Άντον Τσέχοφ: «Ο θάλαμος αρ. 6»

Η νουβέλα “0 θάλαμος αρ. 6” αποτελεί μια τομή στην πνευματική και λογοτεχνική εξέλιξη του Τσέχοφ. Πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό Ρούσκαγια Μισλ το Νοέμβριο του 1892. Πολλοί κριτικοί διέκριναν ότι μ’ αυτή του τη νουβέλα ο Τσέχοφ αποκόπηκε από την τολστόια επιρροή κι έκτοτε διέγραψε τη δική του μοναδική λογοτεχνική πορεία.

Σε μια, λοιπόν, ανώνυμη πόλη της ρωσικής επαρχίας υπάρχει ένα δημοτικό νοσοκομείο στο οποίο επί μια 20ετία εργάζεται ως γιατρός διευθυντής ο Αντρέι Εφίμιτς Ράγκιν. Στο νοσοκομείο αυτό, το οποίο περιγράφεται σαν ένα εγκαταλελειμμένο από τις αρχές της πόλης ίδρυμα, υπάρχει μια πτέρυγα στην οποία στεγάζεται ο Θάλαμος αρ. 6. Εκεί «φιλοξενείται», όπως θα λέγαμε σήμερα, η ψυχιατρική κλινική-άσυλο του Νοσοκομείου. Στο θάλαμο αυτό διαμένουν πέντε νοσηλευόμενοι με τη διάγνωση «τρελοί». Τους επιβλέπει ο Νικήτας, ο οποίος με την συμπεριφορά του εκφράζει την πιο ακραιφνή κατασταλτική βία εμποτισμένη με την αξία του καθήκοντος και της «τάξης». Όπως θα έλεγε ένας Έλληνας συγγραφέας που έζησε για χρόνια στο Δαφνί: «Οι νοσοκόμοι που είναι στο ψυχιατρείο […] δεν είναι σαν τους νοσοκόμους που ξέρει ο καθένας, που ξέρουν ν’ αλλάζουν πληγές, να κάνουν ενέσεις και γενικά να περιποιούνται έναν ασθενή. Αυτοί είναι γεροί άντρες με σκληρή καρδία που ξέρουν να δέρνουν τους τρελούς, όπως ο θηριοδαμαστής τα θηρία του».

Ένα συνταρακτικό δείγμα γραφής αποτελεί ο Θάλαμος αρ. 6 (1892). Μετά από επτά περίπου δεκαετίες (1964) το μετέφρασε στα ελληνικά ο Άρης Αλεξάνδρου που ξεκινούσε τη λαμπρή σταδιοδρομία του ως μεταφραστής της ρωσικής λογοτεχνίας. Η επανέκδοση τώρα του Θαλάμου αρ. 6 πιθανόν να αποτελέσει την απαρχή μιας νέας ανάγνωσης αυτού του έργου εμπλουτισμένης με τη σύγχρονη εμπειρία μας.

 «0 Τσέχοφ σίγουρα είναι Ρώσος συγγραφέας και τη θέση του στη ρωσική λογοτεχνία μπορεί κανείς να προσδιορίσει με ακρίβεια. Ταυτόχρονα είναι και μια έξοδος από τον εθνικό χώρο… Όλοι θεωρούμε τον Τσέχοφ συγγραφέα δικό μας, γιατί έρχεται στα μέτρα μας, στα ιδιαίτερα προσωπικά μας γούστα, ενδιαφέροντα, χειρίζεται μια γλώσσα και μια τέχνη πολύ οικεία σ’ όλους μας, πολύ ανθρώπινη.

Η ποικιλία γνωμών και δοξασιών για το έργο του δεν κρέμεται στον αέρα, έχει απτά στηρίγματα, ακόμα και εκεί που τον λένε θεμελιωτή του σύγχρονου παραλόγου. Κάποτε από ένα κείμενο του Τσέχοφ πνέει μια τέτοια ψύχρα και είναι τόσο υποβλητική η αίσθηση της μοναξιάς του ανθρώπου και του παραλογισμού της ζωής που δίπλα σ’ εκείνον δύσκολα στέκονται ακόμα κι εκείνοι οι συγγραφείς που δούλεψαν προς αυτή την κατεύθυνση με αποσαφηνισμένες πεποιθήσεις, με λίγο-πολύ συγκροτημένη φιλοσοφία, κι εζήτησαν να επιβάλλουν την άποψή τους προσφεύγοντας σε μέσα δραστήρια για συγκινήσεις εντυπωσιακές, σε εικόνες αληθινά εφιαλτικές και πολύ δυνατούς τόνους».

Μήτσος Αλεξανδρόπουλος

Συνταρακτικό δείγμα τέτοιας γραφής ο Τσέχοφ έδωσε με τον θάλαμο αρ. 6 (1892). Μετά από επτά περίπου δεκαετίες (1964) το μετέφρασε στα ελληνικά ο Άρης Αλεξάνδρου που ξεκινούσε τη λαμπρή σταδιοδρομία του ως μεταφραστής της ρωσικής λογοτεχνίας. Η επανέκδοσή τώρα του θαλάμου αρ. 6 πιθανόν να αποτελέσει την απαρχή μιας νέας ανάγνωσης αυτού του έργου εμπλουτισμένης με τη σύγχρονη εμπειρία μας.

Ο ΑΝΤΟΝ ΠΑΒΛΟΒIΤΣ ΤΣΕΧΟΦ γεννήθηκε στις 17 Ιανουαρίου του 1860 στην κωμόπολη Ταγκανρόγκ της νότιας Ρωσίας. Πέθανε στις 2 Ιουλίου 1904 στη γερμανική πόλη Μπαντενβέιλερ. Ο Τσέχοφ έγινε γνωστός περισσότερο για τα θεατρικά του έργα, με τα οποία αναμόρφωσε το ρωσικό και επηρέασε το παγκόσμιο θέατρο. Ωστόσο, ποτέ δεν παραγνωρίστηκε από τους κριτικούς και το κοινό το πεζογραφικό του έργο, που αποτελεί, έναν αιώνα μετά, πολύτιμη παρακαταθήκη, λογοτεχνική και κοινωνική. Στα έργα του αποτυπώνεται η διαρκής φθορά της καθημερινής ζωής. Οι ήρωες του είναι άνθρωποι της ανώτερης κυρίως τάξης, που «ξοδεύουν» τη ζωή τους μέσα στην πνιγερή ατμόσφαιρα της ρώσικης επαρχίας. Από τα γνωστότερα έργα του είναι οι Τρεις Αδελφές, ο Θείος Βάνιας και Βυσσινόκηπος.

ΑΝΤΟΝ ΤΣΕΧΟΦ: «Ο θάλαμος αρ. 6»

Μετάφραση: Αρης Αλεξάνδρου

Προλογικό σημείωμα: Σόνια Ιλίνσκαγια-Αλεξανδροπούλου

Επίμετρο: Νίκος Ι. Χουρδάκης, Φ. Παπαρηγα

ΣΕΛΙΔΕΣ: 112 • ΣΧΗΜΑ: 14×21 cm • ISBN 978-960-446-177-6 • Τιμή: €5,00

Εκδόσεις Γκοβόστη (www.govostis.gr)

ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΑΡΗ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