Η ιστορία του κόσμου με αφορμή τον καιρό…

Αν και τόσο ο τίτλος όσο και ο συγγραφέας παραπέμπουν σαφώς στην επιστήμη της μετεωρολογίας, το βιβλίο «Μετεωρολογική Περιπλάνηση: Η ιστορία μιας πεταλούδας» προχωράει ακόμα παραπέρα συνδέοντας την εξέλιξη της ανθρώπινης κοινωνίας και την εξέλιξη της επιστήμης με τα καιρικά φαινόμενα. Συγγραφέας, ο γνωστός μετεωρολόγος Θοδωρής Κολυδάς, που θα δει το έργο του να παρουσιάζεται από τη Βιβλιοθήκη του Ιδρύματος Ευγενίδου τη Δευτέρα 16 Ιουνίου 2014 και ώρα 19:30*.

Είναι φαινόμενο της σύγχρονης εποχής η «κλιματική αλλαγή» ή πρόκειται για φαινόμενο έκανε την εμφάνισή του και σε παλαιότερες εποχές, κατά τις οποίες μάλιστα οι μεταβολές αυτές ήταν εντονότερες; Γιατί οι επιστήμες οδηγήθηκαν σε στασιμότητα κατά το Μεσαίωνα; Γιατί η Μετεωρολογία ως επιστήμη, αναπτύχθηκε στην Αρχαία Ελλάδα και όχι σε κάποιους άλλους προγενέστερους πολιτισμούς;

Σε αυτά, αλλά και σε πολλά παρόμοια ερωτήματα επιχειρεί να δώσει απάντηση,  χωρίς πολύπλοκες μαθηματικές εξισώσεις, ορισμούς και στερεότυπες απαντήσεις, ο μετεωρολόγος Θοδωρής Κολυδάς. Η «ιστορία του πετάγματος», ή καλύτερα ο «κύκλος μεταμόρφωσης της πεταλούδας», δεν αφορά μόνο στην ιστορική εξέλιξη της Μετεωρολογίας, αλλά και στις μεταμορφώσεις των κοινωνιών, των οικονομιών, των φιλοσοφικών και θρησκευτικών ρευμάτων, μέσα στο πέρασμα του χρόνου.

«Η ιστορία μιας πεταλούδας» αποτελεί τον πρώτο τόμο μιας τετραλογίας βιβλίων μετεωρολογικού ενδιαφέροντος και δεν είναι ένα μυθιστόρημα, αλλά ούτε και ένα «αυστηρά» μετεωρολογικό βιβλίο. Η ιστορία του «πετάγματος» ή καλύτερα ο κύκλος μεταμόρφωσης της πεταλούδας, αφορά τις μεταμορφώσεις της κοινωνίας, της επιστήμης, της Μετεωρολογίας, στο πέρασμα του χρόνου. Μεταμορφώσεις που δεν είναι αναστρέψιμες και που πριν από 2.500 χρόνια είχε κατανοήσει ο μεγάλος φιλόσοφος Ηράκλειτος, ο οποίος έλεγε: «Ποταμῷ γὰρ οὐκ ἔστιν ἐμβῆναι δὶς τῷ αὐτῷ», με άλλα λόγια, το ποτάμι της ιστορίας αλλά και των καιρικών φαινομένων, δεν είναι ποτέ το ίδιο.

Στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου γίνεται ανάλυση και ερμηνεία του καιρού κατά την αρχαιότητα, με βάση τους μύθους, τη θρησκεία και τη μαγεία. Ακολουθεί μια ενότητα, όπου αναφέρεται η έξωση του υπερφυσικού από την ερμηνεία των καιρικών φαινομένων και στη συνέχεια παρουσιάζεται το ξεκίνημα της μετεωρολογίας ως ξεχωριστού κλάδου των θετικών επιστημών. Πραγματοποιείται εκτεταμένη αναφορά στους αρχαίους ταξιδευτές και χαρτογράφους και τέλος περιγράφεται, πώς ο καιρός, λειτουργώντας ως «πολεμική» μηχανή, κατάφερε σε πολλές περιπτώσεις να αλλάξει ακόμα και τον ρου της Ιστορίας.

 Στο δεύτερο κεφάλαιο ξεκινάμε από τον Μεσαίωνα και φτάνουμε μέχρι τον 18ο αιώνα.

