Στη σωτήρια Γέννηση της Πάναγνης Δέσποινάς μας Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας (Αγίου Γρηγορίου Παλαμά)

Όμως ποιός είναι ο καινούργιος κόσμος, ο παράδοξος παράδεισος, το παράδοξο βιβλίο, η ζωντανή σκηνή και κιβωτός του Θεού, η αλήθεια που πηγάζει από τη γη και η πολυθρύλητη ράβδος του Ιεσσαί; Είναι η πριν από τη γέννα, αλλά και μετά τη γέννα αειπάρθενη κόρη, της οποίας τη γέννηση από στείρα μητέρα γιορτάζουμε σήμερα. Ο Ιωακείμ και η Άννα ζούσαν μαζί και ενώ ήταν άμεμπτοι μπροστά στον Θεό, τους κατηγορούσαν οι Ισραηλίτες σύμφωνα με τον νόμο τους γιατί ήταν άτεκνοι. Επειδή τότε δεν υπήρχε ακόμη ελπίδα αθανασίας, γι’ αυτό πίστευαν πως η διαδοχή του γένους ήταν τελείως απαραίτητη. Σήμερα όμως δεν είναι καθόλου απαραίτητη η διαδοχή με την τεκνογο¬νία, επειδή η παρθένος, που γεννήθηκε σήμερα, με τη γέννα που έκανε ενώ ήταν παρθένος, μας χάρισε την αιωνιότητα. Στους Ισραηλίτες όμως θεωρούνταν η πολυτεκνία ανώτερη από την αρετή και η ατεκνία τόσο μεγάλη συμφορά, ώστε αυτούς τους δίκαιους (τον Ιωακείμ και την Άννα) να μην τους επαινούν τόσο πολύ για την αρετή τους, αλλά να τους προσβάλλουν περισσότερο εξαιτίας της ατεκνίας τους.

Περίλυποι για τους ονειδισμούς οι δίκαιοι, αφού έφεραν στον νου τους τον Αβραάμ και τη Σάρρα και όλους τους άλλους που δοκίμασαν τη θλίψη της ατεκνίας, έπειτα θυμήθηκαν το φάρμακο που βρήκαν πολλοί για να εξουδετερώσουν τη θλίψη τους και γι’ αυτό αποφάσισαν και αυτοί να καταφύγουν στην ικεσία προς τον Θεό. Ο ενάρετος Ιωακείμ πηγαίνει στην έρημο, όπου εγκαθίσταται, νηστεύει και προσεύχεται στον Θεό να γίνει πατέρας. Δεν σταμάτησε την προσευχή ούτε επέστρεψε από την έρημο, προτού πάρει την πληροφορία ότι έγινε δεκτό το αίτημά του. Η ενάρετη Άννα κλείνεται στον κοντινό κήπο της και με πονεμένη καρδιά κραυγάζει προς τον Κύριο· «Άκουσέ με, Θεέ των πατέρων μου, και ευλόγησέ με, όπως ευλόγησες τη μήτρα της Σάρρας».

Τους άκουσε ο Κύριος, τους ευλόγησε και υποσχέθηκε να ικανοποιήσει την επιθυμία τους. Τώρα λοιπόν εκπλήρωσε την υπόσχεσή του ο Θεός και τους έδωσε κόρη, την πιο θαυμάσια απ’ όλες τις θαυμάσιες που φάνηκαν ως τώρα, αυτήν που γέννησε τον κτίστη των πάντων, αυτήν που θέωσε το ανθρώπινο γένος και μεταποίησε τη γη σε ουρανό και που έκανε ακόμη τον Θεό υιό του ανθρώπου και τους ανθρώπους υιούς του Θεού, αφού συνέλαβε μόνη της χωρίς σπέρμα και έδωσε σάρκα με υπερφυσικό τρόπο σ’ Αυτόν που δημιούργησε τα πάντα από την ανυπαρξία και που τα βελτιώνει προς το καλύτερο και που δεν επιτρέπει να πέσουν στην ανυπαρξία.

