Page 13 - Αστρονομία 2016

www.pemptousia.gr Τεύχος 37 / Αστρονομία 2016 / 2 Απριλίου 2016 ΑΝΑΛΕΚΤΑ

ΤΟ ΝΕΦΕΛΩΜΑ ΤΟΥ ΑΕΤΟΥ - M16 Spire (αριστερά)

Ο σχηματισμός αυτός, που βρίσκεται στο νεφέλωμα του Αετού, έχει ύψος γύρω στα 9,5 έτη φωτός,
δηλαδή δύο φορές την απόσταση του Ήλιου από το κοντινότερό του αστέρι. Τα άστρα γεννιούνται σε
αέρια νεφελώματα ψυχρού υδρογόνου και σκόνης, όπως αυτά που βρίσκονται διάσπαρτα στο νεφέλωμα
του Αετού. Η έντονη ακτινοβολία των νεαρών αστεριών είναι αυτή που σμιλεύει φανταστικές φιγούρες
στο αέριο. Ο αέριος αυτός πύργος ίσως είναι ήδη μια γιγάντια θερμοκοιτίδα νεογέννητων άστρων.
Παράδειγμα αστρογένεσης σε εξέλιξη αποτελούν οι προεξέχοντες σχηματισμοί μορφής δακτύλων στην
κορυφή του πύργου. Οι πυκνές συσσωματώσεις ύλης (μελλοντικά άστρα) μεταφέρουν θερμότητα στο
αέριο που τα περιβάλλει κάνοντάς το να λάμπει περισσότερο από το υπόλοιπο σώμα του πύργου. Το
κόκκινο χρώμα που κυριαρχεί στη φωτογραφία οφείλεται στην εκπομπή ακτινοβολίας από άτομα αερίου
υδρογόνου που έχουν διεγερθεί ενεργειακά, προσροφώντας την άπλετη υπεριώδη ακτινοβολία από τα
γειτονικά λαμπρά αστέρια (γαλανού χρώματος).

