Περιβάλλον και πτωχεία. Νομικαί διαστάσεις και ηθική ευθύνη

Το πέμπτο Οικολογικό Σεμινάριο πραγματοποιήθηκε από τις 14 έως και τις 20 Ιουνίου του 1998 στην Ιερά Μονή Αγίας Τριάδος στην Χάλκη. Το Σεμινάριο διοργανώθηκε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως σε συνεργασία με τον Μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών κ. Χριστόδουλο και τον πρόεδρο του Παγκόσμιου Ταμείου για την Φύση, τον Πρίγκιπα Φίλιππο του Εδιμβούργου. Το θέμα του Σεμιναρίου το οποίο απασχόλησε τους εκπροσώπους του εκκλησιαστικού και του επιστημονικού τομέα που συμμετείχαν ήταν «Περιβάλλον και πτώχεια. Νομικαί διαστάσεις και ηθικοί ευθύνη» [141]

Το έναυσμα για την έναρξη του Σεμιναρίου, έδωσε ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος μέσα από την ομιλία του προς τους συνέδρους. Αρχικά αναφέρθηκε στην σπουδαιότητα των τεσσάρων προηγούμενων Σεμιναρίων και το πόσο βοήθησαν, ώστε να γίνουν τα πρώτα έργα για την καταπολέμηση της οικολογικής κρίσης και της επαναφοράς των ισορροπιών. Επίσης αναφέρθηκε στην ομιλία του για τον «ανθρώπινο βιότοπο», προσπαθώντας να προσδιορίσει την ένταξη του ανθρώπου μέσα στο περιβάλλον και να τονίσει την ουσιαστική και άρρηκτη σχέση, η οποία διέπει τους ανθρώπους και το φυσικό περιβάλλον, διότι κανένας από τους δυο δεν μπορεί να επιβιώσει και να αναπτυχθεί εάν αλλοιωθούν και διαταραχτούν οι σχέσεις τους.

Επιπροσθέτως τονίζει πως η καταστροφή του περιβάλλοντος αποτελεί έγκλημα και τιμωρείται με θάνατο, συσχετίζοντας τα λόγια του με την άποψη των αρχαίων ελλήνων περί ύβρης και νέμεσης. [142]

Ως κεντρικό θέμα συζήτησης ο Πατριάρχης αναφέρει πως «ο όρος πτώχεια αντιδιαστέλλεται προς τον όρο πλούτο» ,με αποτέλεσμα ο ανθρωπινός νους να οδηγείται «προς την κατεύθινσιν του ηθικού του δεοντολογικού χαρακτήρος αυτού. Διότι εις τον καθαρώς βιολογικόν χώρον, εις τον οποίον η επιλογή του ηθικός καλού και του ηθικώς κακού αργεί, ομιλούμεν περί επάρκειας και ανεπάρκειας, ήτοι καταστάσεως αντικειμενικής ανεξαρτήτον της θελήσεως του υποκειμένου και άρα αχρωματίστου ηθικώς» [143]

Φτάνοντας στο τέλος της ομιλίας, ο Πατριάρχης τονίζει πως το φυσικό περιβάλλον μπορεί να καλύψει στο έπακρο τις ανάγκες των ανθρώπων, εάν και οι άνθρωποι από την πλευρά τους σταματήσουν να καταστρέφουν και να υπερεκμεταλεύονται τους φυσικούς πόρους για προσωπικό τους όφελος, αδιαφορώντας πλήρως για τις καταστροφές που προκαλούν. Επιπροσθέτως τονίζεται πως οι άνθρωποι θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να αποκτήσουν αυτοπεποίθηση έτσι ώστε να αλλάξουν τον τρόπο ζωής τους και να συνεργαστούν με τους συνανθρώπους τους για να αποκτήσουν ξανά την χαμένη εύνοια του Θεού. «Η προτροπή αυτή, προτροπή εμπιστοσύνης προς την θείαν πρόνοιαν δηλονότι πιστεύω προς την αγάπη και την μέριμναν του Θεού δι ημάς», [144] μέσω της οποίας θα καταφέρουν να επαναφέρουν τις ισορροπίες στην κτίση.

Σημαντική ήταν και η ομιλία το Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χριστοδούλου, ο οποίος αρχικά ανέφερε πως ο άνθρωπος μέσα από τις ενέργειες του καταστρέφει την κτίση η οποία τον φιλοξένει. Στην συνέχεια κάνει μια αναφορά στην έλλειψη σεβασμού που υπάρχει ανάμεσα στους ανθρώπους με άμεσο αντίκτυπο στην φύση, διότι προκαλεί σοβαρά προβλήματα τόσο στην σχέση τους, όσο και στην συνέχιση τους μέσα στον χρόνο. Τέλος ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος τονίζει πως όλοι μας θα πρέπει να έχουμε ως πρότυπο την ζωή των αγίων, οι οποίοι αποτελούν οικολογικά πρότυπα, διότι παρουσιάζουν τον ασκητικό και εγκρατή τρόπο ζωής, ο οποίος αποτελεί και την λύση στο οικολογικό πρόβλημα.

Ύστερα από το τέλος του Σεμιναρίου κατά την έκδοση των πρακτικών ο Οικουμενικός Πατριάρχης στον λόγο του τόνισε στους συνέδρους πως «οφείλωμεν να ενδεχώμεθα τας ίδια ευθύνας και να αναλαμβάνωμεν τα ανάλογα προς αυτάς και προς τας δυνατότητας των προηγούμενων οικονομικώς λαών βάρη δια την προστασίαν του περιβάλλοντος, αλλά και δια την έλειψιν της πτώχειας εις τον κόσμον» [145]

Εν κατακλείδι το πέμπτο Οικολογικό Σεμινάριο ολοκληρώθηκε με επιτυχία, διότι πάρθηκαν σοβαρές αποφάσεις για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να κινηθούν οι πιστοί ώστε να καταφέρουν να καταπολεμήσουν το φαινόμενο της οικολογικής κρίσης που τους ταλαιπωρεί. Επίσης οι ομιλίες του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του Μακαριστού Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χριστοδούλου γέμισαν με δύναμη και γαλήνη τις καρδιές των ανθρώπων σε μια περίοδο όπου η φτώχεια, η οικολογική καταστροφή και όλα τα κοινωνικά προβλήματα που βιώνουν τους έχουν καταβάλει ψυχολογικά.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ

Παραπομπές:

141. Δουρμανή Γεωργία, «Το Οικουμενικό Πατριαρχείο και τα προβλήματα του περιβάλλοντος» Μεταπτυχιακή εργασία, Α.Π.Θ, Τμήμα Θεολογίας, Θεσσαλονίκη 2009, σελ 81.
142. Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, Μηνύματα και ομιλίαι δια το περιβάλλον, εκδ. Φανάριον, Αθήνα 2002, σελ 67.
143. Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, Ό.π., σελ 67.
144. Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, Ό.π., σελ 70.
145. Οικουμενικού Πατριάρχου Βαρθολομαίου, Ό.π., Απόσπασμα «Επί τη έκδοση των πρακτικών του Ε΄ οικολογικού Σεμιναρίου», σελίδες 299-300.