Page 20 - Περί Νήψεως
P. 20
ΑΝΑΛΕΚΤΑ Τεύχος 20 / Περί Νήψεως / 09 Απριλίου 2014 www.pemptousia.gr
Η προσπάθεια αυτή στην ασκητική παράδο- Η μονολόγιστη αυτή προσευχή γίνεται κατ’ αρ-
ση ονομάζεται νήψη ή τήρηση του νου. Η νήψη χάς προφορικά. Ακολούθως τελείται με τον νου
είναι απαραίτητη στην προσευχή για την εκ- και τελικά, με τη συνεργεία της χάριτος, ο νους
πλήρωση της πρώτης και μεγάλης εντολής, της κατεβαίνει στη βαθειά καρδιά του ανθρώπου.
αγάπης προς τον Θεό. Ελέγχει κάθε κίνηση του Για τον λόγο αυτό, η προσευχή αυτή ονομάζε-
νου και της καρδιάς, ώστε η στροφή του αν- ται νοερά ή καρδιακή.
θρώπου προς τον Θεό να είναι καθολική και
σύμφωνη με το Πνεύμα Του. Ο Θεός είναι ζη- Με τη διαρκή επίκληση του Ονόματος του
λωτής και επιθυμεί ολόκληρη την καρδιά του Χριστού και την προσήλωση του νου στις λέ-
ανθρώπου. Γι’ αυτό και ο χριστιανός από την ξεις της προσευχής καλλιεργείται μια μόνιμη
αρχή της ημέρας ρυθμίζει τη στάση του ενώπι- ευχητική διάθεση. Έτσι η προσευχή γίνεται ο
ον του Θεού. Τοποθετεί τον νου στην καρδιά φυσικός τρόπος υπάρξεως του ανθρώπου, το
του και διατηρεί τα νοήματα και τις αισθήσεις ένδυμα της ψυχής του και η αυτενέργητη αντί-
του στην παρουσία τού Κυρίου. δραση της καρδιάς του σε κάθε φαινόμενο του
πνευματικού κόσμου. Η πνευματική αυτή κα-
Οι «σκληροί λόγοι» των αγίων Γραφών προ- τάσταση έχει μεγάλη σπουδαιότητα κατά την
καλούν στην καρδιά προφητικό «συσσεισμό». ώρα του θανάτου. Η ασκητική εργασία της νο-
Όπως κατά την ήμερα της Πεντηκοστής έπνευ- εράς προσευχής αποβαίνει εξάσκηση και προε-
σε πρώτα η βίαιη πνοή και ύστερα ξεχύθηκε τοιμασία για το τέλος της επίγειας ζωής, ώστε
το Άγιο Πνεύμα «επί πάσαν σάρκα», έτσι και η γέννηση του πιστού στην ουράνια ζωή να
τώρα ο πνευματικός συσσεισμός κάνει να ανα- συντελεσθεί όσο το δυνατόν πιο ανώδυνα και
φανεί η καινή καρδιά· όχι η λίθινη, αλλά η ευ- ακίνδυνα.
αίσθητη που είναι ικανή να προσλάβει το χά-
ρισμα της Πεντηκοστής. Η καρδιά αυτή είναι Η κάθοδος του νου στην καρδιά του ανθρώ-
τόσο πολύτιμη ενώπιον του Κυρίου, ώστε κάθε που δεν πραγματοποιείται με τεχνητά μέσα,
κραυγή ή επίκληση της συγκεντρώνει όλη την Όπως είναι η στάση του σώματος ή η ελεγ-
προσοχή Του και ελκύει τη χάρη Του. χόμενη αναπνοή. Βέβαια και τα μέσα αυτά
δεν είναι τελείως άχρηστα, αλλά μπορούν να
Στην ίδια προοπτική εντάσσεται και η εκούσια χρησιμοποιούνται βοηθητικά κατά τα πρώτα
άσκηση της αυτομεμψίας. Κρίνοντας αυστηρά στάδια της πνευματικής ζωής, πάντοτε με την
τον εαυτό του ο άνθρωπος συντρίβεται και συ- επίβλεψη του πνευματικού οδηγού και την τα-
νάγει όλο τον νου στην καρδιά. Τότε μπορεί πεινή στάση του αρχάριου μαθητή. Ο κυριότε-
να βοά «εν όλη καρδία» προς τον Θεό και να ρος παράγοντας για την κατάβαση τού νου και
δέχεται από Αυτόν τη δικαίωση. Έτσι επιτε- την ένωσή του με την καρδιά είναι η χάρη του
λείται η νήψη και δυσχεραίνεται η διείσδυση Θεού.
του εχθρού με δόλιο τρόπο στην καρδιά του
πιστού. Πολλές φορές επικρατεί σύγχυση και πλάνη
μεταξύ των αμαθών ανθρώπων των ήμερων
Η προσοχή του πιστού κατά την προσευχή, που μας, που έχει ως αποτέλεσμα την ανάμειξη της
ονομάζεται και ευκτική προσοχή, πρέπει να ευχής του Ιησού με τη γιόγκα του Βουδισμού,
συνοδεύεται με αυτοπεριορισμό και υπομονή. τον «υπερβατικό διαλογισμό» και τα όμοια
Αυτά παρεμποδίζουν τη διάχυση του νου και απότοκα της Ανατολής. Η ομοιότητα όμως που
τον διατηρούν απερίσπαστο στο έργο της προ- υπάρχει ανάμεσά τους είναι εξωτερική και σε
σευχής. Αλλά και η ίδια η προσευχή, όπως έχει πολύ κατώτερο επίπεδο. Η ριζική διαφορά του
διαμορφωθεί στην ορθόδοξη παράδοση ως μο- Χριστιανισμού από τις άλλες δοξασίες έγκειται
νολόγιστη επίκληση του Ονόματος του Κυρίου, στο ότι η προσευχή του Ιησού είναι θεμελιω-
συντελεί προς τον σκοπό αυτό: «Κύριε, Ιησού μένη στην Αποκάλυψη του Ζώντος και Προ-
Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με». σωπικού Θεού της Αγίας Τριάδος. Στους άλ-
λους δρόμους δεν είναι δυνατή η καλλιέργεια
Στο πρώτο μέρος της ευχής αυτής περικλείε- προσωπικής σχέσεως μεταξύ του Θεού και του
ται ομολογία πίστεως στη θεότητα του Χριστού προσευχομένου.
αλλά και σε όλη την Αγία Τριάδα. Στο δεύτε-
ρο μέρος, «ελέησόν με», γίνεται η εξομολόγηση Στον ασκητισμό της μη χριστιανικής ανατολής
του προσευχομένου· αναγνωρίζεται η πτώση προβάλλεται η άσκηση της νοεράς απεκδύσε-
(παγκόσμια και προσωπική), η αμαρτωλότητα ως από κάθε σχετικό και παρερχόμενο, για
και η ανάγκη για τη λύτρωση. Και τα δύο μέρη να ταυτισθεί ο άνθρωπος με κάποιο απρόσω-
της ευχής, η ομολογία πίστεως και η μετάνοια πο Απόλυτο, με το οποίο πιστεύεται ότι εί-
του προσευχομένου, δίνουν πληρότητα και πε- ναι του ιδίου γένους, αλλά υπέστη υποβάθμιση
ριεχόμενο στην προσευχή. και φθορά με τον ερχομό του στην πολύμορφη
Σελίδα 20