Φωτ.: Αστεροσκοπείο Σκίνακα, Κρήτη

Πάνω σε όλα αυτά τα προβλήματα σκύβει με υπομονή ναι η ακτινοβολία που συλλαμβάνουν τα επιστημονικά
και επιμονή η σύγχρονη Αστροφυσική, προσπαθώντας όργανά μας και που μας επιτρέπει να έχουμε μια σχετι-
να ξετυλίξει τα νήματα της μαγικής, όσο και απόκρυφης κά σαφή εικόνα αυτού που οι αστροφυσικοί ονομάζουν
για πολλούς, ζωής του έναστρου ουρανού. πρώιμο –μάλλον σκοτεινό– Σύμπαν! Και η έρευνα συνε-
χίζεται με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, τέτοιους που και οι ίδιοι
Το φως που έρχεται από τα μακρινά άστρα και τους οι ειδικοί, πολλές φορές, δεν την προλαβαίνουν.
γαλαξίες, και είναι ουσιαστικά ο μοναδικός πληροφο-
ριοδότης μας, έχει κατά το μάλλον και ήττον ξεκινή- Παράλληλα, αυτή η αλματώδης ανάπτυξη της επιστή-
σει χιλιάδες γήινα χρόνια πριν. Ωστόσο, μας βοηθά να μης μας, με την εξέλιξη της Διαστημικής πρόσφερε
επανασυνθέσουμε το κοσμικό παρελθόν μας και ουσι- πολλά στην ανθρωπότητα. Δορυφόροι μετεωρολογικοί
αστικά μας αναγορεύει στους πραγματικούς αρχαιολό- για την έγκαιρη και ασφαλή πρόγνωση του καιρού,
γους του Σύμπαντος, όπως χαριεντιζόμενοι αναφέρουν Δορυφόροι γεωφυσικών μελετών και ανίχνευσης πλου-
πολλοί συνάδελφοι αστρονόμοι. Ίσως έτσι είναι, αφού τοπαραγωγικών πηγών, Δορυφόροι τηλεπικοινωνιακοί,
η εργασία των κοσμολόγων σχετίζεται μάλλον με εκεί- για τηλεοπτικά, τηλεφωνικά και ραδιοφωνικά σήματα
νη των αρχαιολόγων: Η επιστημονική ανασύνθεση της μετάδοσης σε όλο τον κόσμο. Βέβαια, δεν πρέπει να ξε-
εξέλιξης του Κόσμου μας δεν είναι παρά ένα είδος – χνάμε ότι πιθανότατα αυτή η πρόοδος και η κατανόηση
διαφορετικής μεν– αλλά ουσιαστικά αρχαιολογίας του των αστρικών ρυθμών πιθανότατα θα κάνει χειροπια-
Σύμπαντος. στό το όνειρο ρομαντικών ή ονειροπόλων συγγραφέων
και αστρονόμων.
Βεβαίως, το πόσο βαθιά στον χρόνο φθάνουμε, εξαρτά-
ται από τα μέσα που διαθέτουμε. Τα υπερσύγχρονα τη- Το ταξίδι προς τα άστρα είναι πλέον εφικτό. Οι διαστη-
λεσκόπια, είναι μηχανές του χρόνου, και με αυτά έχου- μικοί πύραυλοι, τα διαστημόπλοια και οι τεχνητοί δο-
με κατορθώσει να ανατρέξουμε πίσω στον χρόνο μέχρι ρυφόροι, αφάνταστες τεχνολογικές κατακτήσεις του αν-
400.000 έτη μετά την αρχική μεγάλη έκρηξη. Δηλαδή, θρώπινου πολιτισμού μέσω της Αστροφυσικής και της
μετά από εκείνη την αρχική εκρηκτική διαστολή του χώ- Διαστημικής, βοηθούν την ανθρώπινη σκέψη να ξεφύγει
ρου, που αν ισχύουν οι θεωρίες μας, ξεκίνησε πριν από από τις γήινες καταβολές της και να ονειρευτεί τις αθέ-
13,7 δισεκατομμύρια χρόνια και η οποία μαζί με τον ατες ουράνιες πολιτείες… Κόσμους που ασφαλώς θα
χώρο έδωσε νόημα και στην έννοια του χρόνου. Το πρό- κατακτήσει στο μέλλον ο ανθρώπινος πολιτισμός.
βλημά μας εντοπίζεται σ’ αυτό το πισωγύρισμα. Πριν
από αυτή τη χρονολογία δεν έχουμε φωτογραφίες του Βιβλιογραφία
Σύμπαντος, αφού μέχρι εκείνη την ηλικία του το σύνο-
λο αυτού που ονομάζουμε ύλη ήταν ένα συνονθύλευμα, Δανέζης Μάνος και Θεοδοσίου Στράτος, Το Σύ-
μια «σούπα» ιονισμένων αερίων μεγάλης πυκνότητας. μπαν που αγάπησα – Εισαγωγή στην Αστροφυσι-
Συνεπώς, αυτό το συνονθύλευμα ήταν αδιαπέραστο στη κή, Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα 1999.
φωτεινή ακτινοβολία. Μετά τα πρώτα 400.000 χρόνια
συνεχούς διαστολής του συμπαντικού χώρου η θερμο- Θεοδοσίου Στράτος, H εκθρόνιση της Γης – Η δια-
κρασία έπεσε στους 3.000 βαθμούς, από τους εκατομ- πάλη του γεωκεντρικού με το ηλιοκεντρικό σύστη-
μύρια αρχικά βαθμούς. Κατ’ αυτόν τον τρόπο τα νέφη μα, Εκδόσεις Δίαυλος, Αθήνα 2007.
των αερίων έγιναν ηλεκτρικά ουδέτερα και διαπερατά
από το φως. Προσέξτε, αυτή η, λεγόμενη πρωτογενής
απολιθωμένη, ακτινοβολία φθάνει σήμερα έως εμάς. Εί-

Σελίδα 13