Η Χορηγία βιβλίων στο Βυζάντιο

Στο συνέδριο «Ο θεσμός της Χορηγίας από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα», μεταξύ των εισηγητών ήταν και η Καλλιόπη Μαυρομμάτη η οποία ανέπτυξε το θέμα «Η Χορηγία βιβλίων στο Βυζάντιο.» Ακολουθεί περίληψη της εισηγήσεως στην οποία η ερευνητής αναπτύσσει ακροθιγώς την προβληματική και το σκεπτικό της έρευνας της.

Χειρόγραφο BNF MS gr. 510 (Εθνική βιβλιοθήκη της Γαλλίας)

«Η αντιγραφή κωδίκων στο Βυζάντιο, πρακτική που κατεξοχήν διέσωσε τον πλούτο της αρχαιοελληνικής διανόησης μέχρι την σύγχρονη εποχή, τροφοδοτήθηκε από χορηγίες προσώπων με κοινό παρανομαστή το ειδικό ενδιαφέρον για την σύνθεση και κυκλοφορία εγχειριδίων με ποικίλο περιεχόμενο (θεολογικό, φιλοσοφικό κ.α.). Πριν την εφεύρεση της τυπογραφίας, η αντιγραφή κωδίκων υπήρξε κοπιαστική και χρονοβόρα εργασία με υψηλό κόστος, συνεπώς αποτέλεσε χορήγημα προσώπων που κατέβαλλαν την δαπάνη για διάφορους λόγους.

Κατηγορίες τέτοιων δωρητών που μας απασχολούν στα πλαίσιο της έρευνας μας είναι: πρόσωπα της Εκκλησίας, αυτοκράτορες και άτομα του περιβάλλοντός τους, χορηγοί από την στρατιωτική και πολιτική ζωή, επαγγελματίες και άλλοι που επέλεξαν να παραμείνουν άγνωστοι, οι οποίοι μερίμνησαν για την αντιγραφή κειμένων και στη συνέχεια τα δώρισαν σε ιδρύματα της Αυτοκρατορίας. Το θέμα εξετάζεται με βάση χρονολογημένα σημειώματα ελληνικών κωδίκων (9ος – 15ος αι.).

Η ανάδειξη της χορηγίας ως προς την κυκλοφορία βιβλίων στο Βυζάντιο, η ανίχνευση των κινήτρων του δωρητή, το περιεχόμενο των χορηγημάτων και, συνακόλουθα, η προσπάθεια να προσδιορισθεί ο ρόλος του Βυζαντινού χορηγού στη συντήρηση και ανάδειξη της ελληνικής πολιτιστικής ταυτότητας, είναι μερικές από τις πτυχές του θέματος.

Ερευνητικό υλικό για την έρευνα μου στο θέμα της χορηγίας στο Βυζάντιο, προέρχεται από ερευνητικό πρόγραμμα του Τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) και ειδικότερα από το Εργαστήριο Ψηφιακής Αποτύπωσης του Δημοσίου και Ιδιωτικού Βίου των Βυζαντινών.»

Αξίζει να σημειώσουμε ότι, το Εργαστήριο έχει συγκροτηθεί και εμπλουτίζεται με εικόνες που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για τον δημόσιο και ιδιωτικό βίο των Βυζαντινών, το οποίο προέρχεται από ψηφιοποίηση εικόνων και χαρτών από το διαδίκτυο, συλλογικούς τόμους και από φωτογράφιση αντικειμένων από εκθέσεις που πραγματοποιούνται σε Μουσεία. Παράλληλα έχει δημιουργήσει και βάση δεδομένων, όπου εντάσσονται όλα τα επεξεργασμένα στοιχεία και στην οποία ο χρήστης μπορεί με τις κατάλληλες λέξεις κλειδιά να βρίσκει ό,τι αναζητά. Οι πληροφορίες του Αρχείου αλληλεπιδρούν και σχετίζονται μεταξύ τους, προκειμένου να δίδεται ανά πάσα στιγμή η εικόνα του δημόσιου και ιδιωτικού βίου των Βυζαντινών. Διευθύντρια του Εργαστηρίου είναι η αναπληρώτρια καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας Αθηνά Κόλια-Δερμιτζάκη.