Page 19 - karampelias-agioskosmas

τεράστιο αριθμό των μαρτυριών για τον Άγιο στη λαϊκή παράδοση. Ο Κ.Σ.
Κώνστας καταγράφει 70 διαφορετικές προφορικές παραδόσεις, 117
προφητείες (σε πιο σύγχρονες καταγραφές ξεπερνούν τις 160) και 27
γραπτές ενθυμήσεις, ενώ υπάρχουν και πολλά τοπωνύμια που έχουν
πάρει το όνομά τους είτε από τον ίδιο (όπως δύο χωριά στην Ήπειρο και
τα Γρεβενά) είτε από πράξεις και ρήσεις του.

Έτσι, ως άγιος και μάρτυρας, τελείωσε τη ζωή του ο
«Πατροκοσμάς», η εμβληματικότερη μορφή του ελληνικού φωτισμού. Ο
Κοσμάς δεν διακρίθηκε για την εκπαιδευτική του δράση σε κάποιο από τα
σχολειά η τις «Ακαδημίες» του Γένους, ωστόσο κανένας άλλος Έλληνας
δεν δημιούργησε τόσα σχολειά, ούτε έπαιξε ανάλογο παιδευτικό ρόλο. Αν
ο Αδαμάντιος Κοραής, από την πόλη των φώτων, το Παρίσι, πάσχιζε για
τη «μετακένωση» της υψηλής παιδείας και της φιλοσοφίας στην παλιά
της πατρίδα, ο Κοσμάς αγωνιζόταν για την αναγέννηση της παιδείας στο
πιο στοιχειώδες πεδίο, τον εγγραμματισμό των αναλφαβήτων, τον
«εξελληνισμό» εγκαταλελειμμένων πληθυσμών, την αποτροπή των
εξισλαμισμών.

Και, ως μάρτυρας του λαϊκού φωτισμού, θα γνωρίσει εν τέλει την
τύχη και τον θάνατο των νεομαρτύρων.

18