Διονύσιος Σολωμός: «Με τραβάει η πατρίδα. Με τραβά η πίστη. Με τραβά η ελευθερία. Με τραβά η γλώσσα»!

Πολιτισμός / Ρωμηοσύνη - 9 Φεβρουαρίου 2024
Αρχιμανδρίτης †Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Διονύσιος Σολωμός β'

Αλλά, είδατε τι ωραίο είναι, όμως, να υπάρχει Ορθοδοξία; Και γι' αυτό έκαναν όλους τους αγώνες. Και επί Εικονομαχίας και επί αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, να κρατηθεί ανόθευτη η ορθόδοξη πίστη και ζωή. Τα έδωσαν όλα και την κράτησαν. Γι' αυτό, ακριβώς, και σώζει ακόμα. Ενώ η Δύση, μετά το Σχίσμα το οριστικό, δεν έχει πια αγίους.

Δεν σας κάνει εντύπωση αυτό; Δεν έχει αγίους! Γιατί είναι πιά ορθολογιστικό σχήμα. Που δεν σώζει. Ενώ η Ορθοδοξία είναι τρόπος Θεώσεως. Τρόπος ζωής. Τρόπος σωτηρίας. Τρόπος αγιασμού. Θεανθρώπι νας τρόπος. Άλλωστε, σκοπός της ζωής μας είναι ο αγιασμός ημών. Να καθαρισθούμε. Να φωτισθούμε. Να Θεωθούμε. Και να σωθούμε.

Κράτησαν οι προπάτορές μας. Ε, αυτή την άγια πίστη βρήκε κι ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός. Ο οποίος, κατά τη μαρτυρία, όπως έχω πεί και πάλι, του Γέροντος Πορφυρίου, ήτο ένθεος. Και είναι ο άλλος «κοσμοκαλόγερος» της λογοτεχνίας μας.

Ο ένας είναι ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης κι ο άλλος είναι ο Διονύσιος Σολωμός. Ένθεος! Εμπνευσμένος!

Και αυτό το κράτησε, παρότι πήγε στην Ιταλία κι έμαθε καλύτερα την Ιταλική γλώσσα από την Ελληνική κατ' αρχάς, κι ήλθε σε επικοινωνία και επαφή με όλους τους σοφούς της Ιταλίας και τους υπολοίπους, οι οποίοι τον ελάτρευαν, τον παραδεχόντουσαν, τον αποθέωναν. Κι όμως εκείνος εγύρισε πάλι στην Ορθοδοξία. «Ουκ αρνησόμεθά σε, φίλη Ορθοδοξία», όπως λέει ο Ιωσήφ, ο Βρυέννιος, ο μεγάλος αυτός υπέρμαχος και αντιρρητικός θεολόγος της Ορθοδοξίας μας. «Ουκ αρνησόμεθά σε, φίλη Ορθοδοξία»!

«Πού πας;», του λέγανε στην Ιταλία. «Δεν μπορώ, με τραβάει η πατρίδα. Με τραβά η πίστη. Με τραβά η ελευθερία. Με τραβά η γλώσσα». Και πρώτος του δάσκαλος στα Ελληνικά ήταν ο Αντώνιος Μαρτελάος. «Ένας ιδιότροπος ιεροδιάκονος», έτσι γράφει εκεί πέρα ο Σιγούρος στη Βιογραφία του, «πατριώτης, όμως, με φιλελεύθερες ιδέες». «Έβαλε, λοιπόν, και τον Σολωμό στον τρόπο της Ορθοδοξίας. Και της φιλοπατρίας. Κατάλαβε ο Σολωμός, γιατί 'χε «αίσθημα μέγα και βαθύ», πού βρίσκεται ο λαγός.

