Οι θέσεις της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας για την ευθανασία – Συμπεράσματα-προβληματισμοί

Η Επιτροπή Βιοηθικής εντόπισε και τα αίτια της ευθανασίας και είδε ότι αυτά είναι κοινωνικά και ψυχολογικά. Με άλλα λόγια, οι σημερινοί άνθρωποι έχουν χάσει την πνευματικότητά τους και είναι απλώς υλιστές και καταναλωτές. Ακόμη, η απελπισία και η απόγνωση, στην οποία περιέρχονται πολλοί ασθενείς, τους ωθεί να ζητήσουν την ευθανασία.

Η ευθανασία όμως αφήνει αρνητικές συνέπειες και στην κοινωνία, αφού οι συγγενείς του ασθενούς υποκαθιστούν τον άνθρωπό τους, όταν λαμβάνουν εκείνοι την απόφαση για ευθανασία, οι γιατροί δεν είναι πια οι βοηθοί των ανθρώπων, αλλά αυτοί που τους οδηγούν στο θάνατο, και ακόμη ίσως κινδυνεύουν άμεσα με υποχρεωτική ευθανασία όσοι αδυνατούν να αντεπεξέλθουν στα έξοδα της νοσηλείας τους.

Απέναντι, λοιπόν, στη λύση απελπισίας της ευθανασίας, η Επιτροπή Βιοηθικής προτείνει οι στιγμές αδυναμίας και πόνου των ασθενών να αντιμετωπίζονται με συμπόνια και προσευχή, ώστε εκείνοι να καταλάβουν ότι γύρω τους έχουν ανθρώπους που τους περιβάλλουν με αγάπη. Οι λειτουργοί της παρηγορητικής φροντίδας οφείλουν ακόμη να παροτρύνουν τους ασθενείς να εμπιστευτούν τους εαυτούς τους στον Θεό και να τους υπενθυμίζουν την αθανασία της ψυχής. Εξάλλου, ο πόνος δεν πρέπει να μας δυσαρεστεί, διότι είναι μέρος της ανθρώπινης φύσης, βοηθάει τον άνθρωπο να κατανοήσει το ότι είναι εφήμερος και να αναζητήσει το νόημα της ύπαρξής του. Από τη στιγμή, λοιπόν, που και ο ίδιος ο Υιός του Θεού πόνεσε, δεν πρέπει να διαμαρτυρόμαστε εμείς. Αν έχουμε μάθει να ζούμε πνευματικά, τότε δεν θα έχουμε πρόβλημα να αντιμετωπίσουμε τη διαδικασία του πόνου.

Η Εκκλησία της Ελλάδας, όπως και πολλές άλλες Εκκλησίες στον κόσμο, έχουν ιδρύσει μονάδες παρηγορητικής φροντίδας. Δυο από τα πολλά παραδείγματα είναι η μονάδα Γαλιλαία που ιδρύθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής και το Αννουσάκειο Ίδρυμα που ιδρύθηκε από την Ιερά Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου της Κρήτης. Και οι δυο αυτές μονάδες κτίστηκαν και εξοπλίστηκαν με δωρεές Ιδρυμάτων, ιδιωτών και εταιριών. Το εξειδικευμένο προσωπικό τους (γιατροί, ψυχολόγοι, ιερείς κλπ) – το οποίο λαμβάνει και επιμόρφωση – προσφέρει υπηρεσίες φροντίδας σε πάσχοντες συνανθρώπους της τοπικής κοινωνίας. Οι υπηρεσίες αυτές δεν υποκαθιστούν την απαραίτητη θεραπεία, αλλά ανακουφίζουν τα ψυχικά και σωματικά συμπτώματα των ασθενών. Στη φροντίδα λαμβάνουν μέρος και τα μέλη της οικογένειας του ασθενούς. Το έργο των μονάδων παρηγορητικής φροντίδας συχνά βρίσκει εμπόδια τις προκαταλήψεις, τους φόβους και τις δοξασίες της τοπικής κοινωνίας, η οποία αντιμετωπίζει τους ασθενείς σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Πολλοί ασθενείς αναγκάζονται δυστυχώς να αποκρύψουν την αρρώστιά τους για να μη στιγματιστούν. Οι τοπικές Εκκλησίες καλούνται, κάνοντας καλά έργα στο όνομα της αγάπης του Χριστού, να βοηθήσουν την κοινωνία να ξεπεράσει αυτά τα εμπόδια.

Όπως η Ορθόδοξη Εκκλησία, έτσι και η Ρωμαιοκαθολική, ενδιαφέρεται για το θέμα της ευθανασίας, ωστόσο η Ρωμαιοκαθολική εστιάζει όχι στην απώλεια της ανθρώπινης ζωής, αλλά στις δυσάρεστες συνέπειες που μπορεί να έχει η με οποιονδήποτε τρόπο παράταση της ζωής ενός ασθενούς (πόνο και άγχος για τον ίδιο και στεναχώρια και οικονομική επιβάρυνση για την οικογένειά του). Πιστεύει ακόμη ότι η ευθανασία πρέπει να επιδιώκει τη διακοπή της ζωής κι όχι τη μείωση του πόνου, καθώς και ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός πόνεσε και επιπλέον με την ενσάρκωσή Του κατέστησε ιδιαίτερα σημαντική κάθε ανθρώπινη ψυχή. Ακόμη, σύμφωνα με εγκύκλιο του πάπα Πίου ΧΙΙ η ευθανασία με τη βοήθεια ισχυρών αναλγητικών επιτρέπεται, μόνο όμως όταν δεν υπάρχει άλλη λύση ή δεν εμποδίζεται από θρησκευτικές ή ηθικές αξίες. Ωστόσο, το ότι η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία αποδέχεται την ευθανασία, όταν αυτή είναι αναπόφευκτη, δεν σημαίνει πως τη θεωρεί κάτι το ηθικό. Αντίθετα, πιστεύει ότι δηλητηριάζει την ανθρώπινη κοινωνία.

