Page 9 - Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης: ο Παιζωγράφος
P. 9
www.pemptousia.gr Τεύχος 39 / Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης / 30 Ιουνίου 2016 ΑΝΑΛΕΚΤΑ
σέτι πολλές βεβαιότητες δια το συμπαγές σχήμα του γής όσον γίνεται μικρότερης μονάδος, για να είναι το
εγώ. Εξαιτίας αυτού, θυμάμαι, έκλεισα αμέσως τον σύνολο δίκαιο, περί των ορίων του προσωπικού και
Συναξαριστή, που είχα πάρει να διαβάσω, χαρακτηρί- του ότι τούτο μπορεί ενίοτε να εκφρασθεί καλύτερα
ζοντας τα γραφόμενα ως μωρολογίες, όταν συνάντησα δια της αντιγραφής, ότι το ωραίο, όταν υπάρχει προς
την φράση πως ένας Άγιος από βρέφος έδειχνε ότι τούτο συγκίνηση, μπορεί να κομματιαστεί και να μετα-
θα γινόταν ευσεβής, αποποιούμενος τον μαστό της μη- φερθεί έξω από την ενότητα που το γέννησε, σε άλλη
τέρας του και νηστεύοντας κάθε Τετάρτη και Παρα- και άλλη, μέχρι που να μπορεί έως σήμερα να περιβλη-
σκευή. θεί την μυθική αλουργίδα των επών του Ομήρου και,
ενδεδυμένος τα παλαιά, να παρουσιάζεται συγχρονι-
Αλλά ήδη από το 1937 δεν εκφραζόμουν πια κατά τον σμένος, προς τις πιο επίκαιρες φιλοσοφικές απόψεις.
ίδιον τρόπο. Διέβλεπα στην παραπάνω φράση και σε Έφτασα έτσι να δικαιώσω τα λόγια της μητέρας της
άλλες ανάλογες μία αλήθεια, που, μην ξέροντας πως μητέρας μου, όταν μωρό παιδί μ’ άλλαζε εσώρουχα:
να την αποδείξω, γινόμουνα πεισματάρης, νιώθοντας, «“Αλλάζει ο Χριστός κι η Παναγιά και τ’ αποφόρια τα
παράλληλα προς το πείσμα μου και ίσως εξαιτίας αυ- φορεί ο εγγονός μου”».
τού, μια μεγάλη ντροπή, που δεν μπορούσα λογικά να
κυριαρχώ των συζητητών, αλλά το εναντίον, διαρκώς Κοινωνός εμπειρίας
ηττώμην. Η συνεχής ήττα αντίκρυ στους υποστηρίζο-
ντας σαφώς και με λογική τα περί κόσμου, μόνο και Αντίθετα από άλλους ομοτέχνους του, όπως οι Τ. Κ.
μόνο για να διατηρήσω το παράλογο που μέσα μου Παπατσώνης και Ζαχαρίας Παπαντωνίου, που ξεκι-
ένιωθα να μεγαλώνει, αποτελώντας όλη μου την χαρά νούν την καταγραφή της αθωνικής εμπειρίας τους με
και την ζωή, την ώρα που, μετά από μία συναισθημα- μακροσκελείς παρεμβολές περί αλπικών ασμάτων και
τική κρίση, διατεινόμουν δίχως κανείς να με πιστεύ- Βούδα, στο «Προσεγγίσεις στο Άγιον Όρος» ο ΝΓΠ
ει, πως ήμουν ένας πεθαμένος άνθρωπος, με πλησίαζε ξεκινά παραθέτοντας πληροφορίες για το πως φτάνει
ολοένα εγγύτερα προς τους τρελούς, που βλέπουμε κανείς στην Τρυπητή και παίρνει το καραβάκι για την
να καταφεύγουν, ξένοι προς τον τριγύρω κόσμο, στο Δάφνη.
