Η παλαιότερη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης

Ο χρόνος είναι ο κήρυκας της αλήθειας, είχε πει ο Κικέρων και αυτό επιβεβαιώνεται για μια ακόμη φορά.  Η –τεκμηριωμένα- παλαιότερη μέχρι στιγμής φωτογραφία της Θεσσαλονίκης, βρήκε τη θέση που της αρμόζει, αποκαλύπτοντας την αλήθεια της εποχής της. Η ιστορία της φωτογραφίας αυτής και η αποτύπωση της εικόνας της Θεσσαλονίκης την εποχή εκείνη, αποκαλύπτονται στο δίπτυχο φωτογραφικό πανόραμα που παρουσίασε το Μορφωτικό Ίδρυμα της Εθνικής Τράπεζας.

Το περιπετειώδες ταξίδι της φωτογραφίας στο χρόνο άρχισε με τη λήψη της στα 1863 από τον φωτογράφο Γιόζεφ Ζέκελυ που συνόδεψε μια ταξιδιωτική αποστολή από το Δυρράχιο έως τη Θεσσαλονίκη. Ακολούθησε η  εκτύπωσή της, ως χαρακτικό, σε βιβλίο το 1866 – διαφορετικό από το βιβλίο για το οποίο αρχικά προοριζόταν. Στη συνέχεια η πρωτότυπη φωτογραφία «χάθηκε» για περισσότερο από έναν αιώνα και  τελικά ξαναβρέθηκε στα αρχεία της Αυστριακής Εθνικής Βιβλιοθήκης.

Η Μαρία Καζαμία – Τσέρνου, καθηγήτρια της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ με τον επιμελητή της έκθεσης Γιάννη Επαμεινώνδα.

Το ΜΙΕΤ, με τη συνδρομή της καθηγήτριας Αλέκας Καραδήμου-Γερόλυμπου που πρώτη εντόπισε τη φωτογραφία, ανέκτησε από τη Βιέννη ένα υψηλής ανάλυσης αντίγραφο του πανοράματος και το εκτύπωσε σε ανάπτυγμα 6,00 μέτρων. Παράλληλα, μια σύγχρονη δορυφορική λήψη μεταφερμένη σε μακέτα βοηθά στην ταύτιση των κτιρίων και την τεκμηρίωση της τοπογραφίας.

Το χαρακτικό της φωτογραφίας του 1863 από το βιβλίο των Μακένζυ-Ίρμπυ (1866)

Στην έκθεση με τίτλο: «Η παλαιότερη φωτογραφία της Θεσσαλονίκης», αναλύεται η χρονολογία και η θέση των μνημείων (εκκλησιών, τζαμιών, τειχών, μιναρέδων, δημόσιων κτιρίων και αστικών κατοικιών) στην οθωμανική πόλη των μέσων του 19ου αιώνα. Συγκρίνονται οι αλλαγές ανάμεσα σε αυτή και στη δεύτερη αρχαιότερη φωτογραφία του 1875-78, (εκείνη του αρχείου Δέλλιου που απόκειται στο ΕΛΙΑ-ΜΙΕΤ, που έχει ήδη παρουσιαστεί στην έκθεση Η Δύση της Ανατολής το 2012-13). Στη νεότερη αυτή φωτογραφία –που επίσης εκτίθεται προς σύγκριση– τα θαλάσσια τείχη έχουν κατεδαφιστεί και νέα κτίρια, όπως το πρώτο Δημαρχείο του 1869, έχουν ανεγερθεί.

1863: ο Λευκός Πύργος και τα θαλάσσια τείχη, μισοκρυμμένα πίσω από τα ιστιοφόρα.

1863: ο Πύργος της Αποβάθρας, πίσω από τις δύο ανατολικότερες αποθήκες του λιμανιού.

Στο πλαίσιο της έκθεσης έχουν προγραμματιστεί ξεναγήσεις και διαλέξεις γύρω από την ιστορία των δύο παλαιότερων πανοραμικών φωτογραφιών της Θεσσαλονίκης, των μνημείων και της πόλης του 19ου αιώνα.

Η Πεμπτουσία παρακολούθησε την έκθεση και συμμετείχε στην ξενάγηση   την οποία πραγματοποιεί ο επιμελητής της έκθεσης και διευθυντής του Πολιτιστικού Κέντρου Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ, Γιάννης Επαμεινώνδας. Πρόκειται για ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο,  στην τοπογραφία και ανθρωπογεωγραφία της πόλης,  θέματα τα οποία ο Γιάννης Επαμεινώνδας γνωρίζει πολύ καλά και παρουσιάζει με κάθε λεπτομέρεια.

Πιστεύουμε ότι η συγκεκριμένη έκθεση αποτελεί ορόσημο για την ιστορία και την πολεοδομία της πόλης και πρέπει να τύχει της αρμόζουσας προσοχής και του ανάλογου εκπαιδευτικού και ερευνητικού ενδιαφέροντος.

Λεπτομέρεια της φωτογραφίας του 1863

Οι ξεναγήσεις θα πραγματοποιούνται κάθε Τετάρτη στις 18.00 και κάθε Κυριακή στις 11.00.

Η Έκθεση θα διαρκέσει έως και Παρασκευή 13 Ιουλίου 2014.