Πάμε….Κατηχητικό; Η δύναμη της απελπισίας
24 Ιανουαρίου 2022
Αγαπημένε μου κατηχητή,
Αγαπημένη μου κατηχήτρια,
Ένα ακόμη θαύμα του Χριστού μας περιγράφεται στην σημερινή ευαγγελική περικοπή. Μία από τις πολλές θαυμαστές ιάσεις, που, εκ πρώτης όψεως, συμπίπτουν απόλυτα στο κεντρικό τους μήνυμα:
Ο Χριστός, αποκαθιστώντας την ανθρώπινη υγεία με τρόπο θαυμαστό, υπενθυμίζει την αρχέγονη ποιότητα της ζωής, ζωής απελευθερωμένης από τη φθορά και τον θάνατο. Και μάλιστα, η αποκατάσταση αυτή, δεν αποτελεί μόνον υπενθύμιση αλλά και προοπτική.
Όπως όμως συμβαίνει σε όλες τις περικοπές, έτσι και σ΄ αυτήν, ορισμένες λεπτομέρειες προσδίδουν μια ιδιαιτερότητα, αλλά και οδηγούν σε ιδιαίτερα μηνύματα και συμπεράσματα.
Από την εμπειρία σου θα γνωρίζεις, όπως όλοι μας, πόσο μεγάλη σημασία έχει για τους έφηβους, η εικόνα που δίνουν στους άλλους. Πόσο «μετράει» γι΄αυτούς η ένταξή στην ομάδα, πόσο καθοριστική είναι η αποδοχή εκ μέρους των συνομήλικων τους, αλλά και πόσες παραχωρήσεις είναι διατεθειμένοι να κάνουν, προκειμένου να κερδίσουν αυτή την αποδοχή. Είναι ακριβώςη ηλικία, όπου, αφενός τα θεμελιώδη στοιχεία μιας ανατροφής εκ μέρους γονιών και δασκάλων δοκιμάζονται έντονα, και αφετέρου, ο διχασμός ανάμεσα σε κανόνες και αξίες από τη μια και επιδράσεις του περιβάλλοντος από την άλλη, οδηγούν σε επώδυνο διχασμό και ενοχές.
Ο τυφλός της σημερινής παραβολής δεν έχει μόνο να αντιμετωπίσει την ασθένειά του. Δεν έχει μόνο την αγωνία να ακουστεί από τον Χριστό, εν μέσω μιας μεγάλης οχλοβοής. Βρίσκεται αντιμέτωπος και με την κοινωνική κατακραυγή. Η φωνή του ενοχλεί. Καμιά υποστήριξη δεν βρίσκει στην αναζήτησα της λύσης. Είναι απόλυτα μόνος, ανάμεσα σε ένα περιβάλλον εχθρικό, που του κόβει το δρόμο. Και μάλιστα, ανάμεσα σε ένα περιβάλλον, που το έχει ανάγκη. Ζητιάνος είναι, και αυτοί που σήμερα δυσαρεστούνται απ΄ αυτόν, αύριο θα περνούν από μπροστά του, ακούγοντας τις ικεσίες του για ελεημοσύνη.
Ο τυφλός μας όμως δεν μπαίνει στον κόπο να κάνει τέτοιους υπολογισμούς. Δεν δίνει σημασία σε τίποτα, γιατί είναι απόλυτα απελπισμένος. Δεν περιμένει πλέον τίποτα από τον κόσμο. Ξέρει την περιφρόνηση και τον οίκτο που έχει υποστεί, ξέρει πως κανείς δεν μπορεί να τον καταλάβει. Όχι λοιπόν μόνον αγνοεί τους παρατρεχάμενους του Χριστού, αλλά φωνάζει ακόμη δυνατότερα, σαν να τους λέει, πως μεταθέτει την ελπίδα του αυτούς σε κάτι εντελώς καινούργιο, σε κάτι, που τους είναι άγνωστο. Και πως, στην απόφασή του αυτή, δεν χρειάζεται, ούτε την έγκριση, ούτε την αποδοχή τους.
