Page 7 - Αστρονομία 2016
P. 7
www.pemptousia.gr Τεύχος 37 / Αστρονομία 2016 / 2 Απριλίου 2016 ΑΝΑΛΕΚΤΑ
Ίππαρχος ο Ρόδιος Αρίσταρχος ο Σάμιος
O σπουδαίος αρχαίος αστρονόμος Ίππαρχος, τον 2ο γνώμονες. Η μελέτη της κίνησης του άκρου της σκιάς
π.Χ. αιώνα, με αφορμή την ανάλαμψη ενός υπερκαι- του γνώμονα επέτρεπε στους αρχαίους αστρονόμους τη
νοφανούς, το 134 π.Χ., μας έδωσε τον πρώτο κατάλο- μελέτη της φαινόμενης κίνησης του Ήλιου και εξ αυτής
γο των άστρων και των αστερισμών αποτυπώνοντας τον καθορισμό των ισημεριών και των τροπών, της δι-
την αθάνατη ελληνική μυθολογία στον ουρανό. Έκτοτε άρκειας του τροπικού έτους, τη λόξωση της εκλειπτικής
ήταν ένα απλό παιχνίδισμα μνήμης ο προσανατολισμός και τον προσδιορισμό του γεωγραφικού πλάτους. Με
στην ξηρά για τους οδοιπόρους και τους στρατιώτες τα ηλιακά ρολόγια, που ήταν βελτιωμένοι γνώμονες, με-
και ιδιαίτερα στη θάλασσα για τους αρχαίους θαλασ- τρήθηκε ο αληθινός ηλιακός χρόνος.
σοπόρους. Βεβαίως, είχε προηγηθεί ήδη στην ελληνική
Αρχαιότητα ο Ησίοδος, ο οποίος με το βιβλίο του Έργα Τα ηλιακά ρολόγια χρησιμοποιήθηκαν και χρησιμο-
και Ημέραι, έδωσε χρήσιμες αστρονομικές πληροφορίες ποιούνται σε όλες τις παραλλαγές τους: Κωνικά, κα-
στους αγρότες, τέτοιες που τους βοηθούσαν στις γεωρ- τακόρυφα ή οριζόντια στολίζουν μέχρι σήμερα κήπους
γικές και κτηνοτροφικές τους ενασχολήσεις. και πάρκα προσφέροντάς μας την πιο απλή μέτρηση
του αληθινού ηλιακού χρόνου. Η άρρηκτη διαισθητική
Στην Αίγυπτο των Πτολεμαίων έχουμε μια συστημα- ενότητα και σχέση που ανέπτυξε ο ανθρώπινος νους
τική προσπάθεια να βρεθεί η μαθηματική αντιστοιχία ανάμεσα στις έννοιες χρόνος και ρυθμός αποτέλεσε ένα
ανάμεσα στον μακρόκοσμο (Σύμπαν) και τον μικρό- ουσιαστικό εργαλείο μέτρησης του χρόνου από τη στιγ-
κοσμο (άνθρωπος). Εκεί οι σοφοί, από τα πανάρχαια μή που αυτός μπόρεσε να αποτυπωθεί μέσω των λει-
χρόνια, προσπαθούσαν να δαμάσουν τον θάνατο μέσω τουργιών της ανθρώπινης μνήμης και έκφρασης. Κατ’
του ελέγχου της ροής του χρόνου, που προσδιορίζει τις αυτόν τον τρόπο, οι αστρικοί ρυθμοί έδωσαν την έννοια
λειτουργίες της βιολογικής φθοράς όλων των ζωντανών του ημερολογίου, απαραίτητου στοιχείου για τις κοι-
οργανισμών πάνω στη Γη. νωνικές ενασχολήσεις μας και για το τελετουργικό των
θρησκειών.
Οι αστρικές εποχές και οι εφαρμογές της Αστρονομίας
αποτυπώθηκαν σε ναούς, σε ανάκτορα, στη ζωγραφική, Από τότε που ο άνθρωπος δημιούργησε ημερολόγια,
στη γλυπτική και εν γένει στην τέχνη. Ναοί και βασιλικά γνωρίζοντας πλέον τις εναλλαγές των εποχών του έτους,
ανάκτορα κτίστηκαν με αστρονομικούς προσανατολι- της περιόδου σποράς και θερισμού και την επάνοδο των
σμούς και έργα γλυπτικής βασίστηκαν στις πανάρχαιες αποδημητικών πτηνών, έπαψε να είναι νομάς, έφτιαξε
αστρικές εποχές. Οι πυραμίδες ήταν τεράστια μεσημ- πόλεις και εγκαταστάθηκε σε αυτές. Δηλαδή ουσιαστι-
βρινά αστρονομικά όργανα και οι οβελίσκοι τεράστιοι κά δημιούργησε αυτό που ονομάζουμε πολιτισμό.
Σελίδα 7
