«Παντέχνου πυρός σέλας-Λαμπερές ιστορίες φωτιάς»

Το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού-Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, στο πλαίσιο της πανελλαδικής εκστρατείας «Περιβάλλον και Πολιτισμός 2012» διοργανώνει για τέταρτη συνεχή χρονιά, από 11 έως και 14 Οκτωβρίου 2012, εκδηλώσεις σε αρχαιολογικούς χώρους, μουσεία και μνημεία όλης της χώρας, που απευθύνονται τόσο στο μαθητικό όσο και στο ευρύ κοινό. Για το 2012, η εκστρατεία με τίτλο  έχει θέμα τη φωτιά και τις μεταμορφώσεις της.

Ο τίτλος «Παντέχνου πυρός σέλας – Λαμπερές ιστορίες φωτιάς» εμπνέεται από τον Προμηθέα Δεσμώτη του Αισχύλου. Ο στίχος περιγράφει εύγλωττα τη φύση της φωτιάς, που χάρισε στον άνθρωπο δύναμη και γνώση, γέννησε τέχνη, τεχνική και τεχνολογία αλλά και φώτισε με τη λάμψη της τον πολιτισμό. Από τα τέσσερα στοιχεία της φύσης, η φωτιά ήταν εκείνο που ο άνθρωπος έμαθε να συντηρεί και να χειρίζεται, εξασφαλίζοντας φως, προστασία και θαλπωρή, ανάπτυξη και πρόοδο. Ωστόσο, δεν έχασε ποτέ τον ατίθασο χαρακτήρα της, ενίοτε οδηγώντας στο θάνατο και την καταστροφή. Η διττή της όψη προκάλεσε το δέος, φλόγισε τη φαντασία κι έθρεψε το μύθο. Της αποδόθηκαν ιδιότητες θεϊκές, συνδέθηκε με τη θρησκεία και τη λατρεία, έλαβε σημαντική θέση σε δοξασίες και τελετουργίες.

Οι δράσεις θα αφορούν επομένως στις μεταμορφώσεις της φωτιάς, επιχειρώντας να σκιαγραφήσουν το διττό της χαρακτήρα: αιτία καταστροφής αφενός, αλλά αφετέρου διαχρονικό σύμβολο δημιουργικής δύναμης, ενέργειας, φωτός και αισιοδοξίας. Την Πέμπτη 11 και την Παρασκευή 12 Οκτωβρίου 2012, τα Μουσείο θα υποδέχονται σχολικές μονάδες με τους συνοδούς εκπαιδευτικούς, ενώ στη διάρκεια του Σαββάτου 13 και της Κυριακής 14 Οκτωβρίου 2012, θα υποδέχονται άλλες ομάδες κοινού: οικογένειες, συλλόγους, σωματεία, ΑμεΑ, ΚΑΠΗ καθώς και μεμονωμένους επισκέπτες. Τα 147 μουσεία που συμμετέχουν αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία της επικράτειας,  που συμμετέχουν στον εορτασμό είναι σίγουρο ότι θα φωτίσουν πτυχές της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς μας.

Ειδικότερα, το Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Μακεδονικών και Θρακικών Σπουδών σε συνεργασία με το Κέντρο Ιστορίας του Δήμου Θεσσαλονίκης συμμετέχει στις εκδηλώσεις με την αρχαιολογική ταινία “1917. Η μεγάλη πυρκαγιά της Θεσσαλονίκης”. Η πυρκαγιά του 1917, που κατέκαψε μέσα σε δύο μέρες, με τη βοήθεια του Βαρδάρη, το μεγαλύτερο μέρος του ιστορικού κέντρου της Θεσσαλονίκης, υπήρξε ένα καταλυτικό γεγονός στην ιστορία της πόλης.
Όλεθρος και αφορμή για ένα νέο ξεκίνημα, η πυρκαγιά ζωντανεύει μέσα από σπάνιο φωτογραφικό και κινηματογραφημένο υλικό από ελληνικά και ξένα αρχεία και τις αναλύσεις έγκριτων ερευνητών. Η ταινία θα προβάλλεται σε συνεχόμενη προβολή ταυτόχρονα, στον υπαίθριο χώρο της Ροτόντας και το αμφιθέατρο του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης, στις 11, 12, 13 και 14 Οκτωβρίου 2012.

Ώρες προβολής
Ροτόντα: 8’.30’-15’.00’’
Κέντρο Ιστορίας: 10’.00’’-14’.30’’
Πληροφορίες:  τηλ. 2310-209.603

Το Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού προγραμματίζει εκπαιδευτικό πρόγραμμα με θέμα τη χρήση της φωτιάς στο Βυζάντιο, διάλεξη από την κ. Ε. Σκουτέρη – Διδασκάλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας και Λαογραφίας στο Α.Π.Θ., με θέμα τα αναστενάρια της Αγίας Ελένης Σερρών και στη συνέχεια προβολή σχετικής ταινίας, θεματικές ξεναγήσεις, έντυπο θεματικής περιήγησης για τους επισκέπτες του Μουσείου καθώς και προβολή ταινίας σχετικής με το φωτισμό στο Βυζάντιο. Για το τετραήμερο των εκδηλώσεων μπορείτε να ενημερωθείτε στην σελίδα του μουσείου.

Επίσης το Κέντρο Διάδοσης Επιστημών και Μουσείο Τεχνολογίας ΝΟΗΣΙΣ συμμετέχει στις εκδηλώσεις. Στόχος του είναι να προβάλλει τη φωτιά ως σύμβολο δημιουργικής δύναμης και ενέργειας και ως μέσο για την απαρχή και διαμόρφωση υλικού πολιτισμού.
Μέσα από την Έκθεση της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας και με αφορμή δύο από τα εκθέματά της, ομοίωμα της καμίνου Κεραμικής του 6ου π.Χ. αιώνα και ομοίωμα της καμίνου χαλκού της Αίγινας, γίνεται αναφορά στην Κεραμική και στη Μεταλλουργία, δύο τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας που είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τη χρήση της φωτιάς.
Οι επισκέπτες, από 11-14 Οκτωβρίου θα έχουν την ευκαιρία να δουν τα συγκεκριμένα εκθέματα, συνοδευόμενα από οπτικό και έντυπο υλικό, στην μόνιμη έκθεση της Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας του ΝΟΗΣΙΣ, σύμφωνα με το ωράριο λειτουργίας του Μουσείου.

Αναμφισβήτητα όλα τα μουσεία έχουν να παρουσιάσουν κάτι ξεχωριστό και το πρόγραμμα έχει να προσφέρει πολλά στην εκπαιδευτική διαδικασία. Νομίζουμε ότι εκδηλώσεις αυτού του είδους είναι το ζητούμενο για τα σύγχρονα εκπαιδευτικά δεδομένα και προσδίδει διδακτικές λύσεις και ευκαιρίες μάθησης.

Ο ρόλος και ο συμβολισμός  της φωτιάς στην βυζαντινή τέχνη είναι ένα θέμα που θα εμπλούτιζε τις τρέχουσες εκδηλώσεις. Η μελέτη της βυζαντινής τέχνης και οι δεσμοί της με την θεολογική σκέψη είναι ένας χώρος που απαιτεί περισσότερη έρευνα. Ωστόσο θα προσπαθήσουμε σε επόμενο άρθρο μας να αναδείξουμε πτυχές αυτού του θέματος.

Βασίλειος Χάδος