Νομίζω, πως πέρα από πρότυπο πίστης, ο σημερινός πρωταγωνιστής της περικοπής είναι και πρότυπο απελευθερωμένου ανθρώπου από την κοινή γνώμη. Και την απελευθέρωση αυτή φαίνεται να την επιτυγχάνει από τα πολλά παθήματα του παρελθόντος, με αποκορύφωμα το πάθημα εκείνης της στιγμής: Οι «καλοί άνθρωποι, οι «ελεήμονες» άνθρωποι, οι «καθώς πρέπει» συμπατριώτες του, στην πιο σημαντική στιγμή γι΄ αυτόν, στη στιγμή, που μπορεί ν΄ αλλάξει τη ζωή του, νοιάζονται μόνο για την ευπρέπεια, ενώ η κραυγή της απόλυτης απελπισίας του, τους είναι απλώς ενοχλητική.
Ίσως όλο αυτό το σκηνικό να αποτελεί μια καλή ευκαιρία, ώστε να απομυθοποιήσουμε στα μάτια των νεαρών ακροατών μας την δύναμη, αλλά και την αξιοπιστία της κοινής γνώμης.Ο τυφλός της σημερινής περικοπής, μας θυμίζει, πως η συνάντηση με τη λύτρωση των βαθέων προσωπικών προβλημάτων έρχεται μετά από μια πορεία μοναχική, στην οποίαν, οι εξωτερικές, επιπόλαιες και συχνότατα άπονες φωνές, μόνο αποπροσανατολισμό μπορούν να επιφέρουν.
Υπάρχει και κάτι ακόμη:
Η κραυγή του τυφλού ζητιάνου δεν στηρίζεται πουθενά. Δεν ξέρει σε ποιον απευθύνεται, φυσικά δεν τον έχει δει, δεν ξέρει καν, αν ο Ιησούς τον ακούει. Κάλεσε, αν θέλεις τα παιδιά να φανταστούν την εικόνα ενός τυφλού, που κραυγάζει, χωρίς να ξέρει πού να στρέψει το κεφάλι του. Την εικόνα κάποιου, που φωνάζει στο κενό. Ο άνθρωπος αυτός έχει μεταβληθεί σε μια ικεσία, χωρίς καμιά λογική προοπτική, το αίτημα του να βρει ανταπόκριση. Στον άνθρωπο αυτόν έχει μείνει μόνο η πίστη, εντελώς αποκαθαρμένη από τη λογική, από την εμπιστοσύνη στις δικές του δυνάμεις, από την προσδοκία για συμπαράσταση από τον κόσμο.
Ας δώσουμε με τον δικό μας τρόπο στα παιδιά να γνωρίζουν και να θυμούνται, πως έρχονται στιγμές στη ζωή του κάθε ανθρώπου, όπου όλα τα στηρίγματα και οι ελπίδες διαψεύδονται. Είναι τότε, που το μόνο που μένει είναι μια κραυγή απελπισίας. Μια κραυγή όμως, που φαίνεται πως ο Θεός την ακούει ευκολότερα και καθαρότερα από πολλά λόγια και πολλές προσευχές. Και Εκείνος γνωρίζει, πώς να την κάνει γέφυρα για να φτάσει κοντά και να μας απλώσει το χέρι.
Ας έρθουμε τώρα και στην ευαγγελική περικοπή από το Ευαγγέλιο του Λουκά, κεφ. 18, στ. 35-43:
35Καθώς ο Ιησούς πλησίαζε στην Ιεριχώ, ένας τυφλός καθόταν στην άκρη του δρόμου και ζητιάνευε. 36Όταν άκουσε το πλήθος που περνούσε, ρώτησε να μάθει τι συνέβαινε. 37Του είπαν ότι περνάει ο Ιησούς ο Ναζωραίος. 38Τότε εκείνος άρχισε να φωνάζει δυνατά: «Ιησού, Υιέ του Δαβίδ, σπλαχνίσου με!» 39Αυτοί που προπορεύονταν τον μάλωναν να σωπάσει, εκείνος όμως φώναζε ακόμη πιο πολύ: «Υιέ του Δαβίδ, σπλαχνίσου με!» 40Τότε ο Ιησούς στάθηκε κι έδωσε εντολή να τον φέρουν κοντά του. Αυτός πλησίασε κι εκείνος τον ρώτησε: 41«Τι θέλεις να σου κάνω;» «Κύριε, θέλω ν’ αποκτήσω το φως μου», αποκρίθηκε. 42Κι ο Ιησούς του είπε: «Ν’ αποκτήσεις το φως σου! Η πίστη σου σε έσωσε». 43Αμέσως ο τυφλός βρήκε το φως του κι ακολουθούσε τον Ιησού δοξάζοντας το Θεό. Και όλος ο κόσμος, όταν τον είδε, δοξολογούσε το Θεό.
