Canto General στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού

Το θρυλικό Κάντο Χενεράλ, ιστορικό σημείο συνάντησης της μεγαλειώδους ποίησης του νομπελίστα χιλιανού ποιητή Πάμπλο Νερούδα με τη μουσική του μεγάλου έλληνα συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, παρουσιάζεται στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, την Τρίτη 17 Ιουλίου, στις 9 το βράδυ, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Στο ρωμαϊκό Ωδείο, οι αυθεντικοί ερμηνευτές του Κάντο Χενεράλ, η  Μαρία Φαραντούρη και ο Πέτρος Πανδής θα ερμηνεύσουν αποσπάσματα από το εμβληματικό ορατόριο. Μαζί τους η Χορωδία της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Μπουζάνη και η Χορωδία του Δήμου Αθηναίων υπό τον Σταμάτη Μπερή. Την δεκαπενταμελή ορχήστρα που συνθέτουν διακεκριμένοι σολίστ, διευθύνει ο αρχιμουσικός Λουκάς Καρυτινός.

Αποσπάσματα του ποιητικού έργου του Νερούδα, σε απόδοση στα ελληνικά της Δανάης Στρατηγοπούλου, διαβάζει  ο ηθοποιός Τάσος Νούσιας.

Η παραγωγή φέρει την υπογραφή του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών.

 

Το Canto General εκδόθηκε για πρώτη φορά στο Μεξικό το 1950.  Αποτελείται από 15 τμηματικά μέρη και 231 ποιήματα.  Μεγάλη η φιλολογική  αξία του ως ποιητικού έργου αλλά σημαντική και η πολιτική του διάσταση καθώς σκιαγραφεί τους αγώνες των λαών της Νοτίου Αμερικής, για ανεξαρτησία, ελευθερία και κοινωνική δικαιοσύνη.

Το Canto General, (Γενικό Τραγούδι) μελοποιήθηκε από τον Μίκη Θεοδωράκη το 1972 στο Παρίσι. Ο Πάμπλο Νερούδα, που ήταν την εποχή εκείνη Πρέσβης της Χιλής στη Γαλλία, ήταν παρών στις πρώτες πρόβες του έργου που έγιναν σε παρισινό στούντιο. Ένα χρόνο αργότερα, το 1973 το έργο προγραμματίστηκε να παρουσιαστεί στη Χιλή σε μια συναυλία αφιερωμένη στον αγώνα του ελληνικού λαού κατά της Δικτατορίας στην Ελλάδα, παρουσία του Σαλβαδόρ Αλλιέντε και του Πάμπλο Νερούδα. Η συναυλία αυτή δεν έγινε ποτέ, το πραξικόπημα του Πινοσέτ αιματοκύλησε τη Χιλή, ο Νερούδα πέθανε και το έργο παρουσιάστηκε με τεράστια επιτυχία σε πολλές χώρες ανά τον κόσμο, και στην ελεύθερη Ελλάδα το 1975, σε συναυλίες αφιερωμένες στη μνήμη του Αλλιέντε, του Νερούδα και στον αγωνιζόμενο λαό της Χιλής, που πέρασαν στην ιστορία.

Ακρογωνιαίος λίθος του συνθετικού έργου του Μίκη Θεοδωράκη, το Κάντο Χενεράλ, ορατόριο σε 13 μέρη, γραμμένο για δύο σολίστ τραγουδιστές, μεικτή χορωδία και δεκαπενταμελή ορχήστρα (2 πιάνα, 3 φλάουτα, 3 κιθάρες, ένα κοντραμπάσο και έξι κρουστά), συγχωνεύει με τον πιο δημιουργικό τρόπο στοιχεία της λατινοαμερικάνικης και ισπανικής μουσικής με την ελληνική μουσική παράδοση.

