Αγία Φιλοθέη, Μέσα της ήταν ζωντανή η ελπίδα της αναγεννήσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και του Ελληνισμού!

Πολιτισμός / Ρωμηοσύνη - 19 Φεβρουαρίου 2024

Nομίζομεν ότι θα ήτο αδικαιολόγητος παράλειψις καθήκοντος, εάν ημείς οι ζώντες σήμερον εις την Ελευθέραν Ελλάδα, και μάλιστα υπό την σκιάν των αθανάτων μνημείων της Οσίας Φιλοθέης, δεν αναφερθώμεν έστω και δι’ ολίγων εις το εξόχως κοινωνικόν και εθνικόν έργον της Αγίας, όπερ ο Βιογράφος αυτής παρεσιώπησε, περιορισθείς εις τας ανωτέρω ελαχίστας γραμμάς εκ του φόβου διαλύσεως υπό των Τούρκων των ευαγών ιδρυμάτων της Αγίας και μάλιστα των σχολείων, τα οποία φρονίμως ποιων ουδόλως αναφέρει.

Διότι είναι απολύτως εξηκριβωμένον σήμερον, ότι η Οσία πλην του κυρίως μοναστικού και φιλανθρωπικού έργου της επετέλεσε και μέγα εθνικόν έργον, εις εποχήν κατά την οποίαν ο Ελληνισμός είχε καταρρεύσει και τα πάντα εσκίαζεν η πτέρνα του κατακτητού.

Ιδού τι σχετικά λέγει περί του έργου τούτου της Αγίας Φιλοθέης ο τακτικός καθηγητής της Βυζαντινής Φιλολογίας του εν Αθήναις Πανεπιστημίου κ. Ν. Β. Τωμαδάκης εις την εισαγωγήν ην ποιείται εν τη εκδοθείση κατά το έτος 1953 υπό της Αρχιεπισκοπής Αθηνών Ακολουθία και Βίω της Αγίας, επιμελεία του τότε Επισκόπου Ρωγών και έπειτα Κοζάνης κ. Διονυσίου Ψαριανού:

«Βέβαια η φιλανθρωπία πρέπει να ήτο εις των κυριωτέρων σκοπών. Εις εποχήν καθ’ ην δεν υπήρχον νοσοκομεία, πτωχοκομεία, γηροκομεία και σωματεία προστασίας των γυναικών, τον τόπον των κατείχον τα μοναστικά ιδρύματα. Πέραν όμως της καθοσιώσεως εις τον ενάρετον βίον, εις τον οποίον η παρθενία είναι το μεγαλύτερον στόλισμα, πέραν από την φιλανθρωπίαν την ασκουμένην διά της προστασίας, της ελεημοσύνης, της περιθάλψεως πτωχών και ασθενών, πέραν της κατά Χριστόν παιδείας, διά της εκμαθήσεως των εκκλησιαστικών γραμμάτων και της λειτουργικής τάξεως, η Φιλοθέη εξήσκησε και τα εξής:

Πρώτον διωργάνωσε σχολεία διά τους παίδας των Αθηναίων, διά ν’ ανοίξη τους οφθαλμούς αυτών προς την παράδοσιν και την δόξαν των προγόνων των, ανανεωθείσαν ένα αιώνα πριν, διά των δύο Αθηναίων αδελφών Χαλκοκονδυλών, του ιστοριογράφου της Αλώσεως, και του πρώτου διά του τύπου εκδότου του Ομήρου. «Δράξασθε παιδείας μήποτε οργισθή Κύριος».

Το ρητόν αυτό της Γραφής η Φιλοθέη μετέβαλεν εις πράγμα. Μέσα της ήτο ζωντανή η ελπίς της αναγεννήσεως της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και του Ελληνισμού, και της ταχείας απαλλαγής από την κτηνώδη βίαν των κατακτητών».

«Δεύτερον (συνεχίζει ο κ. καθηγητής) η Φιλοθέη ηθέλησε να προστατεύση τας κόρας των Αθηνών από το αίσχος του εξισλαμισμού, διά του οποίου θα εχάνετο ανεπιστρεπτί δι’ αυτάς και η εθνικότης. Εις την αλλαξοθρησκείαν αυτήν υπήρχε φόβος να υπαχθούν όχι μόνον κόραι ευγενείς, βιαίως αρπαζόμεναι από τους κατακτητάς, ένεκα του κάλλους και της χάριτος αυτών, αλλά και απλά πλάσματα, κορίτσια του λαού που ήσαν ηναγκασμένα να εργασθούν εις τουρκικά σπίτια και κτήματα, διά να ζήσουν. Εκεί η πίεσις και η ανάγκη, η αμάθεια ακόμη, η μεγάλη αυτή πλανεύτρια, ήτο δυνατόν να εξωθήσουν τας κόρας εις αλλαξοπιστίαν.

Η Φιλοθέη όμως με τον Παρθενώνα της, με τα σχολεία της, τα μετόχιά της και τας οικογενειακάς της σχέσεις, ηδύνατο η να στηρίξη τας κλονιζομένας η να φυγαδεύση και αποκρύψη αυτάς έως ότου παρέλθη ο κλονισμός της συνειδήσεως η ο κίνδυνος, και έως ότου ταύτα αντικατασταθούν από το πνεύμα της πίστεως και της θυσίας χάριν του Ελληνισμού και της Χριστιανικής θρησκείας.

Αυταί αι επεμβάσεις της Φιλοθέης έφερον και τον μαρτυρικόν της στέφανον εγγύς… Κατά ταύτα η Φιλοθέη Μπενιζέλου, Οσία και Μάρτυς του Χριστού, υπήρξε και υπηρέτης της δόξης του Έθνους και της γεννησάσης αυτήν πόλεως των Αθηνών, ενώσασα την προσπάθειαν του οσίως ζην προς την ανάτασιν προς μόρφωσιν και διατήρησιν της εθνικότητος. Διά τούτο η μνήμη αυτής προσλαμβάνει διπλήν έννοιαν διά την ένδοξον αυτήν πόλιν, το ιοστεφές Άστυ».

Απόσπασμα από τον «Μέγα Συναξαριστή της Ορθοδόξου Εκκλησίας», μήνας Φεβρουάριος, τόμος β'.