«Άγιον Όρος. Κειμήλια Πρωτάτου»

Αυτή την εβδομάδα παρουσιάζει την έκθεση, που οργάνωσε το 2006 στον ανακαινισμένο και ειδικά διαμορφωμένο χώρο του κτιρίου Νεδέλκου με τίτλο «Άγιον Όρος. Κειμήλια Πρωτάτου» και περιεχόμενο μοναδικά και αυθεντικά κειμήλια από το αρχείο, τη βιβλιοθήκη και το σκευοφυλάκιο του Πρωτάτου. Τα κειμήλια παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά εκτός Αγίου Όρους, ανανεώνοντας την πνευματική επικοινωνία μεταξύ της Αθωνικής Πολιτείας και της πόλης του Αγίου Δημητρίου.

Το διοικητικό κέντρο των Καρυών υπήρξε τόπος συγκέντρωσης και διαφύλαξης πολύτιμων αντικειμένων από τα οποία μεγάλη ιστορική αξία έχουν τα έγγραφα στα οποία αποτυπώνονται οι βασικοί θεσμοί λειτουργίας της Αθωνικής Πολιτείας, καθώς και ζητήματα διευθέτησης αρμοδιοτήτων, ορίων των επιμέρους μονών, θεσμικά ζητήματα σε σχέση με τις πολιτικές και εκκλησιαστικές αρχές κ.λπ. Το πιο σημαντικό έγγραφο είναι το πρώτο Τυπικόν του Αγίου Όρους του αυτοκράτορα Ιωάννη Τζιμισκή (972), στο οποίο υπογράφει και ο Όσιος Αθανάσιος ως ηγούμενος της Ι.Μ. Μεγίστης Λαύρας, την οποία ίδρυσε. Σώζεται στην πρωτότυπη μορφή του σε περγαμηνή και επικράτησε να ονομάζεται «Τράγος».

Στο μεγαλύτερο τμήμα της Έκθεσης παρουσιάστηκαν εικόνες που εκπροσωπούν διάφορα καλλιτεχνικά ρεύματα της υστεροβυζαντινής και μεταβυζαντινής εποχής. Κάποιες από αυτές, συγκροτούν σύνολα επιστυλίων και δεσποτικών εικόνων καθώς προέρχονταν από το τέμπλο του ναού του Πρωτάτου. Επίσης παρουσιάστηκαν σε εξαιρετική κατάσταση και πληρότητα τέμπλα, προσκυνητάρια, βημόθυρα, εξαιρετικά δείγματα της τέχνης των ξυλόγλυπτων, τεκμήρια της αδιάλειπτης φροντίδας της Ιεράς Κοινότητας για την ευπρέπεια του ναού του Πρωτάτου.

Μεγάλη, ήταν η ποικιλία των έργων μικροτεχνίας, η οποία αποτελούταν από κάθε είδους λειτουργικά αντικείμενα, τα οποία αποτελούν αφιερώματα σεβασμού προς το σεπτό Ιερό Ναό του Πρωτάτου, όπως δίσκοι, κατζία, λειψανοθήκες, αγιοποτήριο, σταυροί, καντήλια, αρτοκλασία, κιβώτια, προσκυνητάρια, κλπ. Σε χωριστή ενότητα παρουσιάστηκαν τα έγγραφα, πολύτιμα και μοναδικά, που μαρτυρούν την μακραίωνη ιστορία του Αγίου Όρους, την πνευματική και πολιτιστική επιρροή της Αθωνικής Πολιτικής στον Ορθόδοξο κόσμο. Τέλος αξίζει μια αναφορά στα ζωγραφικά και φωτογραφικά ντοκουμέντα μέσω των οποίων, περιηγητές από τις αρχές του 17ου αιώνα αποτύπωσαν τεκμήρια και μαρτυρίες από την ζωή του Αγίου Όρους.

Την έκθεση συνόδευσε ομώνυμος Κατάλογος στον οποίο περιλαμβάνονται τα αυθεντικά κειμήλια από το Πρωτάτο, εικόνες, χειρόγραφα, έργα μικροτεχνίας, έγγραφα, αντιπροσωπευτικά του κειμηλιακού πλούτου του Πρωτάτου, που παρουσιάστηκαν στην έκθεση.