Είμαστε ελεύθεροι; Τα πορίσματα των σύγχρονων νευροεπιστημών

Μέχρι σχετικά πρόσφατα τα ερωτήματα για το αν είμαστε κύριοι των πράξεών μας, αν αποφασίζουμε συνειδητά και ελεύθερα για τη συμπεριφορά μας και γενικότερα για τη ζωή μας, ήταν ερωτήματα με τα οποία ασχολούνταν αποκλειστικά και μόνον οι φιλόσοφοι, με τον δικό τους καθαρά θεωρητικό και περίπλοκο τρόπο σκέψης, απρόσιτο στον μη ειδικό.

Τα τελευταία χρόνια οι Νευροεπιστήμες, που ασχολούνται πειραματικά με τη μελέτη του εγκεφάλου και των εκφάνσεών του, σημείωσαν αλματώδη πρόοδο, έτσι που ακόμα και οι φιλόσοφοι αναγκάστηκαν να λάβουν υπόψη τους τα πορίσματα αυτών των Θετικών Επιστημών, πορίσματα που προέκυψαν από λεπτομερή πειραματική έρευνα. Τα κείμενα εντούτοις των φιλοσόφων εξακολουθούν να είναι σκοτεινά και απροσπέλαστα στον κοινό θνητό, ενώ το θέμα είναι πολύ ενδιαφέρον και σημαντικό για τον καθένα.

Το βιβλίο «Είμαστε Ελεύθεροι;» των Εκδόσεων Δίαυλος, γραμμένο από έναν θετικό επιστήμονα, έρχεται να καλύψει αυτό το κενό: χωρίς να προϋποθέτει κάποιες ειδικές γνώσεις (αφού εξηγεί με απλό τρόπο ό,τι είναι απαραίτητο) παρέχει όλες τις πληροφορίες που απαιτούνται για την κατανόηση ενός τόσο σημαντικού θέματος.

Γιατί, ποιος δεν θα ήθελε να ξέρει αν πραγματικά είναι ελεύθερος στη ζωή του ή όχι – αλλά ακόμα και το τί μπορεί να κάνει για να αυξήσει την όποια ελευθερία του;

Ο συγγραφέας είναι διδάκτορας Ιατρικής στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης και υφηγητής Κλινικής Φυσιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Gottingen. Διετέλεσε ερευνητής στο Ινστιτούτο Καρολίνσκα της Στοκχόλμης. Στα γενικότερου ενδιαφέροντος βιβλία του περιλαμβάνονται τα: Η Πολιτεία των παιδιών, Ο σύγχρονος Μεσαίωνας κ.λπ.

Ακολουθεί απόσπασμα από την Εισαγωγή του  βιβλίου:

Αν ρωτήσουμε τον πρώτο συνάνθρωπό μας που θα συνα­ντήσουμε τυχαία να μας πει αν αισθάνεται ελεύθερος στις πράξεις του, στις αποφάσεις του, στις σκέψεις του κ.λπ., είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα απαντήσει καταφατικά. Ναι, αισθάνεται ελεύθερος. Και μάλιστα θα μας πει ότι δεν μπορεί να είναι διαφορετικά, αφού κάθε φορά αυτός απο­φασίζει τί θα κάνει, πώς θα ρυθμίσει τη ζωή του. Αυτό το νιώθει βαθιά μέσα του, χωρίς καμιά ιδιαίτερη σκέψη.

Είναι όμως έτσι τα πράγματα; Είναι αυτή η αλήθεια; Ή πρόκειται μόνον για αυταπάτη, για ψευδαίσθηση;

Στο βιβλίο αυτό δεν γίνονται ιστορικές αναδρομές ούτε φιλοσοφικές αναλύσεις υψηλού επιπέδου – που άλλωστε ξεπερνούν τις ικανότητες του συγγραφέα. Αναφέρονται μονάχα, επιγραμματικά και με απλόν τρόπο έτσι που να μπορούν να γίνονται κατανοητά από τον μη-ειδικό, τα συμπεράσματα στα οποία καταλήγουν σήμερα η Βιολογία και ιδιαίτερα οι Νευροεπιστήμες (Επιστήμες τού εγκεφάλου: Νευροψυχολογία κ.λπ.) -που τις τελευταίες δεκαετίες έχουν σημειώσει τεράστια πρόοδο- αναφορικά με τη σχέση τού εγκεφάλου με τον νου, με το αν η βούλησή μας είναι ελεύθερη ή όχι κ.λπ., και διατυπώνονται κάποιες απλές σκέψεις καθώς και προτάσεις για να βοηθηθούμε στην καθημερινή μας ζωή.