Page 18 - papadopoulos_agiotita

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β

ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΑΝΘΡΩΠΟΛΟΓΙΑ

Γενικά
Ως τώρα, έγινε αναφορά για τη θεώρηση της αυτονομίας στην αρχαία και νεώτερη
φιλοσοφική σκέψη, στο δυτικό χριστιανισμό και στις θρησκείες. Από τις θρησκείες πηγάζει μία
καθαρά ετερόνομη ηθική, αφού πάντα θα υπάρχει κάτι έξω από τον άνθρωπο, το οποίο θα του
υπαγορεύει τους ηθικούς νόμους. Στην προσπάθεια της φιλοσοφικής σκέψης να θεμελιώσει την
αυτονομία στην ηθική, παραμερίστηκε κάθε τι έξω του ανθρώπου και η ηθική αυτονομία
αναζητήθηκε στον ίδιο τον άνθρωπο. Σύμφωνα με την άποψη του Αγίου Ιουστίνου Πόποβιτς, ο
δυτικός χριστιανισμός απέβει κι αυτός «ουμανιστικός», εκτοπίζοντας τον Θεάνθρωπο και βάζοντας
στη θέση Του, τον άνθρωπο.
Ωστόσο, η αναζήτηση της αυτονομίας στα όρια του πεπερασμένου ανθρώπου αποβαίνει
πράγμα αδύνατο κι ο άνθρωπος οδηγείται συνεχώς σε αδιέξοδο. Από τη στιγμή που εξαρτάται από
το περιβάλλον του, προσδιορίζεται από τη φύση του και εξουσιάζεται από τον θάνατο, φαίνεται να
έχει περιορισμένη ελευθερία. Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Χριστιανική Ηθική, ο άνθρωπος έχει
σχετική, ηθική ελευθερία, η οποία είναι καθοριστική για την απόκτηση της απόλυτης, οντολογικής
ελευθερίας. Ο χριστιανός μετατοπίζει τα όρια της αναζήτησης της αυτονομίας από το κτιστό
οντολογικό επίπεδο στο Άκτιστο. Αυτός είναι βέβαια κι ο λόγος, κατά τον οποίο οι ανθρωπιστές
φιλόσοφοι απορρίπτουν την θρησκευτική ηθική και ιδιαίτερα την χριστιανική, χαρακτηρίζοντάς
την ετερόνομη, αφού αναζητεί τη αυτονομία σε κάποιον «έξω» του εαυτού του. Τα ερωτήματα που
δημιουργούνται όμως είναι: α) ο χριστιανός υπόκειται όντως σε κάτι έξω από τον ίδιο; β) γιατί αυτό
να είναι κακό; γ) βρίσκει τελικά την αυτονομία του;

Πριν συνεχιστεί η θεώρηση της αυτονομίας στην Χριστιανική Ηθική, είναι απαραίτητη
προϋπόθεση η αναφορά στην Ορθόδοξη ανθρωπολογία, ούτως ώστε να κατανοηθεί καλύτερα ο
δεσμός των δύο αυτών παραμέτρων. Εξάλλου, όπως σημειώθηκε στην εισαγωγή της παρούσας
εργασίας, η ανθρωπολογία που υπάρχει ή υπολανθάνει, σε κάθε ηθικό σύστημα, προσδιορίζει και
το ήθος του ανθρώπου.

17