Στην πρώτη ενότητα, εξετάζεται η μεταστροφή της Μετεωρολογίας στη Δύση και το Βυζάντιο κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα, καθώς και η συμβολή των Αράβων και των Περσών στη Μετεωρολογική Επιστήμη. Γίνονται αναφορές στο κλίμα της εποχής εκείνης, καθώς και σε άλλα σημαντικά γεγονότα που σχετίζονται έμμεσα με τον καιρό.

Στη δεύτερη ενότητα που αφορά την Αναγέννηση και στον 18ο αιώνα, αναλύεται ο τρόπος με τον οποίο συνδέθηκαν μεταξύ τους κοινωνικές και κλιματικές συνθήκες αυτής  της περιόδου. Παρουσιάζονται επίσης οι πρωτεργάτες της επιστημονικής επανάστασης, τα πειράματά τους, οι εφευρέσεις και οι πρώτες απόπειρες πρόγνωσης του καιρού. Αναφέρονται επίσης τομείς που συνέβαλαν στην ανάπτυξη της Μετεωρολογίας, όπως τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Χημεία, κ.ά.

Στο τρίτο κεφάλαιο παρουσιάζεται η ιστορία της Μετεωρολογίας κατά τον 19ο αιώνα και εξετάζονται οι θεμελιώδεις νόμοι και εφευρέσεις, οι Ιδρυτές των Μετεωρολογικών Υπηρεσιών, καθώς και το έργο των μεγάλων εξερευνητών, θαλασσοπόρων και κλιματολόγων της Εποχής.

Στο τέταρτο κεφάλαιο, το οποίο είναι και το εκτενέστερο αυτού του βιβλίου, παρουσιάζεται η εξέλιξη της Μετεωρολογικής Επιστήμης κατά τον 20ό αιώνα. Εκτός από τις μεγάλες εφευρέσεις και το έργο των Κλιματολόγων και Μετεωρολόγων, αναλύονται εξειδικευμένα  θέματα  της σύγχρονης Μετεωρολογίας, όπως είναι η πρόγνωση του καιρού, η Θεωρία του Χάους και οι αλλαγές του κλίματος. Ακολουθεί ενότητα η οποία αναφέρεται στις ατμοσφαιρικές μετρήσεις, τα κλιματικά μοντέλα και τα ακραία καιρικά φαινόμενα.

 Στο πέμπτο κεφάλαιο παρατίθεται το έργο του Θεόφραστου «Περί σημείων υδάτων και πνευμάτων και χειμώνων και ευδιών», αυτό που μέχρι σήμερα παραμένει επίκαιρο, με τον τίτλο «Λαϊκή Μετεωρολογία».

Ποιος είναι ο ΘΟΔΩΡΗΣ ΚΟΛΥΔΑΣ

Γεννήθηκε το 1959 στις Στενιές Άνδρου, όπου και έζησε μέχρι την αποφοίτησή του, το 1976, από το Εμπειρίκειο Ναυτικό Γυμνάσιο. Ακολούθησαν οι Πανεπιστημιακές του σπουδές στο Μαθηματικό Τμήμα του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και αργότερα οι Μεταπτυχιακές, στο Φυσικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών, με γνωστικό αντικείμενο τη Μετεωρολογία.

Αρχικά απασχολήθηκε στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση ως καθηγητής Μαθηματικών για δύο χρόνια. Από το 1986 έως σήμερα εργάζεται στην Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία και μεγάλο μέρος της σταδιοδρομίας του αφορά στον τομέα της πρόγνωσης του καιρού. Την τελευταία δεκαετία διετέλεσε Τμηματάρχης της Μετεωρολογικής Σχολής καθώς και Διευθυντής Υπηρεσιών της ΕΜΥ.

Έχει εξειδικευθεί σε θέματα πολιτικής χρήσης και αξιοποίησης μετεωρολογικών δεδομένων και έχει εκπροσωπήσει τη χώρα μας σε Ευρωπαϊκούς Οργανισμούς. Την τελευταία διετία είναι εισηγητής θεμάτων Πολιτικής Προστασίας στo Εθνικό Κέντρο Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης.

Έχει συνεργαστεί κατά καιρούς με πολλά ΜΜΕ και από το 1996 έως σήμερα επιμελείται των δελτίων καιρού του Mega Channel, έχοντας επίσης αναλάβει την καθημερινή μετεωρολογική ενημέρωση, στην πρωινή εκπομπή «Κοινωνία Ώρα Mega».