Αλλά για ποιό λόγο γεννήθηκε αύτη από στείρα; Για να καταργήσει τη λύπη, να μετατρέψει τους ονειδισμούς των γονιών της και για να προεικονίσει την εξαφάνιση της λύπης και της κατάρας των προπατόρων του ανθρώπινου γένους, που επρόκειτο να συμβεί με τη δική της μεσιτεία. Πώς θα τολμούσε η φύση να επιτρέψει αυτή η μήτρα να κάνει κι άλλα παιδιά, αφού απ’ αυτήν προήλθε και σ’ αυτήν παρέμεινε αυτή η Θεοτόκος, που μόνη κατοίκησε στα Άγια των αγίων και μόνον αυτή έγινε κατοικία του Δημιουργού της φύσης; Πώς θα ήταν δυνατόν πριν απ’ αυτήν και μετά απ’ αυτήν να αναφανεί παρθένος μητέρα και μητέρα Θεού; Και όπως πριν απ’ αυτήν και μετά απ’ αυτήν κανείς δεν κατοίκησε στα Άγια των αγίων, έτσι είναι φυσικό και σε κείνα τα μητρικά σπλάχνα ούτε προηγουμένως ούτε μετά να κυηθεί έμβρυο.

Αφού λοιπόν έπρεπε η μητέρα του Θεού να είναι παρθένος και μάλιστα από τη γενιά του Δαβίδ και να εμφανισθεί σε κατάλληλη στιγμή για τη σωτηρία μας, όταν πλησίασε αυτή η στιγμή έπρεπε να βρεθεί η Παρθένος. Επειδή δεν βρέθηκαν άλλοι πιο καλοί από τους άτεκνους εκείνους στην αρετή, στο ήθος, στην καταγωγή από τον Δαβίδ και στην ευγένεια της γενιάς τους, γι’ αυτό προτιμήθηκαν από τους πολύτεκνους οι άτεκνοι να γεννήσουν, αυτοί οι εξαιρετικά συνετοί, την πάναγνη, και για να καρποφορήσει η σωφροσύνη μαζί με την προσευχή και την άσκηση και έτσι να γίνει μητέρα της παρθενίας, μιας παρθενίας που πρόβαλε χωρίς φθορά κατά τη σάρκα αυτόν που κατά τη θεότητα γεννήθηκε προαιώνια από παρθένο Πατέρα. Τί φτερά που είχε η προσευχή τους! Τί ανταπόκριση βρήκε από τον Κύριο! Τί καρδιές ήταν εκείνες, τόσο άσπιλες, που ανέπεμψαν τέτοια προσευχή και που έφτασε τόσο ψηλά και τόσο μεγάλα κατόρθωσε! Έπρεπε να προετοιμασθεί το μεγάλο θαύμα με θαύμα και η φύση σιγά-σιγά να υποταχθεί στη χάρη.

Εσείς όμως οι ακροατές των λόγων μου, που είσαστε σαν ένα ιερό θέατρο, το λογικό μου ποίμνιο και η καλλιεργήσιμη γη εν Χριστώ, να προσφέρετε ως δώρο στα γενέθλια της μητέρας του Θεού την άσκησή σας και την επίδοσή σας στις αρετές· άνδρες και γυναίκες, πρεσβύτεροι και νεώτεροι, πλούσιοι και φτωχοί, άρχοντες και αρχόμενοι και γενικά κάθε γένος και ηλικία, κάθε αξίωμα και επάγγελμα και επιστήμη. Κανείς από σας να μην είναι άγονος και άκαρπος στην ψυχή του, όλοι να επιδιώκετε και να προοδεύετε στην πνευματική καρποφορία. Όλοι να δέχεστε πρόθυμα το ουράνιο σπέρμα, τον λόγο της σωτηρίας και μόνοι σας μέσα σας να το γονιμοποιείτε και να παράγετε ουράνιο και θεάρεστο έργο και καρπό. Κανείς να μην αφήνει μισοτελειωμένη κάθε προσπάθεια αγαθοεργίας που αρχίζει, κανείς να μην δείχνει την πίστη του στον Χριστό μόνο με λόγια. Λέει η Γραφή· «Δεν θα εισέλθει στη βασιλεία των ουρανών καθένας που με προσφωνεί Κύριε, Κύριε, αλλά μόνον αυτός που εκτελεί το θέλημα του ουράνιου Πατέρα μου» και «Όποιος βάζει το χέρι του πάνω στο αλέτρι και κοιτά¬ζει προς τα πίσω, δεν είναι κατάλληλος για τη βασιλεία των ουρανών».

