Page 8 - Βιοηθική θεώρηση της Προληπτικής Ιατρικής
P. 8
ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 31 / Βιοηθική θεώρηση της Προληπτικής Ιατρικής / 31 Μαΐου 2015 www.pemptousia.gr
όσο και στο σύνολο της κοινωνίας. Τότε εμφανίζεται χαρακτήρα των καθαρτικών παλαιοδιαθηκικών απα-
για πρώτη φορά η έννοια της ατομικής υγιεινής, πα- γορεύσεων.
ράλληλα πάντα με τη δημόσια υγιεινή.
Βέβαια η έννοια του καθαρού σε πολλές περιπτώ-
Οι πρωτόγονοι άνθρωποι φοβόντουσαν τα υπερφυ- σεις ταυτίζεται με αυτήν του ιερού και του αγίου
σικά-θεία φαινόμενα και υπάκουαν μόνο στους ιερείς- λαμβάνοντας και ηθικό περιεχόμενο, ιδιαίτερα όταν
μάγους. Έτσι, τα πρώτα μέτρα δημόσιας υγιεινής που πρόκειται για πρόσωπο ανθρώπου και όχι για κάποιο
εντοπίζουμε στα ιερά βιβλία, εφαρμόστηκαν μέσω των αντικείμενο ή ζώο. Η ακαθαρσία είναι μία ψυχοσωμα-
θρησκευτικών κανόνων από τους ιερείς, κάτι που δι- τική κατάσταση που αποξενώνει τον άνθρωπο με τον
καιολογεί και το θρησκευτικό χαρακτήρα τους. Θεό και την οποία καλείται να ξεπεράσει, να θεραπεύ-
σει, αλλά κυρίως να προλάβει μέσω των καθαρμών[11].
Ανατολικοί λαοί Οι τελευταίοι πραγματοποιούνται τόσο με λουτρά όσο
και με την προσευχή ή τις θυσίες, έχουν δηλαδή τον
Όπως αναφέρει ο Ηρόδοτος, οι Αιγύπτιοι από το διττό, υγιεινολογικό και θρησκευτικό χαρακτήρα[12].
3000 π. Χ. είχαν κανόνες υγιεινής, οι οποίοι αφορού-
σαν τη γενική καθαριότητα του σώματος, την υγιεινή Εκτός από τους Εβραίους και οι Ινδοί διατηρούσαν
των πόλεων και των κατοικιών, το διορισμό κρατικών κανόνες υγιεινής, βασιζόμενους σε αυτούς των Εβραί-
ιατρών, την υγιεινή των τροφών και τη σωστή διατρο- ων, οι οποίοι εφαρμόζονταν τόσο από τους ιερείς όσο
φή. και από τις λαϊκές τάξεις. Ακολούθως και στα ιερά
βιβλία των Περσών και των Κινέζων βρίσκουμε αντί-
Οι Εβραίοι αποτελούν ίσως το σημαντικότερο δείγ- στοιχους κανόνες αναφορικά με την υγιεινή της φυλής,
μα αρχαίων λαών που υιοθετεί συστηματικούς κανόνες του περιβάλλοντος και την καταπολέμηση της λέπρας.
υγιεινής. Αυτούς τους παρέλαβαν πιθανόν από τους
Αιγύπτιους και ο Μωυσής, αφού τους επεξεργάστηκε, ________________________________________
τους ενέταξε στη Βίβλο. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι
ο Μωυσής συγκαταλέγεται στους μεγάλους υγιεινολό- [1] WHO, International Health Conference, New
γους της αρχαιότητας[5]. York, 1946.
Στην Παλαιά Διαθήκη υπάρχει πλήθος αναφορών [2] Henry G. Liddell-Robert Scott, Μέγα λεξικόν της
στις έννοιες του «καθαρού» και του «ακαθάρτου», ελληνικής γλώσσης, Αθήνα, σελ. 712.
όπου συνδυάζονται ιατρικές περί υγιεινής πρακτικές
μαζί με λατρευτικές και κοινωνικές συνήθειες[6]. Στο [3] Stavropoulos D. N., Hornby A. S., Oxford
Λευιτικό[7] (5:2) θεωρείται ακάθαρτος και ένοχος αν English-Greek learners dictionary, σελ. 407.
έλθει κάποιος σε επαφή με ό,τι ορίζεται ως ακάθαρτο
όπως το πτώμα ενός άγριου ζώου, ερπετού ή αγγίξει [4] Πρβλ. Ιπποκράτης ο Κώος, Προγνωστικόν, Προρ-
ακούσια ή εκούσια ανθρώπινη ακαθαρσία. ρητικός Α΄ και Β΄, Κωακαί προγνώσεις, εκδ. Κάκτος,
Αθήνα, 1992.
Παρά το γεγονός ότι τα πάντα στην Π.Δ. περνούν
μέσα από τη σχέση του Θεού με τον εκλεκτό λαό Του, [5]Λευϊτ., 13-15 και Θεοδοσίου Ζαβιτσάνου, Δημό-
έχουν δηλαδή θρησκευτικό περιεχόμενο, κανείς δεν σια-κοινωνική υγιεινή, τομ. Α΄, Αθήνα, 1975, σελ. 170.
μπορεί να παραβλέψει την σημασία που αποδίδε-
ται στην καθαριότητα, η οποία αποτελεί τον θεμέλιο [6] Klaus Koch, Eckart Otto, Reclams Bibellexikon,
λίθο της προληπτικής ιατρικής. Η αποχή εξάλλου από „Rein und Unrein“, Στουτγάρδη, 1982, σελ. 423-424.
την κατανάλωση αίματος[8] συμπληρώνει την αρχαία
εβραϊκή υγιεινή και με διαιτητικά μέσα με παράλληλα, [7] Λευϊτ. 5,2.
πάντοτε θρησκευτική αναγωγή[9].
[8]Λευϊτ. 17,10.
Σημαντικά στοιχεία υγιεινής εκτός από το Λευιτικό
συναντούμε και σε άλλα βιβλία. Είναι ιδιαιτέρως εν- [9]Λευϊτ. 17,11.
διαφέρουσα η περίπτωση του 13, 4 των Κριτών όπου
άγγελος Θεού κομίζει την απαγόρευση της κατανάλω- [10] Βλ. Klaus Koch, Eckart Otto, ό.π.
σης οίνου αλλά και κάθε τι ακαθάρτου στη στείρα γυ-
ναίκα του Μανωέ. Εκτός από τη θρησκευτική διάστα- [11] Ό.π., σελ. 424.
ση της εντολής μπορεί εύκολα κανείς να διακρίνει τις
υγιεινολογικές της προεκτάσεις, όπου σκοπός είναι να [12] “Reinigung”, ό.π., σελ. 424.
προστατευθεί η έγκυος και το έμβρυο, το οποίο είναι
εκλεκτός του Θεού, από πιθανή ασθένεια[10]. Μπορεί
να ειπωθεί ως συμπέρασμα ότι οι θρησκευτικές ανα-
γωγές και θεμελιώσεις δεν αίρουν τον υγειονολογικό
Σελίδα 8
