Γέροντας Ανανίας: Ο Δ. Σολωμός είχε μέσα του την Ορθοδοξία, την αγιασμένη πίστη και ζωή, την πολλή αγάπη στον Χριστό...

Πολιτισμός / Ρωμηοσύνη - 12 Φεβρουαρίου 2024

Διονύσιος Σολωμός β’

Κολοκοτρώνηδες χρειαζόμαστε. Καποδίστριες χρειαζόμαστε. Γιατί εκείνοι είχαν τον τρόπο. Είχαν την πολιτική.

Ο Κολοκοτρώνης όταν πέθανε, ξέρετε τι είπε; «Άφησα πίσω μου» -τη στιγμή που ξεψυχούσε «αμέτρητους φίλους». Δεν κακοκάρδιζε εύκολα τους ανθρώπους ο Κολοκοτρώνης, όπως το 'κανε ο Μακρυγιάννης, που 'ταν αμέσως, είχε εύκολο το χείλος, αλλ᾽ όχι κακή την καρδιά, έλεγε κι εκείνος, όπως ο Σολωμός.

Ο Κολοκοτρώνης είχε μακροθυμία. Μεγαλοψυχία. Συγχωρητικότητα. Είχε μεγάλη καρδιά. Γι' αυτό και έφτειαξε την Επανάσταση, μαζί με τον άγιο Γρηγόριο τον Ε', όπως έχομε πεί. Οι άλλοι φτειάχτηκαν από την Επανάσταση. Του οφείλομε πάρα πολλά.

Να επανέλθομε στον Σολωμό, έχομε πέντε λεπτά, ακόμη, και φύγαμε. Έχοντας, λοιπόν, ο μεγάλος εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός μέσα του την Ορθοδοξία, την αγιασμένη πίστη και ζωή και την άχραντη ελπίδα και την πολλή αγάπη στον Χριστό και στην πατρίδα και στον άνθρωπο, έγραψε και μας άφησε εκείνα τα αριστουργήματα, έστω και κατά τρόπον αποσπασματικό.

Γιατί; Γιατί είναι αποσπασματικός; Έχουν προταθεί πολλές θεωρίες και λύσεις. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, όλα συναιρούνται σε μία.

Ο Κολοκοτρώνης, ο Κολοκοτρώνης λέω, ο Σολωμός -είναι λίγο πατριώτης μου ο Κολοκοτρώνης, ξεφεύγω, συγγνώμη!- ο Σολωμός ο Διονύσιος, λοιπόν, τι έκαμε; Συνελάμβανε με το νου τα υπερκόσμια. Και τα κατέβαζε στην καρδιά.

Αυτό το είχε πει μάλιστα ο ίδιος, με άλλα λόγια. Κι εβίωνε εκεί. Και είχε περίσσευμα καρδίας! Το λέει το Ευαγγέλιο. Και τι; Προσπαθούσε αυτές τις εμπειρίες να τις καταγράψει. Μα μπορούν να καταγραφούν όλα; Όχι. Μπορεί το άρρητο; Μπορεί το ανείπωτο; Μπορεί το ανερμήνευτο; Όχι!

Γι' αυτό και η Βυζαντινή μουσική μας φτάνει μέχρι τον ουρανό. Και μερικές φορές μας βάζει και μέσα στο ανερμήνευτο. Και μέσα στο ανείπωτο. Και τι κάνει τότε;

Έχει τα τεριρέμ. Να το. Να το. Τα τεριρέμ τι εκφράζουν; Το ανείπωτο! «Ανήκουστος κελαϊδισμός», πως λέει κάπου ο Σολωμός; Το ανείπωτο! Προσπαθεί να ταιρειάξει, λοιπόν, το ορατό με το αόρατο. Το Θείο με το ανθρώπινον. Έχει Θεανθρώπινη διάσταση η Ορθοδοξία.

Οι «Ελεύθεροι Πολιορκισμένοι» η «Το Χρέος», όπως το ονομάζει το ποίημα αυτό, είναι συναίρεση υπερκοσμίου και εγκοσμίου. Και όπου βγαίνει, το πετυχαίνει. Το καταγράφει. Όπου δεν βγαίνει, τι κάνει; Βάνει τελίτσες.

Σας αρέσει αυτό; Είναι μια καλή εξήγηση αυτή. Γιατί ο Σολωμός ήταν ένθεος. Ήταν πιστός. Κι όταν, κάποτε, του είπαν αν υπάρχει Θεός, τι απήντησε; «Εάν δεν υπάρχει Θεός», λέει, «τότε τι υπάρχει»;

Εθεωρούσε αυτονόητη την ύπαρξη του Θεού. Γι' αυτό και ο Χριστός, όπως λέει ένας νεότερος απολογητής, ερχόμενος στον κόσμο τούτο, για δύο πράγματα δεν μας μίλησε ότι υπάρχουν. Για τον Θεό και την ψυχή μας. Γιατί αυτά είναι αυτονόητα. Είναι αυτονόητα!

Και πρέπει κανείς να είναι άφρων, όπως λέει ο προφητάναξ Δαυίδ, να είναι άφρων, για να μην αντιλαμβάνεται την ύπαρξη του Θεού και την ύπαρξη της ψυχής του.

Γι' αυτό κι ο άγιος Κοσμάς, κι ας κλείσουμε εδώ, θα συνεχίσουμε στο επόμενο, πρώτα ο Θεός, έλεγε: «Δύο πράγματα σας χρειάζονται: Χριστός και ψυχή». Να το. «Χριστός και ψυχή!

Όλα τα άλλα ας σας τα πάρουν. Ας τηγανίσουν το σώμα σας. Ας σας αρπάξουν τα υποστατικά και τα αγαθά σας. Αυτά τα δύο, άμα κρατήσετε, δεν έχετε να χάσετε τίποτα».

Γιατί όλα τα άλλα, τι κάνουν; Παράγουν. Περνάνε. Φεύγουν. Και μια ψυχή δεν εξισώνεται με όλο τον κόσμο. Και η αγάπη του Θεού φάνηκε επάνω στον Σταυρό του Χριστού. Γι' αυτόν θα μιλήσουμε στην επόμενή μας συνάντηση, τι λέει ο Σολωμός, τι λέει ο Ρήγας Φεραίος, τι λέει προπαντός η Εκκλησία, και ποια είναι και τα βιώματά μας.

Σας ευχαριστώ χίλιες φορές.

Εξεφωνήθη την 11η Μαρτίου 1998

Απόσπασμα από το βιβλίο του μακαριστού Αρχιμανδρίτη Ανανία Κουστένη, «Μνημονεύετε Διονύσιο Σολωμό και μνημονεύετε Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη» των εκδόσεων Ακτή, Λευκωσία 2012.