Για σήμερα, θα σου πρότεινα να ξεκίναγες από ένα στοιχείο, το οποίο το συναντάμε πολλές φορές στα περιστατικά της ζωής του Χριστού: Ακόμη μια φορά, πρωταγωνιστής γίνεται ένας περιθωριακός άνθρωπος, ένας παρακατιανός, ένα κοινωνικό «τίποτα».
–Για προσέξτε παιδιά, τη δεύτερη πρόταση της σημερινής περικοπής. Μιλάει για όχλο, για πλήθος. Τι κατάσταση φαντάζεστε πως επικρατούσε;
-Θόρυβος, οχλοβοή, απόλυτη αναστάτωση.
-Εάν εσείς βρισκόσαστε τη στιγμή εκείνη, πόση σημασία θα δίνατε σε ένα ζητιάνο;
-Απολύτως καμία.
-Για ελάτε και λίγο στη θέση του. Μπορεί να μη βλέπει, αλλά ακούει, καταλαβαίνει τι συμβαίνει. Τι θα σκεφτόταν ένας …λογικός άνθρωπος;
-Πως δεν έχει καμιά απολύτως πιθανότητα να ασχοληθεί κάποιος μαζί του.
-Τι φαντάζεστε, πως τον κάνει να ενεργεί πέρα από κάθε λογική;
-Δεν αντέχει άλλο. Δεν έχει πια τίποτε να χάσει. Ελπίζει στο αδύνατο.
-Σωστά! Και τι είναι εκείνο που έχει γίνει τόσο αβάσταχτο για εκείνον;
-Πρώτα, η αναπηρία του. Ίσως η φτώχεια του. Η μοναξιά του. Ή ακόμη και η αβάσταχτη αναξιοπρέπεια του, να ζητιανεύει διαρκώς.
-Ή και όλα μαζί. Θέλετε να μετρήσουμε λίγο την απελπισία του;
-Με ποιο τρόπο;
-Μου μιλήσατε προηγουμένως για οχλοβοή. Διανοείστε, πόσο δυνατά μπορεί να φώναζε, ώστε η φωνή του να ακούγεται σε αυτό το χάος; Για βρείτε μου ακόμη και ένα στοιχείο της έντασης της φωνής του1
-Κάποιοι ενοχλούνται, παρά τον θόρυβο που επικρατεί.
Κάνουμε αυτόν το διάλογο με τα παιδιά, για να καταφέρουμε να τους δώσουμε να αντιληφθούν την ψυχική κατάσταση του τυφλού και την απόλυτη απελπισία που βιώνει.
-Για σκεφτείτε, οι παρατηρήσεις που του κάνουν να σιωπήσει, έχουν πια γι΄ αυτόν κάποια σημασία;
-Όχι, φωνάζει μάλιστα ακόμη δυνατότερα.
-Δεν σας κάνει εντύπωση, πως ένας απολυτά αδύναμος άνθρωπος, που άλλος στην Ιεριχώ ίσως να μην υπήρχε πιο κάτω από εκείνον, βρίσκει τη δύναμη και αδιαφορεί για την κοινή γνώμη, για τη δυσαρέσκεια που προκαλεί σε κάποιους που αύριο πάλι θα παρακαλάει; Τι συμπέρασμα βγάζετε;
-Δεν έχει πια τίποτα να περιμένει απ΄ αυτούς, δεν θέλει πια να τους έχει ανάγκη.
Ίσως στο σημείο αυτό, να μπορούσες να ξεκινήσεις έναν διάλογο, για το πόσο πιεστική γίνεται η γνώμη των άλλων για μας και πόσες φορές η πίεση αυτή μας οδηγεί σε συμβιβασμούς, αντίθετους με τη συνείδησή μας, αλλά και όσα μας μάθανε γονείς και δάσκαλοι.
Μη λησμονείς πάντως, πως έχεις μπροστά σου παιδιά, τα οποία βρίσκονται ακριβώς στη φάση να αμφισβητούν την γνώμη των μεγάλων και να θέλουν να αισθανθούν αυτοδύναμοι και απελευθερωμένοι. Την ανάγκη αυτή ας μην την αμφισβητήσουμε, ούτε να την ειρωνευτούμε. Αποτελεί φάση μιας φυσιολογικής ανάπτυξης και αλλίμονο, αν κάποτε δεν γίνει. Το θέμα είναι να συνειδητοποιήσουν τα παιδιά μας, πως την ανάγκη τους να αποτινάξουν την πίεση των ενηλίκων, παγιδευτούν χωρίς να το καταλάβουν στην επιρροή άλλων ανθρώπων ή και άλλων παραγόντων (διαφήμιση, προπαγάνδα κλπ), οι οπαίοι έχουν μοναδικό κίνητρο την εκμετάλλευσή τους σε όλα τα επίπεδα.
