Διαδικασίες εξευρωπαϊσμού της έντεχνης νεοελληνικής μουσικής (α΄ μέρος)

Εισαγωγή

Στην παρούσα εργασία εξετάζουμε την έντεχνη, την γινόμενη με τέχνη μουσική.[1] Με τον ορισμό προσδιορίζουμε συμβατικά την καλλιτεχνική, κομψή, επιδέξια δημιουργία η οποία αποτελεί δείγμα εγγραματοσύνης, προϊόν επώνυμου καλλιτέχνη που απευθύνεται σε συγκεκριμένο κοινό.

Ωστόσο ο ορισμός έντεχνη νεοελληνική μουσική περιλαμβάνει μόνο την λόγια μουσική γραμμένη σε δυτικοευρωπαϊκό ύφος όπως παρουσιάζεται μέσα από την εθνική μουσική σχολή του νεότερου ελληνισμού και αγνοεί την ύπαρξη μιας δεύτερης μουσικής η οποία προέρχεται από λαϊκότερα στρώματα, όπως και όλη η ιστορία της νεοελληνικής τέχνης που είναι ιστορία πολιτιστικού δυισμού.

Για να κατανοήσουμε την νεοελληνική μουσική η οποία διακρίνεται για την εισαγωγή Δυτικών μουσικών ηθών  θα κάνουμε μια σύντομη αναφορά στην Δυτική μουσική και τα χαρακτηριστικά της.

Κατόπιν θα μεταφερθούμε στην Ελληνική πραγματικότητα όπου από την προεπαναστατική περίοδο παρατηρείται η ροπή του εξεγερμένου έθνους για ένταξη στα πεπολιτισμένα έθνη της Ευρώπης, ώστε να αποδείξει πως δεν είναι ένας εξωτικός τόπος της Ανατολής αλά δικαίως διεκδικεί μια θέση στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.

Μετά την απελευθέρωση το νεοσύστατο κράτος θα αναζητήσει εθνική ταυτότητα που να ανταποκρίνεται  στις ευρωπαϊκές απαιτήσεις για να επισφραγίζει την εναρμόνισή του με το ευρωπαϊκό πρότυπο.

Κύρια πρόθεση της παρούσας είναι να κατανοήσουμε γιατί ακολουθήσαμε το συγκεκριμένο πρότυπο και να αποδείξουμε πως η επιλογή μας να στραφούμε στη Δύση είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων που επηρέασαν μεταξύ άλλων και  την μουσική παραγωγή της χώρας.

Θα αναφέρουμε από πού προήλθε η εκδυτικοποίηση, τους τρόπους με τους οποίους πραγματοποιήθηκε και τους πρωταγωνιστές αυτής της προσπάθειας. Στα συμπεράσματά μας θα ενσωματώσουμε τον προβληματισμό και την κριτική μας για τις συνέπειές της επιλογής.

 Ευρωπαϊκή μουσική ….μια σύντομη περιγραφή

Τα κύρια χαρακτηριστικά της Δυτικής μουσικής είναι η βαθμιαία μεταβολή του μουσικού πολιτισμού από εκκλησιαστικό σε κοσμικό, η μεταμόρφωση της λαϊκής μουσικής σε έντεχνη, ο διαχωρισμός ερμηνευτή και δημιουργού κ.αλ. [2] Τα παραπάνω προέκυψαν από τρεις μουσικές εξελίξεις : τη δημιουργία αντίστιξης, τη  παγίωση δύο μουσικών τρόπων( μείζονος και του ελάσσονος) και την επικράτηση της φυσικής τριαδικής ή αλλιώς λεγόμενης δυτικής αρμονίας που σηματοδοτούσε την συνύπαρξη λαϊκών αυλητικών κλιμάκων με σύντονες.[3]

Με την εμφάνιση του πιάνου και τις συγκράσεις που επιβλήθηκαν από το συντεχνιακό καθεστώς των Γερμανών οργανοποιών, καθιστώντας το  κύριο όργανο διδασκαλίας της πολυφωνικής αρμονίας, υποτάχθηκε  η θεωρία στα Θεωρητικά και η τριαδική αρμονία κατέρευσε. [4]

Στα τέλη του 19^ου αιώνα  η επιστήμη της Μουσικολογίας  μελετά μόνο την έντεχνη μουσική της δύσης, εξετάζει τα θεωρητικά εκ νέου αφήνοντας πίσω την Θεωρία[5].Η εισαγωγή του δωδεκαφθογγισμού οδήγησε στην ατονικότητα  που συνδέθηκε με τις αλλαγές του νέου αιώνα, όπου ανατράπηκαν οι αρχές της δυτικής μουσικής.

Επιπλέον η περιθωριοποίηση της έντεχνης μουσικής, η ανάπτυξη της τεχνολογίας, η μαζικοποίηση της παραγωγής στρέφουν τους δημιουργούς σε νέους τρόπους έκφρασης συντελώντας στην μουσική  πρωτοπορία.[6]

    Η μουσική της Δυτικής Ευρώπης ήταν η επιλογή της κυρίαρχης αστικής τάξης που προέκυψε μετά τον Διαφωτισμό, τη Γαλλική και την Βιομηχανική Επανάσταση η οποία ακολουθούσε ιδιαίτερη στάση έναντι όσων υιοθετούσαν διαφορετικά τονικά συστήματα από αυτήν.

Μέσα σε αυτό το κλίμα  το οποίο  συμπίπτει χρονικά με την σύσταση του νέου Ελληνικού κράτους, η Ελληνική μουσική αρχίζει να μετέχει του Ευρωπαϊκού μουσικού γίγνεσθαι χωρίς όμως να έχει συμβάλει στην διαμόρφωσή του, παράγοντας που όπως θα δούμε παρακάτω θα καθορίσει την μετέπειτα φυσιογνωμία της νεοελληνικής μουσικής.[7]