πλήθος των ναών και παρεκκλησίων, που κοσμούν την Η διάχυτη αίσθηση που συναποκομίζει ο αναγνώστης
ελληνική γη. του πεντζίκειου έργου, ότι ο συγγραφέας τον αρπάζει
Ενώ είχα αρχίσει να περιηγούμαι, μάλλον σαν τουρί- από το χέρι και βιάζεται να τον καταστήσει κοινωνό
στας, τα μνημεία, που άφησε η ορθόδοξος χριστιανική μιας εμπειρίας που συχνά είναι υπέρ λόγον, στα κείμε-
πίστη, των αειμνήστων βυζαντινών μας πατέρων, συν να σχετικά με το Άγιον Όρος καθίσταται απτή σχεδόν
τω χρόνω διαφοροποιούμην. Αρχιτεκτονική, ζωγραφι- και ανάγλυφη. Ο ΝΓΠ ακολουθεί την φράση του Αββά
κός διάκοσμος των ναών, ποίηση και μουσική των εν Ισαάκ του Σύρου: «Διότι γέγονα μωρός, ουχ υπομένω
αυτοίς τελουμένων, χωρίς την σοβαρότητα της αντικει- φυλάξαι το μυστήριον εν σιωπή, αλλά γίνομαι άφρων
μενικής επιστημονικής ερεύνης, που θα μπορούσε να δια την των αδελφών ωφέλειαν», και συχνά μετέρχεται
με ξεκουράσει με τον τίτλο του βυζαντινολόγου, χωρίς τρόπους σαλότητας για να μιλήσει για τον Άθω· η ομι-
την τάξη του πιστού εκ παραδόσεως, που λυτρώνεται λία «Προσεγγίσεις στο Άγιον Όρος» τελειώνει με την
παρακολουθώντας τακτικά την λειτουργία, ενούμενα ακόλουθη διήγηση:
με τον πυρήνα του παράλογου εντός μου, σιγά-σιγά Κατά την διαμονή μου σ᾽ ένα μοναστήρι, συνήθιζα να
άρχισαν να μου επιτρέπουν την επικοινωνία μ’ έναν πηγαίνω και να κάθουμαι στον μικρό ναό του κοιμη-
άλλο κόσμο. Παρ’ όλο που ο φόβος, μήπως χαρακτηρι- τηρίου, μέσα στους μπαχτσέδες. Τελειώνοντας θα σας
σθώ ως εξοφλημένο από τη ζωή γραΐδιον η σωστά τρε- διηγηθώ κάτι που είδα εκεί ένα πρωί.
λός, από τους συνοδεύοντας την εκφορά των κεκοιμη-
μένων, δεν μου επέτρεπε τον κόσμο αυτό τον νέον, να Από την μικρή πόρτα του περιβόλου, απ᾽ όπου βγά-
τον ομολογήσω σαν βεβαίωση της ενταύθα ζωής, δια νουν ραμμένους στο ράσο τους τους μοναχούς για να
της οποίας και πάλιν αυτός βεβαιούται. Πέρα όμως τους θάψουν, είδα να ᾽ρχεται ένας μισότυφλος ηλικι-
από κάθε φόβο, μ’ ενθουσίαζε στην Εκκλησία η κα- ωμένος καλόγερος. Προχώρησε ίσαμε την άκρη του
ταξίωση του παράλογου. Ένιωθα με ικανοποίηση ότι, κήπου όπου ήταν μια τριανταφυλλιά ξηρή σχεδόν, δί-
εις τους κόλπους της, ο καθένας μπορούσε να ’χει την χως άνθη. Φτάνοντας εκεί άφηκε ανάμεσα στ᾽άνανθα
θέση του, και μάλιστα ανεξάρτητα προς το υπ’ αυτού κλαδιά και φύλλα ένα άνθος που κράταγε και είπε:
εκτελούμενον έργο και μόνον εκ της προαιρέσεώς του. «“Πάρε να ᾽χεις και συ, να μη σε καταφρονέσουν”».
… Άκουσα κι ο νους μου πήγε στον μόχθο του ανθρώπου
να ομορφύνει την ζωή».
Πρέπει να ομολογήσω ότι, πτωχός στο πνεύμα, πολλα- Κείμενο εμβληματικό της δεύτερης περιόδου συνανα-
πλώς δια της Εκκλησίας ενισχύθην. Εκ της μελέτης των στροφής του ΝΓΠ με το Άγιον Όρος, το δοκίμο «Άθως,
μνημείων της θρησκευτικής μας παραδόσεως, εξήγα- η δεύτερη πανοπλία» εγκαινιάζει μια περίοδο που
γα συμπεράσματα περί του συμμετρικώς ασυμμέτρου, ο ΝΓΠ αποκτά στενή πνευματική συναναστροφή με
περί του ότι ορθότερον γεωμετρικώς είναι το πρακτι- Αγιορείτες γέροντες και πατέρες, και οι επισκέψεις
κώς μη ακριβώς τετράγωνον, περί της εννοίας του ρυθ- στον Άθω είναι πυκνές. Το δοκίμιο εντάσσεται στην
μού σαν βασικού ερμηνευτικού στοιχείου του κόσμου αρχή της ενασχόλησης του συγγραφέα με τον «Συνα-
και της ανθρωπίνης ζωής, περί της σημασίας της εκλο-
Σελίδα 9