Οι παρθένες, όσες διάλεξαν τη μοναχική ζωή, κι όσες παντρεμένες καλά κάνατε και ξαναγυρίσατε να ζήσετε παρθενικά με παρθένες και γενικά όσες από πόθο μετανοίας διαλέξατε να συγκατοικείτε μ’ αυτόν τον τρόπο, να ζείτε σ’ όλα σύμφωνα με το θέλημα του Θεού για χατήρι της Παρθένου, που μόλις γεννήθηκε για χάρη μας και που έδωσε σάρκα σε μια ορισμένη χρονική στιγμή με παρθενικό τρόπο σ’ Αυτόν που ήταν γεννημένος από παρθένο Πατέρα πριν απ’ όλους τους αιώνες, να ζείτε μόνον γι’ αυτήν και για τον σαρκωθέντα απ’ αυτήν Θεό. Μόνον προς Αυτόν να προσβλέπετε, μόνον Αυτός να είναι η ευτυχία σας, να χαίρεστε με την ελπίδα, να υπομένετε τη θλίψη, να υπακούτε στους προϊσταμένους, να διακονεί η μία την άλλη, να επιδιώκετε την ειρήνη μεταξύ σας με προσοχή, με προσευχή και κατάνυξη ψυχής, να ψάλλετε συνεχώς ψαλμούς, ύμνους και πνευματικές ωδές, όντας αγνές και παρθένες στο σώμα και στην ψυχή, σ’ όλες τις αισθήσεις και στη διάνοιά σας και μ’ όλα να δείχνετε πνευματικό και παρθενικό φρόνημα και διαγωγή. Έτσι λοιπόν, σύμφωνα με τον Ψαλμό, ακολουθώντας τη Θεομήτορα και κοντά της θα επανέλθετε και θα μπείτε στον αχειροποίητο ναό του βασιλιά των ουρανών, στην υπερκόσμια και αιώνια περιοχή της αφθαρσίας.

Οι παντρεμένοι μην αφιερώνετε ολοκληρωτικά τους εαυτούς σας σ’ αυτόν τον κόσμο. Και για σας σήμερα παρουσιάστηκε αυτός ο καινούργιος πραγματικά και υπερκόσμιος κόσμος, εννοώ τη Θεομήτορα, που είναι καρπός συζυγίας. Οι ηλικιωμένοι να δείχνετε γεροντικό φρόνημα και να μην παιδιαρίζετε στους λογισμούς, στα λόγια και στις πράξεις με σαρκικό φρόνημα και συμπεριφορά. Οι νέοι να ζηλεύετε και να σέβεστε τους ηλικιωμένους, να τους υπακούτε, να μην αγνοείτε τί θα πει έντιμα γηρατειά και ότι η νεότητα δεν υστερεί σε τίποτε από τα σεμνά γηρατειά. Αν δεν τα ξέρετε αυτά, ρωτήστε τον σοφό Σολομώντα και τότε θα ακούσετε· «Λευκά μαλλιά για τον άνθρωπο δεν είναι τα πολλά χρόνια, αλλά η σύνεση. Και σεβαστή γεροντική ηλικία είναι εκείνη, που έχει ως γνώρισμα την ακηλίδωτη ζωή».

Όσοι κατέχετε κάτι παραπάνω απ’ αυτά τα γήινα, που είναι ρευστά και άστατα και συχνά μεταπηδούν απ’ τον ένα στον άλλο, με το μοίρασμα αυτών πετυχαίνετε την αιώνια ζωή για τους εαυτούς σας· «Γιατί βέβαια δεν δίνουν στον άνθρωπο την αληθινή ζωή τα πλούτη, όσο περίσσια κι αν είναι». Όσοι δεν έχετε ούτε τα αναγκαία, να αισθάνεστε πλούσιοι με την υπομονή και την ευχαριστία προς τον Θεό, για να συμπεριληφθείτε στους φτωχούς που τους μακαρίζει ο Θεός και να κληρονομήσετε τη βασιλεία των ουρανών. Οι άρχοντες «να βγάζετε δίκαι¬ες αποφάσεις» και να μη χρησιμοποιείτε τη δύναμή σας σε βάρος των κατωτέρων σας, γιατί αυτό δεν είναι δίκαιο. Να δείχνετε πατρική συμπεριφορά προς αυτούς, έχοντας υπόψη σας ότι είσαστε άνθρωποι και σεις δούλοι, όπως κι αυτοί του Θεού. Ούτε να αγανακτείτε με την υποταγή σας στην Εκκλησία και με τη διδαχή της, γιατί αυτές επιβεβαιώνουν την καλή θέληση των ανθρώπων. Οι αρχόμενοι οφείλετε να υπακούτε στους άρχοντες ως εκείνο το σημείο, που δεν αφαιρείται η ελπίδα σας για την υπόσχεση της βασιλείας των ουρανών.