Ας ξαναγυρίσουμε όμως στο κείμενο:
-Θέλετε παιδιά να στρέψουμε λίγο την προσοχή μας και στην αντίδραση του Χριστού; Τι κάνει;
-Έρχεται κοντά του.
-Άρα τον έχει…
-…ακούσει.
-Σωστά! Ανάμεσα στην τρομερή αυτή οχλοβοή, όπως είπαμε, που, ποιος ξέρει τι φωνές ακουγόντουσαν, ο Χριστός ακούει την συγκεκριμένη φωνή. Πόσο πια δυνατότερη να ήταν!
-…
-Θέλω να πω, μήπως δεν είναι μόνο η ένταση, που στέλνει τη φωνή του τυφλού στ΄ αυτιά του Ιησού, αλλά και αυτό, που η φωνή αυτή μεταφέρει; Για θυμίστε μου πάλι τα συναισθήματα του τυφλού;
-Απελπισία, μοναξιά, εξάντληση των ορίων του και τη αντοχής του.
-Να λοιπόν τι κάνει τον Χριστό να τον πλησιάσει. Ο τυφλός δεν περιμένει πια τίποτε από κανέναν. Όλη την ελπίδα του για λύτρωση, για αλλαγή της ζωής του, για αποκατάσταση της υγείας του, τα έχει κατευθύνει προς το Χριστό. Θέλω τώρα να ρίξουμε και ματιά στον διάλογο, που ακολουθεί. Πλησιάζει ο Χριστός. Τι τον ρωτάει;
-«Τι θέλεις να σου κάνω;»
-Συνειδητοποιείστε, πως ο Χριστός κατεβαίνει χαμηλότερα από το επίπεδο του ζητιάνου. Τέτοια ερώτηση, ποιοι κάνουν μόνο;
-Οι υπηρέτες, οι αδύνατοι στον ισχυρό.
-Βάζει ο Χριστός καμιά προϋπόθεση, πριν ενεργήσει;
-Καμιά
-Κι εκείνος; Πως μιλάει; Μάλλον, ας αναρωτηθούμε πρώτα, πώς θα ήταν λογικό να μιλήσει;
-Με κολακεία, με παρακάλια, με απόλυτη υποταγή.
-Κοιτάξτε όμως! Μιλάει με ένα «θέλω», σαν κυρίαρχος. Από που αντλεί αυτή την αυτοπεποίθηση; Ή μήπως δεν είναι αυτοπεποίθηση;
-Μάλλον απελπισία είναι κύριε… Ούτε σκέφτεται, ούτε υπολογίζει. Καταλαβαίνει πως έχει μια μοναδική ευκαιρία και την αρπάζει «απ΄ τα μαλλιά». «Κρεμιέται» ολοκληρωτικά από τον Χριστό.
-Κι εκείνος;
-Ενεργεί αμέσως. Χωρίς αντιλογία, χωρίς καμιά κουβέντα.
-Έχετε δίκιο, σχεδόν σαν να μην μπορούσε να κάνει αλλιώς. Το λέει και στη συνέχεια: «Η πίστη σου σε έσωσε».
Νομίζω, πως στο σημείο αυτό, θα μπορούσες να μιλήσεις για την δύναμη της πίστης αυτού του απελπισμένου ανθρώπου και να τη συγκρίνει με την τόσο διαδεδομένη χλιαρή πίστη που μας περιτριγυρίζει. Μια πίστη, που στα εύκολα φαίνεται πάντα ακμαία και φλογερή, την ώρα όμως της δυσκολίας δίνει τη θέση της στο φόβο, την απογοήτευση και την απαισιοδοξία.
Αλλά ας μη σε κουράσω άλλο. Εσύ θα κρίνεις, ανάλογα και με τις ψυχές που έχεις μπροστά σου, τι θα μπορούσε να σου δώσει για το δικό σου μάθημα, μια περικοπή, επαναλαμβάνω, πολύ περιορισμένη εκ πρώτης όψεως, αλλά με τόσες αφορμές για συζήτηση πίσω από τον κάθε της στίχο.
