποιητικά, είτε λόγω της ενθάρρυνσης και τόνωσης του

φρονήματος των αγωνιστών, είτε μέσα από την διοικητική και πολιτική δράση του.
7
Αρκετοί κληρικοί ποίμαιναν χωριά ή μικρές επαρχίες .
Πάντοτε ήταν εκτεθειμένος στη οργή και στην ανταποδοτική διάθεση των

8
Τούρκων κάθε φορά που εξεγείρονταν το ποίμνιο . Επίσης, δεν είναι λίγοι σε αριθμοί
οι αρχιερείς που αναγκάστηκαν να απομακρυνθούν από τις έδρες τους ή να

αποτελέσουν κυματοθραύστη της μάνητας των Τούρκων. Οι αρχιερείς που
9
ακολούθησαν τη μοίρα του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε΄ εξ αιτίας της κήρυξης της
10
επανάστασης φτάνουν τους ογδόντα .

1 Κ. Δημαράς, Νεοελληνικός Διαφωτισμός, σ. 25.
2 Γ. Διζιρίκης, Ο Νεοελληνικός Διαφωτισμός και το Ευρωπαϊκό Πνεύμα 1750-1821: Αισθητική και
ιδεολογία των λογίων της Τουρκοκρατίας, σ. 56.
3 Αρκετές εφημερίδες κυκλοφόρησαν ακόμη και κατά τη διάρκεια του αγώνα, αλλά και μετά από αυτόν,
όπως “Εβδομάς”, “Αθήνα”, “Αιών”, “Αιτωλική”, “Πρωινός Κήρυξ”, “Ελληνικός Τηλέγραφος” κ. α.
Σημαντικό είναι το έργο της Αικατερίνης Κουμαριανού, Ο Τύπος στον αγώνα (1821-1827), σ. 45.
4 Αντ. Σαρατζάνης, Η Νεοελληνική σκέψη και η πνευματική ανανέωση του γένους, σ. 45.
5 Αν. Ταμπάκη, Περί Νεοελληνικού Διαφωτισμού, σ. 7.
6 Δ. Ζακυνθηνός, Ιδεολογικοί συγκρούσεις εις την πολιορκουμένην Κωνσταντινούπολιν, NE 37(1950),σ.
794-799.
7 Απ. Πραμαντιώτης, Πολιτική Ιστορία της Ελληνικής Παλιγγενεσίας, τ. Α΄, Από την έκρηξη της
επανάστασης μέχρι και την συνέλευση των Καλτεζών, σ. 228.
8 Ιω. Πετρόπουλος, Πολιτική και Συγκρότηση κράτους στο Ελληνικό Βασίλειο (1833-1843, τ. Α΄, σ. 33.
9 Ιω. Σοκολόφ, Η Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως κατά τον 19ο αιώνα, μτφρ. Β. Παπαθανασίου, σ. 103.

6