Να προσφέρετε τώρα όλοι μαζί το πιο ευχάριστο και το πιο κατάλληλο δώρο στην Παρθένο, που σήμερα γιορτάζουμε, δηλαδή τον αγιασμό και την αγνότητα των σωμάτων σας με εγκράτεια και προσευχή. Βλέπετε όλοι πως όταν συναντήθηκαν η σωφροσύνη, η νηστεία και η προσευχή με την κατάνυξη, δημιούργησαν τον Ιωακείμ και την Άννα, τους γεννήτορες ενός θεϊκού σκεύους, τόσο εκλεκτού μάλιστα, που δεν βάσταξε μόνον το θεϊκό όνομα, όπως είπε αργότερα ο Παύλος, αλλά και αυτόν τον ίδιο του οποίου και «το όνομα είναι θαυμαστό».

Αν λοιπόν και εμείς είμαστε προσανατολισμένοι προς τις άλλες αρετές και στις προσευχές, και παραμένουμε στον ναό του Θεού με σύνεση, θα βρούμε μέσα μας αποθησαυρισμένη την καθαρότητα της καρδιάς, η οποία μας οδηγεί και μας παρουσιάζει τον Θεό. Αυτήν την καθαρότητα και την ψυχική διάθεση προς τον Θεό, που ο Ησαΐας την ονομάζει πνεύμα σωτηρίας που κυοφορείται μέσα μας, όταν λέγει προς τον Θεό· «Εξαιτίας του φόβου σου, Κύριε, συλλάβαμε πνευματικώς, δοκιμάσαμε τους πόνους του τοκετού και γεννήσαμε πνεύμα σωτηρίας για τους ανθρώπους της γης». Βλέπετε πώς οι στείρες και άγονες ψυχές αποκτούν ωραία τέκνα;

Σ’ όλα τα παραπάνω ο Προφήτης προσθέτει και τα εξής· «Δεν θα πέσουμε εμείς, αλλά θα πέσουν αυτοί που κατοικούν στη γη», δηλαδή όσοι κυλιούνται στα γήινα φρονήματα και πάθη. Αν λοιπόν θέλουμε και εμείς, αδελφοί μου, να μη κατοικούμε στη γη αλλά στον ουρανό, ούτε να πέφτουμε στη γη και στην αμαρτία που μας τραβά προς τα κάτω, αλλά να απλωνόμαστε συνεχώς σε θεϊκό ύψος, ας φοβόμαστε τον Θεό, ας απομακρυνόμαστε από τα κακά, ας επιστρέψουμε με τα αγαθά μας έργα προς αυτόν, ας σπεύσουμε να εξαλείψουμε με την εγκράτεια και την προσευχή ό,τι πονηρό αποκτήσαμε και να μετατρέψουμε τους εσωτερικούς μας λογισμούς προς το καλύτερο και σύμφωνα με τον Προφήτη να κυοφορήσουμε και να γεννήσουμε το πνεύμα της σωτηρίας μας, επικαλούμενοι σαν βοηθό μας αυτήν που σήμερα χαρίσθηκε στους γονείς της εξαιτίας της προσευχής τους και της θεάρεστης διαγωγής τους. Αυτή και τη λύπη των γονιών της άλλαξε και την προγονική κατάρα διέλυσε και τις ωδίνες της προμήτορος σταμάτησε και γέννησε τον Χριστό ανώδυνα όντας παρθένος. Σ’ αυτόν ανήκει κάθε δόξα, τιμή και προσκύνηση μαζί με τον άναρχο Πατέρα του και το πανάγιο και αγαθό και ζωοποιό Πνεύμα, τώρα και πάντοτε και στους αιώνες των αιώνων. Αμήν.

(Δημητρίου Γ. Τσάμη, Θεομητορικόν, τ.Α΄. εκδ. Ορθόδοξη Χριστιανική Αδελφότητα «ΛΥΔΙΑ», Θεσ/νίκη 1998, σσ.269-277)