Η Καθολική Εκκλησία ενδιαφέρεται, επίσης, για την παρηγορητική φροντίδα. Οι άνθρωποί της την παρέχουν υπερασπιζόμενοι την αξιοπρέπεια των ασθενών και σεβόμενοι τις πνευματικές, σωματικές, συναισθηματικές και κοινωνικές τους ανάγκες. Προσέχουν πολύ να μην κάνουν τον ασθενή να νιώσει αβοήθητος στο τελικό στάδιο της πορείας της ζωής του. Τα μέλη της οικογένειας του ασθενούς δεν εξαιρούνται από τη φροντίδα. Σε όλες τις χώρες του κόσμου, όπου υπάρχουν πιστοί στον Καθολικισμό, έχουν ιδρυθεί μονάδες παρηγορητικής φροντίδας. Για παράδειγμα, στην Τασμανία υπάρχει η «Μονάδα του Γολγοθά» και η Melwood. Εκεί, παρέχονται υπηρεσίες φροντίδας στηριζόμενες σε σύγχρονες μεθόδους, συμπεριλαμβανομένης και της χορήγησης φαρμάκων για την ανακούφιση του πόνου και άλλων συμπτωμάτων. Επειδή όμως η χορήγηση αυτή δεν είναι κάτι απλό και πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή, η Ευρωπαϊκή Ένωση Παρηγορητικής Φροντίδας (EAPC) παρέχει οδηγίες γι’ αυτή στη φροντίδα επιλεγμένων περιπτώσεων ασθενών που ταλαιπωρούνται από αφόρητους πόνους και όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα εφαρμογής κάποιας άλλης μεθόδου.

Ένα σημαντικό δείγμα της δραστηριοποίησης της Καθολικής Εκκλησίας στο χώρο της παρηγορητικής φροντίδας ήταν η οργάνωση από το Βατικανό του προγράμματος PALLIFE, το οποίο υποστηρίζει τις πρωτοβουλίες για την προώθηση της παρηγορητικής αγωγής σε ολόκληρο τον κόσμο. Μέσω του προγράμματος αυτού το Βατικανό ελπίζει να ευαισθητοποιήσει όσο το δυνατόν περισσότερους φορείς (εκκλησιαστικούς – κοινωνικούς – πνευματικούς) για την ανάγκη παροχής μιας καλής παρηγορητικής φροντίδας σε διάφορες περιοχές του κόσμου.

Στο επίμετρο της διπλωματικής είδαμε τις θέσεις που διατύπωσε η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος που έλαβε χώρα στην Κρήτη το Καλοκαίρι του 2016, όσον αφορά τα βιοηθικά θέματα. Αυτά, καθώς προσεγγίζονται από την ορθόδοξη σκοπιά, ορίζουν το σεβασμό της ανθρώπινης προσωπικότητας. Τότε πραγματικά η αξιοπρέπεια του ανθρώπου θα διαφυλάσσεται και δεν θα κινδυνεύει να γίνει έρμαιο των υλιστικών και μηδενιστικών αντιλήψεων και συμφερόντων της σύγχρονης εποχής.

Όπως είδαμε, λοιπόν, τόσο η Ορθόδοξη, όσο και η Καθολική Εκκλησία, δεν αποδέχονται την ευθανασία. Εάν κάνουμε σύγκριση π.χ. των «Αρχών του κοινωνικού δόγματος της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας», όπου γίνεται λόγος για πάρα πολλά ηθικά και κοινωνικά θέματα, με την Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας, όπου παρουσιάζεται η επίσημη διδασκαλία της πάνω στα ίδια θέματα, σχεδόν παντού θα διαπιστώσουμε την ύπαρξη παράλληλων χωρίων. Η διαπίστωση αυτή μπορεί να ενθαρρύνει τους εκπροσώπους των δυο Δογμάτων σε μια κοινή προσπάθεια για την υποστήριξη της παρηγορητικής φροντίδας των πασχόντων τελικού σταδίου, καθώς και για την υποστήριξη των βιοηθικών ζητημάτων. Οι όποιες διαφορές, διαφωνίες και διαμάχες ανάμεσα στην Ορθόδοξη και στην Καθολική Εκκλησία, πρέπει να ξεπεραστούν και να μην αποτελούν εμπόδιο για έναν γόνιμο και εποικοδομητικό διάλογο μεταξύ των εκπροσώπων τους, ο οποίος ασφαλώς θα οδηγήσει σε καλύτερα αποτελέσματα. Εξάλλου, το θέμα της ευθανασίας, της παρηγορητικής φροντίδας και γενικά τα βιοηθικά ζητήματα, αφορούν το μέλλον της ανθρωπότητας και για το λόγο αυτό αξίζει να παραμεριστεί κάθε εμπόδιο. Ακόμη, μια συνεργασία ανάμεσα στους εκπροσώπους των δυο Εκκλησιών, δεν σημαίνει καθόλου ότι αυτοί θα προδώσουν τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις. Αντίθετα, χωρίς να απομακρυνθούν από αυτές, θα ενώσουν τις προσπάθειές τους και θα συμβάλλουν περισσότερο στην ευημερία και στην ευτυχία των ανθρώπων.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