Page 2 - Τέχνη & Πνεύμα

ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 19 / Τέχνη & Πνεύμα / 03 Μαρτίου 2014 www.pemptousia.gr

Τέχνη και Πνεύμα

Η λεγόμενη “γενιά του ‘30” έχει καθιερωθεί ως όρος στο χώρο της λογοτεχνί-
ας και της τέχνης. Ποιητές, πεζογράφοι και ζωγράφοι εισαγάγουν πρωτοπορια-
κά ρεύματα στην Ελλάδα, αναπτύσσοντας ένα γόνιμο διάλογο με την παράδοση.
Έτσι μπορούμε να κάνουμε λόγο για τον Ελληνικό Μοντερνισμό. Σε ό,τι αφορά
στην τέχνη, γίνεται ανθρωποκεντρική, με κύριο χαρακτηριστικό την κυριαρχία
της νόησης πάνω στην αίσθηση και την απομάκρυνση του χρώματος από τη φύση,
για να γίνει πιο πνευματικό. Σ’ αυτήν την γενιά και στους εκπροσώπους της
αναφερόμαστε συχνά, καθώς έθεσαν μια σειρά από προβληματισμούς και εξέ-
φρασαν γόνιμες αναζητήσεις για την τέχνη.
Ο Vassily Kandinsky στο δοκίμιό του “Για το πνευματικό στην τέχνη”, το έχει
ήδη πει από το 1910: “Πρέπει...κατά κύριο λόγο να προσπαθήσει ο καλλιτέχνης
να μεταβάλλει την κατάσταση, έτσι ώστε να αναγνωρίσει το χρέος του στην τέ-
χνη και επομένως απέναντι στον εαυτό του και να μην θεωρείται σαν κύριος της
κατάστασης, αλλά σαν υπηρέτης ανώτερων σκοπών, του οποίου το χρέος είναι
καθορισμένο με ακρίβεια, μεγάλο και ιερό. Οφείλει να διαπαιδαγωγείται και
να εμβαθύνει στη δική του ψυχή, να φροντίζει πρωταρχικά αυτήν την ψυχή και
να την αναπτύσσει για να έχει το εξωτερικό του ταλέντο κάτι να περιβάλλει και
να μην είναι όπως το χαμένο γάντι ενός άγνωστου χεριού, ένα κενό, άχρηστο
ομοίωμα χεριού”.
[1]
“...Ο ιδεαλισμός του Παρθένη δεν ήταν φιλολογικός, αλλά βαθύτατα βιωμένος
στην ίδια του τη ζωή και φαίνεται σαν να πήγαζε απ’ το δίδαγμα του ευαγγελι-
στή, “Ιδού γαρ ή βασιλεία του Θεού, εντός υμών εστίν” (Λουκ. 17,21) ή την πα-
ραίνεση του στωϊκού,”ένδον σκάπτε, ένδον η πηγή του αγαθού, και αεί αναβλύειν
δυναμένη, εάν αεί σκάπτης” (Μάρκ. Αυρήλ. Εις Εαυτόν Ζ, 59)”,γράφει για τον
μεγάλο Έλληνα ζωγράφο, ο Ευγένιος Ματθιόπουλος .
[2]
Ένας άλλος μεγάλος ζωγράφος ο Γ. Μπουζιάνης που θεωρείται ως ο πρώτος
Έλληνας Εξπρεσιονιστής, όπως σημειώνει ο Γιώργος Μουρέλης, “ζήτησε να τοπο-
θετηθεί σε μία προοπτική της ζωής τέτοια, που η άσκηση της τέχνη του να είναι
το πιο αποτελεσματικό μέσο για να ανακαλύψει την ουσία του πραγματικού”.
[3]
“Ο Νορβηγός Edvard Munch, πρωτεργάτης του εξπρεσιονισμού δήλωνε:
“θέλω να απεικονίσω όντα που αναπνέουν, αισθάνονται, αγαπούν και πονούν.
Ο θεατής πρέπει να συνειδητοποιήσει αυτό που είναι ιερό σ’ αυτά, έτσι που ν’
αποκαλυφθεί μπροστά τους όπως κάνει μπροστά σε μία εκκλησία”.
[4]
Ο Philip Sherrard, στο βιβλίο του “Το Ιερό στη ζωή και στην τέχνη”, γράφει:
“...τα έργα τέχνης πάντοτε ακολουθούν ή πηγάζουν από τον τρόπο ζωής...εκείνων
που είναι υπεύθυνοι γι’ αυτά. Η ζωή και η ύπαρξη προηγούνται της έκφρασής
τους μέσω καλλιτεχνικών μορφών και όχι το αντίθετο. Μια πνευματική ή ιερή
τέχνη...προϋποθέτει έναν τρόπο ζωής επικεντρωμένο στη γνώση και στην εμπει-
ρία ή μάλλον σε μια γνώση που είναι εμπειρία, πνευματικών πραγματικοτή-
των. Προϋποθέτει μια μεταφυσική θέα του σύμπαντος, σύμφωνα με την οποία
η πραγματικότητα προέρχεται από το θεό σε διαδοχικά επίπεδα – επίπεδα που
μπορούν να συνοψιστούν στο πνευματικό, στο ψυχικό και στο φυσικό. Όταν
χάνεται αυτό το όραμα των πραγμάτων, η τέχνη παύει να έχει ένα πνευματικό
ή ιερό περιεχόμενο”.
[5]
Η “Πεμπτουσία”, πιστή στο τρίπτυχο Πολιτισμός, Επιστήμες, Θρησκεία, αντι-
μετωπίζει με ιδιαίτερη ευαισθησία θέματα από το χώρο του πολιτισμού, σε όλες

Σελίδα 2