H Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος στην Ανατολή του 20ου αιώνα

Άγιον Όρος, Ι.Μ. Χιλανδαρίου, γενική άποψη, 13 Σεπτεμβρίου 1913

Η Αγιορειτική εστία συνεορτάζει την διπλή επέτειο της Εκατοεντηρίδας από την Απελευθέρωση της Θεσσαλονίκης και του Αγίου Όρους,  καθώς τα ιστορικά εκείνα γεγονότα απείχαν μόλις ελάχιστες ημέρες μεταξύ τους. Παράλληλα αναδεικνύει με μια σειρά εκδηλώσεων, πολιτιστικών,  επιστημονικών και εκδοτικών την μακραίωνη σχέση και τους ιδιαίτερους δεσμούς του Αγίου Όρους με την Θεσσαλονίκη.

Στα πλαίσια του διπλού εορτασμού λοιπόν οργανώνεται Έκθεση Ιστορικής  φωτογραφίας στο χώρο της Αγιορειτικής εστίας με τίτλο «Η Θεσσαλονίκη και το Άγιον Όρος στην Ανατολή του 20^ου αι.». Η Έκθεση περιλαμβάνει φωτογραφίες από τα φωτογραφικά αρχεία φορέων της Ελλάδος, της Γαλλίας και της Ρωσίας με εξαιρετικό ιστορικό αισθητικό και τεχνικό ενδιαφέρον, αναδεικνύοντας χαρακτηριστικά στοιχεία της Θεσσαλονίκης και του Αγίου όρους λίγο πρίν, λίγο μετά την Απελευθέρωση.

Ο Γιώργος Λαμπάκης και επίσκοπος πρώην Καρπάθου και Κάσσου Νείλος με την κάρα του Αγίου Νικοδήμου. Σύμφωνα με τον υπομνηματισμό της φωτογραφίας οι δύο άνδρες πιστοποιούν την γνησιότητα της κάρας του Νικοδήμου, ο οποίος ανακηρύχθηκε άγιος μόλις το 1955, αλλά φαίνεται ότι τον τιμούσαν στον Άθω ήδη από τον προηγούμενο αιώνα. (ημερομηνία καταγραφής: 29 Δεκεμβρίου 1901)

Στην Έκθεση παρουσιάζονται φωτογραφίες για το Άγιον Όρος και την Θεσσαλονίκη του Γιώργου Λαμπάκη του εμπνευστή του Βυζαντινού Μουσείου και της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρίας, από τα φωτογραφικά Αρχεία του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου, του Fred Boissonnas από το Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, του κορυφαίου Γάλλου Βυζαντινολόγου Gabriel Millet από την Ecole Pratique des Hautes Etudes- Phototheque Millet, των Fernand Cuville, Stephane Passet, Auguste Leon και Leon Busy από το Μουσείο Albert Kahn, φωτογραφικά και κινηματογραφικά Αρχεία της Στρατιάς της Ανατολής, του Nikodim Kondakov του γνωστού Ρώσου περιηγητή και βυζαντινολόγου, που συμμετείχε σε μια από τις επισκέψεις του Millet στο Άγιον Όρος, συνεργάστηκε μαζί του και παρέλαβε μέρος του φωτογραφικού του αρχείου, από το Μουσείο Ιστορίας των Θρησκειών της Αγίας Πετρούπολης φωτογραφίες από το άλμπουμ που τα φωτογραφικά αρχεία της Μονής Παντελεήμονος χάρισαν στον Μεγάλο Δούκα Κωνσταντίνο Ρομανώφ από έκδοση της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών στη Μόσχα, με τη συμβολή του Ρωσικού Προξενείου στη Θεσσαλονίκη.

 Επίσης κυκλοφόρήσε δίγλωσσος Κατάλογος (Ελληνικά-Γαλλικά), με τις φωτογραφίες της έκθεσης, κείμενα σχετικό με τους συμμετέχοντες φορείς, τις φωτογραφίες τεχνοκριτικό σημείωμα της Επιμελήτριας της Έκθεσης Αγγελικής Γραμματικοπούλου και ένα επιστημονικό κείμενο για τις διαχρονικές ιστορικές σχέσεις Θεσσαλονίκης και Αγίου Όρους και την σημασία των ντοκουμέντων της Έκθεσης, από τον αρχιτέκτονα Φαίδωνα Χατζηαντωνίου.

Τα φωτογραφικά αρχεία που εκπροσωπούνται στην Έκθεση:

α. ECPAD – Mediatheque de la Defense

β. Centre Gabriel Millet – Phototheque

γ.   Musee Albert Kahn.

δ.   Μουσείο Ιστορίας των Θρησκειών Αγίας Πετρούπολης

ε.   Ρωσική Ακαδημία Επιστημών Μόσχας – Ινστιτούτο υλικού Πολιτισμού Αγίας Πετρούπολης

στ. Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο Αθηνών

ζ.   Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης.

 Την οργάνωση της Έκθεσης υποστηρίζουν με διάφορους τρόπους το Γενικό Προξενείο της Γαλλικής Δημοκρατίας στη Θεσσαλονίκη, το Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης και η Fondation Hellenique στο Παρίσι.

Να τονίστεί ότι το προσεχές έτος η Έκθεση σχεδιάζεται να παρουσιαστεί στο Παρίσι φιλοξενούμενη στο Κέντρο Πολιτισμού της Σερβίας, απέναντι από το κέντρο Ζώρζ Πομπιντού, και στην Αγία Πετρούπολη, σε συνεργασία με το Μουσείο Ιστορίας των θρησκειών.

Εμείς επισκεφθήκαμε την έκθεση και πράγματι ενθουσιαστήκαμε. Ο φιλόξενος χώρος της Αγιορειτικής εστίας με την ευχάριστη οπτικοακουστική του συνοδεία μας ταξίδεψε 100 χρόνια πριν  Με όχημα τον φωτογραφικό χρόνο ζήσαμε λίγο από τον κοσμοπολιτισμό της Θεσσαλονίκης και της  πνευματικής  και πολιτισμικής   αγιορείτικης παρακαταθήκης.  Η Έκθεση θα διαρκέσει έως της 15 Φεβρουαρίου 2013.

Βασίλειος Χάδος