Αναφερόμενος  στις εναλλαγές του έργου (επική πνοή – πιο προσωπικός τόνος),ο Guy Wagner, στο βιβλίο του «Μίκης Θεοδωράκης – Μια ζωή για την Ελλάδα», (εκδ. Τυπωθήτω – Γιώργος Δαρδανός, 2002)«Ο συνθέτης επιτυγχάνει αυτήν την εναλλαγή διαφοροποιώντας το εύρος της ενορχήστρωσης και τα φωνητικά μέσα που χρησιμοποιεί που ξεκινούν από τη χορωδία α- καπέλα και φτάνουν μέχρι την έκρηξη σύσσωμου του φωνητικού συνόλου και της ορχήστρας.  Το ρυθμικό στοιχείο κυριαρχεί καθώς το μελωδικό βάρος πέφτει στις φωνές.  Η μουσική του Θεοδωράκη καθρεφτίζει την ίδια ζωτική ορμή, την ίδια εκφραστική δύναμη, μοιράζεται μια κοινή αλήθεια με την ποίηση του Neruda. Η κοινή αυτή αλήθεια είναι η στράτευση και ενώ απηχεί τα χαρακτηριστικά της λατινοαμερικάνικης μουσικής και το πνεύμα της Ρωμιοσύνης, η μουσική είναι εξίσου συμπαντική με το ποίημα – ποταμό που την εμπνέει».

Ύμνος στην ελευθερία των λαών και την ειρήνη, το Κάντο Χενεράλ, ταξίδεψε παντού και συνεπήρε εκατομμύρια ακροατές με την αυθεντικότητα και το πάθος του. Ο Μίκης Θεοδωράκης, ανέδειξε με τον πιο συγκλονιστικό τρόπο το μεγαλείο της ποίησης του Νερούδα,  κρατώντας το κείμενο του στην αυθεντική του μορφή, κατόρθωσε να «περάσει το μήνυμα», την αγάπη του χιλιανού νομπελίστα για την ελευθερία, την πατρίδα του και τον σκλαβωμένο λαό της, καταργώντας τα σύνορα με όπλο τη δύναμη της τέχνης του και να «σφραγίσει» τις γενιές που ακολούθησαν με το έργο αυτό, που δεν έχει πάψει να είναι δραματικά επίκαιρο.

«Έχω για τη ζωή μιαν αντίληψη δραματική και ρομαντική. Ο,τι δεν αγγίζει βαθιά την ευαισθησία μου δεν με ενδιαφέρει. Όσον αφορά την ποίηση, στην πραγματικότητα καταλαβαίνω πολύ λίγα πράγματα. Γι’ αυτό συνεχίζω με τις αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας. Ίσως απ’ αυτά τα φυτά, τη μοναξιά, τη σκληρή ζωή, βγαίνουν οι μυστικές, αληθινά βαθιές «Ποιητικές Πραμάτειες» που κανείς δεν μπορεί να διαβάσει, γιατί κανείς δεν τις έγραψε. Η ποίηση διδάσκεται βήμα βήμα ανάμεσα στα πράγματα και στις υπάρξεις, χωρίς να τα χωρίσουμε, αλλά ενώνοντάς τα με την ανιδιοτελή απλωσιά της αγάπης», έχει πει ο Πάμπλο Νερούδα για το έργο του.

Ακολουθεί ένα απόσπασμα από το Κάντο Χενεράλ σε μετάφραση Δανάης Στρατηγοπούλου:

«Αυτό το δέντρο των ελευτέρων.

Το δέντρο γη, το δέντρο σύννεφο,

το δέντρο ψωμί, το δέντρο ακόντιο,

Το δέντρο γροθιά, το δέντρο φωτιά.

Το πνίγουν τα φουρτουνιασμένα νερά

του νύχτιου καιρού μας,

μα στο κατάρτι ζυγιάζεται

της εξουσίας του ο τροχός.

Άλλοτε πάλι ξαναπέφτουν

τα κλαδιά σπασμένα απ’ την αρχή

και μια στάχτη απειλητική

σκεπάζει το αρχαίο μεγαλείο του:

έτσι πέρασε μες από άλλους καιρούς,

έτσι ξέφυγε το άγχος το θανατερό,

ώσπου ένα χέρι μυστικό,

κάποια μπράτσα αναρίθμητα

ο λαός, φύλαξε τα κομμάτια,

έκρυψε αναλλοίωτους κορμούς

και τα χείλη τους ήταν τα φύλλα

του πελώριου μοιρασμένου δέντρου

που διασπάρθηκε σ’ όλες τις μεριές,

που ταξίδεψε μ’ όλες του τις ρίζες.

Αυτό είναι το δέντρο, το δέντρο

του λαού, όλων των λαών

της λευτεριάς, του αγώνα».