Πού βρίσκεται το μεγαλείο. Στην Ορθοδοξία! Και στην Ελληνική γλώσσα. Γι' αυτό τα αγκάλιασε και τα δυό. Και τα εβίωσε. Πήρε, όπως λεγαμε και σ' άλλη μας συνάντηση, το Δημοτικό Τραγούδι και το χώνεψε στα κατάβαθά του. Κι ύστερα έβγαλε τη Νέα Ελληνική γλώσσα. Πήραν κι άλλοι το Δημοτικό Τραγούδι. Αλλά έκαναν μόνο απομιμήσεις. Παρότι μεγαλούργησαν, όπως ο Βαλαωρίτης. Σπουδαιότατοι. Αλλά ο Σολωμός ο Διονύσιος αναχώνεψε το Δημοτικό τραγούδι κι έβγαλε τη Νέα Ελληνική γλώσσα.

Ποιος θα το περίμενε; Απ' αυτόν που πήγε στην Ιταλία, απ' αυτόν που φάνηκε πως θα χανότανε, ποιος θα το περίμενε να γυρίσει πίσω εκείνος; Και μάλιστα, όταν εξερράγη η Μεγάλη Ελληνική Επανάστασις του 1821, η αγιασμένη Επανάστασις, ο Σολωμός εμπνεύσθηκε απ' αυτήν.

Κι εφαρμόσθηκε στον ίδιον, αυτό που γράφει στον «Πόρφυρα», στο ποίημά του: «Άστραψε φως και γνώρισεν ο νιος τον εαυτό του». Άστραψε και βρόντησε τότε ο Σόλωμος. Από φιλοπατρία. Από φιλοθεΐα. Κι από φιλανθρωπία.

Ο άλλος εθνικός μας ποιητής, ο Κωστής Παλαμάς, όταν έγινε το μεγάλο Σαράντα, είπε στους πολεμιστές και αγωνιστές: «Αυτό το λόγο θα σας πω, δεν έχω άλλον κανένα / μεθύστε με το αθάνατο κρασί του Εικοσιένα». Τι ήταν αυτό το κρασί; Κρασί φιλοθείας. Κρασί φιλοπατρίας. Και κρασί φιλανθρωπίας. Όχι με την έννοια ότι δίνουμε ελεημοσύνη. Αγαπώ τον άνθρωπο. Διακονώ τον άνθρωπο, στ' όνομα του Χριστού και της πατρίδος. Σώζω τον άνθρωπο.

Ο Κολοκοτρώνης να τον πούμε κι εκείνον, που πήγε στη Ζάκυνθο κι έμαθε κει, όπως γράφει στα «Απομνημονεύματα», την πολιτική του κόσμου. Ήταν σταυροδρόμι η Ζάκυνθος Ανατολής και Δύσης. Και ενώνεται η Ανατολή με τη Δύση, σαν φυσικό χωνευτήρι, λέει ο Σιγούρος, πάλι στη Βιογραφία του Σολωμού.

Ο Κολοκοτρώνης αγαπούσε τους ανθρώπους. Όλους τους ανθρώπους. Όλους τους ανθρώπους! Κι όταν χρειάσθηκε στην Τριπολιτσά να σφαγιάσουν τους Τούρκους, ήταν αναγκαίο επόμενο κι αναγκαίο κακό, τι λέει ο Φωτάκος; Ελεηνολογούσε τον εαυτό του γι' αυτό, που έγινε.

Κι όταν κάποτε, πάλι, του είπανε να σκοτώσει τον Ζαΐμη, τον πολιτικό του αντίπαλο, που τόσα του 'χε κάνει, είχε τον τρόπο και τα μέσα τότε ο Κολοκοτρώνης, αλλά ήτανε σοφός Γέρων, τι είπε; «Το 'χετε εύκολο, ρε παιδιά, να τον φονεύσω; Έχει κι αυτός μέσα του το φύσημα του Θεού». - «Γένεσις» - «Έχει το...». Να τη, λοιπόν, η Ορθοδοξία, που ήταν μες στην ψυχή του Κολοκοτρώνη. Κυκλοφορούσε στο αίμα του. Και στο αίμα τόσων άλλων.

Συνεχίζεται

Απόσπασμα από το βιβλίο του μακαριστού Αρχιμανδρίτη Ανανία Κουστένη, «Μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη» των εκδόσεων Ακτή, Λευκωσία 2012.