Page 17 - Η ψαλτική ως τέχνη και ως επιστήμη
P. 17
www.pemptousia.gr Τεύχος 16 / Η ψαλτική ως τέχνη και ως επιστήμη / 13 Νοεμβρίου 2013 ΑΝΑΛΕΚΤΑ
να προσεύχονται και να ψάλλουν με τέτοιο τρόπο, τής γυναίκας από την ψαλμωδία.
ώστε να κινούνται μεν τα χείλη, αλλά να μη ακούε-
ται η φωνή, ενώ ο Γρηγόριος ο Θεολόγος τονίζει ότι Θα αναφερθούμε σε δύο γνωστά παραδείγματα.
οι μοναχές πρέπει να ψάλλουν με την καρδιά παρά Η συχνή ανάθεση τής ψαλμωδίας των Παρακλητικών
με τα χείλη. Κανόνων τής Θεοτόκου σε γυναίκες είχε ως αποτέ-
λεσμα την αλλοίωση των κατανυκτικών μελωδιών
Είναι νόμος στη μουσική ότι στις περισσότερες των ακολουθιών αυτών και την επικράτηση τής ευ-
περιπτώσεις δεν μπορούν να τραγουδήσουν ή να σεβούς μεν αλλά αφελούς γυναικείας μελωδίας.
ψάλουν άνδρες και γυναίκες μαζί την ίδια μουσική
γραμμή, στον ίδιο τόνο, αφού διαθέτουν φωνές με Μεγάλη επίσης αλλοίωση παρατηρείται στα απο-
διαφορετικές συχνότητες. Έτσι μπορούν να τραγου- λυτίκια όπως τα προσόμοια προς το «Ταχύ προκα-
δήσουν μόνο στην τρίφωνη ή τετράφωνη μουσική, τάλαβε», κυρίως στο απολυτίκιο των Χριστουγέννων,
είδος το οποίο δεν υφί- το όποιο αλλοιώθηκε
σταται στην ελληνική μελωδικά από τον
μουσική εκκλησιαστική Ιωάννη Σακελλαρίδη
παράδοση. προκειμένου να ψάλ-
λεται από τις μικτές
Στην Εκκλησία της χορωδίες πού αυ-
Ελλάδος, τετράφωνες τός χρησιμοποιούσε
και τρίφωνες χορωδίες στην ’Αγία Ειρήνη,
εμφανίζονται και ζη- σε ένα κεντρικό ναό
τούν πρωταγωνιστικό των Αθηνών, όπου το
ρόλο μόνο σε περιόδους εκκλησιαστικό άσμα
μεγάλων κρίσεων και αποκαταστάθηκε
καταρ ράκωσης τού κύ- στην ορθή μορφή του
ρους τής ψαλμωδίας. μόλις την τελευταία
εικοσαετία από τον
Θα πρέπει επίσης Άρχοντα Πρωτοψάλ-
να σημειώσουμε ότι οι τη Λυκούργο Αγγελό-
πολυφωνικές αυτές χο- πουλο.
ρωδίες ψάλλουν μόνο κατά την διάρκεια τής Θεί-
ας Λειτουργίας.Επίσης ψάλουν το τροπάριο «Τήν Κατά τον Ιερώνυμο και τον Ισίδωρο τον Πηλου-
ωραιότητα τής παρθενίας σου» στους Χαιρετισμούς, σιώτη, η γυναικεία φωνή εκπέμπει, ρομαντισμό και
το τροπάριο τής Κασσιανής και τα εγκώμια τού συναισθηματισμό. Το ζητούμενο στις λατρευτικές
Επιταφίου. Εμφανίζονται ακόμα στο μυστήριο τού συνάξεις είναι ή κατάνυξη, γι’ αυτό απορριπτέα εί-
γάμου και σε κηδείες, κυρίως διάσημων προσώπων. ναι και η ρομαντική ψαλμωδία όταν προέρχεται από
Τετράφωνη ή τρίφωνη ψαλμωδία χρησιμοποιείται άνδρες μονωδούς.
στους περισσότερους ναούς τής ορθόδοξης ελληνι-
κής διασποράς, όπου ή ορθή ψαλμωδία είναι σχεδόν Στοιχεία ρομαντισμού στην ορθόδοξη ψαλμωδία
ανύπαρκτη. εμφανίζονται αρκετά ιδιαίτερα κατά την τελευταία
πεντηκονταετία, με τις δεκάδες εκδόσεις μουσικών
Η γυναικεία φωνή με τις ψηλές της συχνότητες βιβλίων Θείας Λειτουργίας. Ιδιαίτερη προσοχή χρει-
μπορεί να επικαλύψει κάθε άλλη φωνή, αφού η εκ- άζεται στα λεγάμενα λειτουργικά, τις μελωδίες πού
κλησιαστική μουσική, η αποκαλούμενη βυζαντινή, εί- χρησιμοποιούνται ως απαντήσεις στις παρακελεύ-
ναι μονόφωνη. Η ελληνική γυναικεία φωνή αδυνατεί σεις της ‘Αγίας ’Αναφοράς. Το θέμα βέβαια αυτό
να εκτελέσει εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων βεβαίως, είναι σύνθετο και δεν είναι του παρόντος.
ορθά τα μουσικά διαστήματα και τούς χαρακτήρες
ποιότητος τής εκκλησιαστικής μουσικής. Οι μελωδίες τής εκκλησιαστικής μουσικής, που
περιέχονται σε επτά χιλιάδες περίπου κώδικες και
Η Μαρία Τιτιούεβα στα Ουράλια διδάσκει Βυ- εκατοντάδες έντυπες εκδόσεις, είναι γραμμένες όλες
ζαντινή Μουσική σε γυναικεία μοναστήρια και σε για ανδρικές φωνές. Η γυναικεία ψαλμωδία μπορεί
μουσικές σχολές να περιορισθεί, προς το παρόν τουλάχιστον, στα γυ-
ναικεία μοναστήρια.
Αδυνατεί να εκτελέσει τον δεύτερο ήχο, ο οποί-
ος ταλαιπωρείται τελευταία και από ικανό αριθμό
νέων ιεροψαλτών τον τέταρτο, τον βαρύ διατονικό,
τον πλάγιο του τετάρτου. Θα πρέπει βέβαια να ση-
μειωθεί ότι οι αδυναμίες αυτές τής ελληνικής γυναι-
κείας φωνής οφείλονται και στην επί αιώνες αποχή
Σελίδα 17
