“Τρωάδες”

Με αφορμή τη συμπλήρωση των 92 χρόνων από τη γέννηση του Μιχάλη Κακογιάννη, στις 11 Ιουνίου, το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης θα προβάλει την ταινία “Τρωάδες” του Ευριπίδη.

IMK, Τρωάδες, K. Hepborn, Μ. Κακογιάννης

Ο Ευριπίδης έγραψε τις “Τρωάδες”, το 415 π.Χ. για έναν πολύ συγκεκριμένο λόγο. Νιώθοντας φρίκη από τη σφαγή που διέπραξαν οι Αθηναίοι στη Μήλο, ήθελε -χρησιμοποιώντας τον πόλεμο της Τροίας- να αφυπνίσει τους συγχρόνους του ενάντια στον πόλεμο και στην καταπίεση.

Μετά την πτώση της Τροίας, οι αιχμάλωτες Τρωαδίτισσες περιμένουν να επιβιβαστούν στα πλοία που θα τις μεταφέρουν στην Ελλάδα. Ανάμεσά τους η βασίλισσα Εκάβη που θρηνεί το χαμό των δικών της και της πόλης της και η χήρα του Έκτορα, Ανδρομάχη, που ζει ένα ακόμη δράμα καθώς οι νικητές δολοφονούν το μικρό της γιο. Κι ενώ ο Μενέλαος συναντά την άπιστη Ελένη που υπήρξε η αφορμή αυτού του πολέμου, η μάντισσα Κασσάνδρα προφητεύει τα δεινά που περιμένουν τους νικητές κατά την επιστροφή τους στην πατρίδα.

Ο Ευριπίδης στο έργο αυτό, για πρώτη φορά στη δραματουργία του, δεν βλέπει το θέμα και από τις δύο πλευρές ταυτόχρονα. Δίνει λόγο στους ηττημένους και καταγράφει τον επίμονο θρήνο τους.

Ο Κακογιάννης χειρίζεται, με βάση το έργο αυτό, ένα από τα αγαπημένα ευριπίδεια θέματα που είναι η εναλλαγή ρόλων: πώς δηλαδή μεταμορφώνονται οι θύτες σε θύματα, πώς οι εξουσιάζοντες δίνουν τη θέση τους στους πρώην καταπιεσμένους σε μια συνεχή αλληλοδιείσδυση ταυτοτήτων και ανακατάταξη αξιών. Πίσω από το φρικαλέο πεδίο καταστροφής που δημιούργησε ο πόλεμος, παρουσιάζει τη μεταμόρφωση των ευγενών γυναικών της Τροίας σε απλές θρηνοδούς, τις άλλοτε υπερήφανες και απρόσιτες Τρωάδες σε ικέτιδες. Οι ήρωες Έλληνες που κέρδισαν τον πόλεμο, κυριαρχημένοι από το πάθος της αντεκδίκησης, φέρονται με βαρβαρότητα.

Μιχάλης Κακογιάννης

“Ο Ευριπίδης”, γράφει ο Μιχάλης Κακογιάννης, “ακόμη κι αν επρόκειτο να πληρώσει με εξορία το κουράγιο του, τόλμησε να βγάλει μια κραυγή εξέγερσης. Φτιάχνοντας αυτήν την ταινία, ήθελα να ταυτίσω τη δική μου κραυγή με τη δική του, επειδή και σήμερα πρέπει να αφυπνισθούν οι άνθρωποι…Όταν ανέβασα τις “Τρωάδες” στην Αμερική, οι εφημερίδες έγραψαν ότι μέσα από την τραγωδία αυτή βλέπουμε τις σημερινές τραγωδίες, την τραγωδία της Χιροσίμα. Όταν ανέβασα τις “Τρωάδες” στο Παρίσι, μίλησαν για την Αλγερία”.

Στους βασικούς ρόλους της ταινίας, οι: Κάθριν Χέμπορν, Βανέσα Ρέντγκρεϊβ, Ζενεβιέβ Μπιζώλντ, Ειρήνη Παπά, Πάτρικ Μαγκί, Μπράιαν Μπλεσντ. Φωτογραφία: Άλφιο Καντίνι. Σκηνικά – Κοστούμια: Νικόλας Γεωργιάδης. Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης. Η ταινία, την οποία γύρισε ο Κακογιάννης το 1970-1971, έχει κερδίσει το Βραβείο του Διεθνούς Οργανισμού Ειρήνης.

IMK, Τρωάδες, K. Hepborn, V. Redgrave

Το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, με την ευκαιρία της προβολής των “Τρωάδων” σημειώνει ιδιαίτερα τα επίκαιρα λόγια του ίδιου του μεγάλου σκηνοθέτη:

“Για μένα, το θέμα είναι να συνειδητοποιήσει κάθε Έλληνας τι έφερε το φασισμό και πώς λειτουργεί ο φασισμός σ΄ αυτήν την ίδια τη ζωή … πάντα υπήρχε φασισμός ακόμα και στις απλές καθημερινές λειτουργίες. Υπάρχει φασισμός πολλές φορές στις σχέσεις των ανθρώπων. Αν δεν τον ξεριζώσουμε δεν θα πάμε μπροστά…Ο μόνος τρόπος είναι η αυτοκριτική σε βάθος, όπως έκαναν οι αρχαίοι Έλληνες στα έργα τους, στις τραγωδίες. Να βαρέσουμε αλύπητα τον εαυτό μας, για την ακούσια συνεργασία μας σε ένα σωρό εγκλήματα. Γιατί η αδιαφορία καμιά φορά, η αδράνεια, είναι και αυτή έγκλημα. Κι από εκεί και πέρα θα βρούμε πολλά μέσα μας”.

Κατερίνα Χουζούρη