Page 7 - Ο χρόνος & οι μήνες: απο το ημερολόγιο στη ζωή των ανθρώπων
P. 7
www.pemptousia.gr Τεύχος 17 / Οι Μήνες: από το ημερολόγιο στη ζωή των ανθρώπων / 01 Ιανουαρίου 2014 ΑΝΑΛΕΚΤΑ
Οι Αιγύπτιοι θεωρούσαν υπεύθυνη για τις "ευλο-
γημένες" αυτές πλημμύρες, την θεά Ίσιδα, στην οποία
είχαν αφιερώσει πολλούς ναούς στις όχθες του Νεί-
λου. Ένας από αυτούς τους ναούς, στα Ντέντερα, ήταν
προσανατολισμένος προς το νοτιοανατολικό ορίζοντα,
τη διεύθυνση από την οποία ανέτελλε η Ίσις με τη
μορφή του λαμπρότερου άστρου στο νυχτερινό ουρανό
που ονόμαζαν «Σώθι», κι εμείς σήμερα ονομάζουμε
Σείριο στον αστερισμό του Μεγάλου Κυνός. Από το
Μεγάλο Ναό οι ιερείς της Ίσιδος παρακολουθούσαν με
προσοχή τον πρωινό ουρανό περιμένοντας την «εωθινή
επιτολή του Σειρίου», περίμεναν δηλαδή να παρατη-
ρήσουν την ανατολή του Σείριου λίγο πριν το λαμπρό
φως του ανατέλλοντος Ηλίου «σβήσει» το φως όλων
των άλλων άστρων του ουρανού.
Επειδή το αστρονομικό αυτό φαινόμενο συνέπιπτε
με τις ετήσιες πλημμύρες του Νείλου και συνέβαινε με
απόλυτη ακρίβεια μία φορά κάθε χρόνο οι Αιγύπτι-
οι κατόρθωσαν να προσδιορίσουν με μεγάλη ακρίβεια
ότι η διάρκεια του έτους είναι 365 ημέρες. Το γεγο-
νός αυτό τους επέτρεψε να δημιουργήσουν ένα πλήρες
ημερολόγιο δώδεκα μηνών, των 30 ημερών ο καθένας,
Το 2014 είναι για τους Κινέζους το έτος του αλόγου. και πέντε «επαγόμενων» ημερών που ήταν αφιερωμέ-
νες στους θεούς Όσιρη, Όρο, Ίσιδα, Σηθ, και Νέφθυν. Η
διαφορά όμως των έξι ωρών που υπολείπονταν από το
καλύπτοντας διαδοχικά με τη λαμπρότητά του τους ημερολόγιό τους των 365 ημερών έγινε αισθητή με την
διάφορους αστερισμούς. πάροδο των αιώνων. Και γι' αυτό σύντομα άρχισαν οι
μεταρρυθμίσεις, που συνεχίστηκαν κατά περιόδους ως
Οι Βαβυλώνιοι και οι Αιγύπτιοι χρησιμοποιούσαν τον 1ο αιώνα π.Χ.
την αστρονομία για πρακτικούς σκοπούς, και δε γνώ-
ριζαν ότι η Γη βρίσκεται σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο. Την περίοδο που πρώτος ύπατος στη Ρώμη ήταν ο
Κοιτάζοντας όμως τον Ήλιο από τη Γη μια δεδομένη Ιούλιος Καίσαρ, το ρωμαϊκό ημερολόγιο είχε κι αυτό
στιγμή, αυτός φαίνεται σαν να βρίσκεται μπροστά από τα χάλια του. Το ημερολογιακό έτος είχε 354 ημέρες
έναν ορισμένο αστερισμό. Αλλά καθώς η Γη περιφέρε- και για να συμπληρωθούν οι 365 του ηλιακού έτους,
ται γύρω από τον Ήλιο, ο Ήλιος φαίνεται ότι κινείται πρόσθεταν κάθε τρία χρόνια έναν εμβόλιμο μήνα, 33
καλύπτοντας έτσι διαδοχικά διάφορους αστερισμούς. ημερών. Γι’ αυτό το 46 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρ, με τη
Μετά την πάροδο ενός χρόνου, η Γη έχει συμπληρώσει βοήθεια του έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη, διόρθωσε
μία ολόκληρη περιφορά γύρω από τον Ήλιο και έτσι ο το ρωμαϊκό ημερολόγιο.
Ήλιος φαίνεται σαν να έχει γυρίσει και να βρίσκεται
μπροστά από τον πρώτο αστερισμό. Αφού λοιπόν ο Το σεληνο-ηλιακό αυτό ημερολόγιο είχε καθιερωθεί
Ήλιος επέστρεφε στην αφετηρία του μετά από περί- από το (μυθικό μάλλον) βασιλιά της αρχαίας Ρώμης
που 360 ημέρες, οι Βαβυλώνιοι χώρισαν τον κύκλο σε Νουμά Πομπίλιο τον 7ο αιώνα π.Χ., και αποτελούνταν
360 μοίρες, μια ιδέα που παραμένει ακόμη και σήμε- από ένα έτος 12 μηνών που όλοι τους, λόγω δεισιδαι-
ρα. μονίας, είχαν μονό αριθμό ημερών. Συνολικά δηλαδή
το ημερολογιακό έτος του Νουμά είχε 354 ημέρες. Για
Το πρώτο αρχαίο ημερολόγιο που εγκατέλει- να συμπληρωθούν οι 365 ημέρες του ηλιακού έτους,
ψε τελείως τις σεληνιακές φάσεις δημιουργήθηκε πρόσθεταν κάθε τρία χρόνια έναν εμβόλιμο μήνα, 33
από τους Αιγυπτίους και βασιζόταν στις ετήσιες ημερών, που ονόμαζαν Μερκεδόνιο. Επειδή όμως το
πλημμύρες του ποταμού Νείλου. Κάθε καλοκαίρι ο ρωμαϊκό ημερολογιακό έτος ήταν μερικές ώρες μικρό-
μεγάλος αυτός ποταμός πλημμύριζε τις γύρω περιο- τερο από το ηλιακό, ήταν επόμενο ότι στους 7 αιώνες
χές. Λόγω της ξηρασίας που επικρατούσε, οι ετήσιες που πέρασαν από την εφαρμογή του, να είχε συσσω-
πλημμύρες του Νείλου θεωρούνταν πραγματικά "θεό- ρευτεί ένα τεράστιο λάθος.
σταλτες", γιατί χάρη σε αυτές ποτίζονταν άφθονα οι
διψασμένες καλλιέργειες. Επί πλέον μετά την αποχώ- Γι’ αυτό το 46 π.Χ. ο Ιούλιος Καίσαρ, με τη βοήθεια
ρηση των νερών άφηναν πίσω τους πλούσια στρώματα του έλληνα αστρονόμου Σωσιγένη, που μετακάλεσε
εδάφους έτοιμα να βοηθήσουν ακόμη περισσότερο τις από την Αλεξάνδρεια, διόρθωσε το ρωμαϊκό ημερο-
καλλιέργειες της νέας χρονιάς. λόγιο προσθέτοντας στο έτος 45 π.Χ. 90 ημέρες που
όμως δε μετρήθηκαν διότι είχαν ήδη μετρηθεί στους
Σελίδα 7
