Page 5 - Συνθετική Βιολογία: Βιοηθική θεώρηση
P. 5
www.pemptousia.gr Τεύχος 29 / Βιοηθική θεώρηση της Συνθετικής Βιολογίας/ 21 Φεβρουαρίου 2015 ΑΝΑΛΕΚΤΑ
η θεολογία, η κοινωνιολογία, η νομική, η πολιτική, γία δημιουργεί νέες προκλήσεις στον ηθικό προβλη-
οι κοινωνίες και οτιδήποτε και οποιοσδήποτε άλλος ματισμό, τις οποίες καλείται να αντιμετωπίσει η
σχετίζεται με τον ηθικό προβληματισμό, δεν έχει επιστήμη της βιοηθικής. Το γεγονός ότι η συνθετική
τον απαραίτητο χρόνο αφομοίωσης και κρίσης της βιολογία αποτελεί από ερευνητικής πλευράς το πιο
κάθε επιμέρους εφαρμογής της βιοϊατρικής τεχνο- πρόσφατο μέρος της εφαρμοσμένης γενετικής και
λογίας. βιολογίας, δημιουργεί από μόνο του στον ερευνητή
πρόσθετες δυσκολίες, οι οποίες κυρίως συνδέονται
Οι εξελίξεις και οι ανακαλύψεις διαδέχονται η μία από την ανάγκη συνεχούς παρακολούθησης όλων
την άλλη με τέτοιους ρυθμούς, ώστε τα δεδομένα των επιστημονικών εξελίξεων και ανακοινώσεων
να αλλάζουν πολύ γρήγορα. Πράγματα τα οποία σχετικά με το εν λόγω πεδίο.
πριν από μερικά χρόνια φάνταζαν ουτοπίες, σή-
μερα αποτελούν μέρος της πραγματικότητας[1]. Οι δυσκολίες αυξάνουν κατακόρυφα όταν ο σκοπός
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα ηθικές κρίσεις του σχετι- μιας επιστημονικής εργασίας, όπως η παρούσα, εί-
κά πρόσφατου παρελθόντος να μην ισχύουν και να ναι η βιοηθική προσέγγιση ενός νέου επιστημονικού
θεωρούνται ξεπερασμένες. Έτσι γεννιέται η ανάγκη πεδίου όπως η συνθετική βιολογία. Ανακύπτουν
για μία συνεχή επαγρύπνηση του ηθικού αισθητη- επιστημονικά όσο και επιστημολογικά – μεθοδο-
ρίου και για αυξημένα ηθικά αντανακλαστικά στα λογικά προβλήματα, τα οποία κυρίως οφείλονται
βιοηθικά ζητήματα. Τον ρόλο αυτό καλείται να δι- στον διεπιστημονικό και ως εκ τούτου σύνθετο χα-
αδραματίσει η επιστήμη της βιοηθικής. ρακτήρα της βιοηθικής επιστήμης.
