Page 6 - Βιοηθική θεώρηση της Προληπτικής Ιατρικής

ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 31 / Βιοηθική θεώρηση της Προληπτικής Ιατρικής / 31 Μαΐου 2015 www.pemptousia.gr

Η βιοηθική θεώρηση

της προληπτικής ιατρικής

Η βιοηθική αποτελεί τα τελευταία χρόνια την πιο προβεβλημένη ίσως εξειδίκευση της
ηθικής επιστήμης. Η επιστημολογική διεύρυνση του κλάδου της, την οποία εισήγαγε
η γερμανική και γενικότερα ευρωπαϊκή τάση, δημιούργησε νέα δεδομένα. Η βιοηθική
δεν ταυτίζεται πια αποκλειστικά με τη βιοϊατρική ηθική, όπως κατ’ αρχήν την ήθελε
η αμερικανική «σχολή». Περιλαμβάνει όλο το φάσμα της ηθικής προβληματικής των
επιστημών υγείας, και μέσα σε αυτές και την προληπτική ιατρική. Η προληπτική ιατρική
γνωρίζει ημέρες άνθισης και ενδιαφέροντος στις μέρες μας. Ωστόσο σπάνια μπορεί να
τη δει κανείς στα επιστημονικά περιοδικά με βιοηθική θεματολογία, όπου το ενδιαφέρον
μονοπωλούν κυρίως εφαρμογές της παρεμβατικής και κλινικής ιατρικής.

ηθική προβληματική όμως της προληπτικής και όχι σε πειραματικό επίπεδο, όπως συμβαίνει με
Η ιατρικής υπάρχει και έχει αναπτυχθεί εδώ άλλα βιοηθικά ζητήματα. Αυτό σημαίνει ότι τα ηθικά
και αρκετά χρόνια και έχει ιδιάζοντα χαρακτηρι- διλήμματα των εφαρμογών της Π.Ι. ανακύπτουν και
στικά, γι’ αυτό και έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Η αντιμετωπίζονται στην καθημερινή κλινική πράξη.
ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ παρουσιάζει – υπό τη μορφή σειράς
άρθρων – τη διπλωματική εργασία που εκπόνησε η Κάτω από αυτές τις συνθήκες η καταγραφή της
θεολόγος Δήμητρα Μπότσαρη υπό την επίβλεψη του βιοηθικής προβληματικής της Π.Ι. καθώς και η προ-
καθηγητή π. Βασίλειου Καλλιακμάνη, στη θεολογική σέγγισή της από την πλευρά της χριστιανικής ηθικής,
σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλο- τα οποία αποτελούν και το αντικείμενο πραγμάτευσης
νίκης. της εργασίας μας, πιστεύουμε ότι παρουσιάζει αυξη-
μένο ενδιαφέρον.
Η προληπτική ιατρική (στο εξής Π.Ι.) αποτέλεσε ένα
σημαντικό τομέα επιστημονικού ενδιαφέροντος της ια- Στα άρθρα που θα ακολουθήσουν, θα παρατεθούν
τρικής επιστήμης από την αρχαιότητα έως τη σύγχρονη σε αδρές γραμμές ο ορισμός και οι εφαρμογές της Π.Ι.
εποχή. Η Π.Ι. συνδέθηκε με τις έννοιες της ατομικής Επιλέχθηκαν οι εφαρμογές εκείνες οι οποίες παρουσι-
υγιεινής, της δημόσιας υγιεινής, της κοινωνικής υγείας άζουν τα περισσότερα ηθικά διλήμματα. Δηλαδή βα-
και της κοινωνικής ιατρικής. Όπως διαφαίνεται με την σικό κριτήριο επιλογής τους δεν είναι τόσο το εύρος
πρώτη ματιά, πρόκειται για έναν τομέα της ιατρικής της χρήσης τους στην ιατρική πράξη, αλλά κυρίως η
με έντονα κοινωνικό χαρακτήρα. Στη σύγχρονη επο- βιοηθική προβληματική την οποία δημιουργούν.
χή, με την ανάπτυξη της βιοϊατρικής τεχνολογίας και
της εφαρμοσμένης γενετικής, προέκυψαν μέθοδοι πρό- Στη συνέχεια θα καταβάλουμε προσπάθεια να κα-
ληψης νοσημάτων, οι οποίες έχουν έναν περισσότερο ταγράψουμε τις αντιδράσεις και τις κρίσεις των φο-
εξατομικευμένο χαρακτήρα. Ωστόσο, ακόμη και όταν ρέων που ασχολούνται με τη βιοηθική απέναντι στις
η πρόληψη αφορά στο άτομο, εντάσσεται πάντοτε σε μεθόδους και στις εφαρμογές της Π.Ι. Θα εντοπιστούν
ένα πλαίσιο κοινωνικό. τα σημεία εκείνα τα οποία γεννούν τα ηθικά ερωτη-
ματικά και θα παρατεθεί ο τρόπος με τον οποίον τα
Κατά την εφαρμογή ορισμένων μεθόδων της Π.Ι. εξέτασε και τα αντιμετώπισε η βιοηθική επιστήμη. Η
παρουσιάστηκαν ηθικά διλήμματα, τα οποία απα- προσπάθειά μας δεν αφορά μόνον την καταγραφή των
σχόλησαν τους κλάδους της ιατρικής ηθικής και της βιοηθικών αντιδράσεων, αλλά και την εμβάθυνση στο
βιοηθικής. Στην παγκόσμια βιοηθική βιβλιογραφία οι φιλοσοφικό και ανθρωπολογικό τους υπόβαθρο. Στό-
αναφορές σε ζητήματα Π.Ι. είναι εμφανώς λιγότερες χος μας δηλαδή είναι να εξετάσουμε πάνω σε ποιες
σε σχέση με άλλα ζητήματα τα οποία εμφανίζονται αρχές και αξίες η βιοηθική επιστήμη θεμελιώνει την
περισσότερο φλέγοντα, όπως είναι παραδείγματος προσέγγισή της στις ηθικά προβληματικές εφαρμογές
χάρη οι μεταμοσχεύσεις, η ευθανασία, η υποβοηθούμε- της Π.Ι.
νη αναπαραγωγή και οι παρεμβάσεις στο γονιδίωμα.
Ωστόσο οι αναφορές που υπάρχουν, αναδεικνύουν τη Τέλος, θα εξετάσουμε την ορθόδοξη θεολογική προ-
σημασία και τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της βιοηθικής σέγγιση της βιοηθικής προβληματικής της Π.Ι. Ανα-
προβληματικής της Π.Ι. Ο ιδιαίτερος αυτός χαρακτή- γνωρίζοντας τη σημασία του δεσμού μεταξύ ανθρω-
ρας έγκειται κυρίως στο γεγονός ότι οι περισσότερες πολογίας και ηθικής για την ορθόδοξη θεολογία, θα
από τις εφαρμογές της Π.Ι. διενεργούνται στην πράξη καταβάλλουμε προσπάθεια να μην απομακρυνθούμε

Σελίδα 6