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό, ιδιαίτερα όταν πρό- Σημειώσεις
κειται για εφαρμογές της σύγχρονης γενετικής τε-
χνολογίας, όπως η συνθετική βιολογία, οι οποίες [1] Πρέπει βέβαια να σημειωθεί ότι και ορισμέ-
φαίνεται ότι θα επηρεάσουν πολλές από τις μελλο- νες από τις μέχρι πρότινος πολλά υποσχόμενες
ντικές εξελίξεις του χώρου αυτού, να τονιστεί ανά- εφαρμογές της βιοϊατρικής τεχνολογίες εγκα-
μεσα στα άλλα και ο προληπτικός χαρακτήρας της ταλείφθηκαν και οι ελπίδες που επενδύθηκαν
βιοηθικής[2]. Η ανθρωπότητα έχει γίνει στο σχετικά σε αυτές αποδείχθηκαν φρούδες, ενώ το εν-
πρόσφατο παρελθόν μάρτυρας μεγάλων εγκλημά- διαφέρον μετατοπίσθηκε σε άλλα ερευνητικά
των τα οποία έγιναν είτε στο όνομα είτε με τη βοή- πεδία. Ένα τέτοιο παράδειγμα αποτελεί η γο-
θεια της γενετικής και εν γένει ιατρικής επιστήμης. νιδιακή θεραπεία στα σωματικά κύτταρα, στην
Το γεγονός αυτό δημιουργεί ένα πρόσθετο καθήκον οποία πολλοί είχαν εναποθέσει τις ελπίδες τους
στην βιοηθική, να προσπαθήσει να λειτουργήσει με στις δεκαετίες του ’80 και του ’90, ωστόσο τα
τρόπο ώστε να επισημάνει πιθανούς μελλοντικούς ερευνητικά θεραπευτικά πρωτόκολλα συνάντη-
κινδύνους από την χρήση της σύγχρονης βιοϊατρι- σαν μεγάλα αδιέξοδα με αποτέλεσμα σχεδόν
κής και γενετικής τεχνολογίας, ώστε να καταστεί να έχει εγκαταλειφθεί μετά από δέκα περίπου
δυνατόν να αποφευχθούν. χρόνια. Για περισσότερα βλ. Βλ. Νικ. Κόϊου,
Γονιδιακή θεραπεία στα γενετικά κύτταρα: Βι-
Αποτελεί λοιπόν γεγονός πως η συνθετική Βιολογία οηθική Επισκόπηση, Πνευματική Διακονία, τ.10,
είχε χαρακτηριστεί ως το νέο επόμενο στο χώρο 2011, σ. 25-29.
της Βιολογίας και αποτελεί σήμερα ένα κομμάτι
έρευνας με μεγάλες φιλοδοξίες για τους Βιολόγους [2] Anthony Vernillo, Preventive Ethics and Rural
και γενικότερα για όσους ασχολούνται με την γενε- Healthcare: Addressing Issues on a Systems Level,The
τική επιστήμη. Σύμφωνα μάλιστα με όσους παρα- American Journal of Bioethics, τ.4 2008, σ. 61 κ.ε.
κολουθούν στενά τις εξελίξεις στον χώρο η συνθε-
τική βιολογία έχει καταφέρει σιωπηλά να επιβληθεί Παρατήρηση:
στους επιστημονικούς κύκλους και τις ακαδημαϊκές
αίθουσες. Μάλιστα τείνει να αντικαταστήσει την Το παρόν άρθρο, όπως και όλα τα άρθρα που
ευρύτατα διαδεδομένη έννοια της βιοτεχνολογίας, περιέχονται στο τρέχον τεύχος των ΑΝΑΛΕ-
η οποία είχε υποστεί αρκετή δυσφήμιση. Εμφανί- ΚΤΩΝ, αποτελεί τμήμα της μεγάλης – και ιδι-
ζεται έτσι η συνθετική βιολογία ως ευρύτερη και αίτερα ενδελεχούς – έρευνας σχετικά με τη
πλεονεκτικότερη εκδοχή της βιοτεχνολογίας. Έτσι συνθετική βιολογία, που πραγματοποίησε ο
στον νεοεισαχθέντα αυτόν όρο, συνθετική βιολογία, θεολόγος Στέφανος Καραούλης και δημοσιεύ-
περιλαμβάνονται όχι μόνον οι εφαρμογές της γενε- τηκαν με τη μορφή σειράς άρθρων από τις 9
τικής μηχανικής αλλά και οι θεωρητικοί τρόποι, η Μαΐου 2014 έως τις 5 Δεκεβρίου 2014. Πρόκει-
δεοντολογία, και οι “κατασκευαστικές αρχές” της. ται για αναθεωρημένη έκδοση του κειμένου το
οποίο κατατέθηκε στο ΕΑΠ ως μεταπτυχιακή
Αυτή λοιπόν η επέκταση της σύγχρονης βιοτεχνο- – διπλωματική εργασία με επιβλέποντες τους
λογίας και του βασικού της μέρους, της γενετικής κ. Ν. Κόϊο και Αν. Μαρά.
μηχανικής, την οποία προκάλεσε η συνθετική βιολο-
Σελίδα 5
