Γενικοί και δευτερογενείς αιτιολογικοί παράγοντες εμφάνισης καρκίνου
10 Οκτωβρίου 2020Γενικοί παράγοντες
α) Γενετικοί – κληρονομικοί. Έχει διατυπωθεί η άποψη ότι υπάρχει κληρονομική προδιάθεση για την ανάπτυξη του καρκίνου. 5 – 10 % των περιπτώσεων καρκίνου αποδίδονται στην παρουσία μιας κληρονομημένης μεταλλαγής γονιδίων στο DNA (American Institute for Cancer Research, 2006, Λοίζου κ.α., 2004). Τονίζουμε όμως πως δεν μπορούν να οφείλονται σε κληρονομική προδιάθεση όλοι οι τύποι του καρκίνου. Άτομα που έχουν οικογενειακό ιστορικό καρκίνου, ιδιαιτέρως του παχέος εντέρου, του μαστού, της ωοθήκης και του προστάτη, θα πρέπει να προσέχουν πολύ και να κάνουν προληπτικές εξετάσεις. (Σαχίνη, 2004).
β) Διαιτητικοί. Η διατροφή θεωρείται πως παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη του καρκίνου. Υπάρχουν τροφές που αυξάνουν τις πιθανότητες για δημιουργία καρκίνου και άλλες που θέτουν εμπόδιο στην ανάπτυξή του. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα διάφορων επιστημονικών ερευνών, τα ζωικά λίπη, τροφές που περιέχουν νιτρικά και νιτρώδη άλατα, το κόκκινο κρέας, το αλκοόλ και γενικά τα επεξεργασμένα τρόφιμα που περιέχουν χημικές ουσίες και διάφορα συντηρητικά, ευθύνονται για την πρόκληση καρκίνου του παχέος εντέρου, του στομάχου, του ορθού, του στόματος, του φάρυγγα, του λάρυγγα, της ουροδόχου κύστης καθώς επίσης και των πνευμόνων και του μαστού (Αθανάτου 2002, Σαχίνη 2004, American Institute for Cancer Research 2006). Στις μέρες μας ερευνάται και το ενδεχόμενο να είναι καρκινογόνα η ασπαρτάμη, μια ουσία συνθετική και γλυκαντική, που χρησιμοποιείται ευρέως σε ροφήματα και σε γλυκά. (Λοίζου κ.α., 2006).
γ) Κάπνισμα. Πλέον είναι γνωστό σε όλους ότι ο καπνός των τσιγάρων περιέχει καρκινογόνες ουσίες. Στο κάπνισμα οφείλεται το 80 – 90 % των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα και περίπου το 30% όλων των θανάτων από καρκίνο στις αναπτυσσόμενες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των καρκίνων της στοματικής κοιλότητας, του λάρυγγα, του οισοφάγου και του στομάχου. Επιπλέον, μπορεί να προκαλέσει και καρκίνο της ουροδόχου κύστης. (Λοίζου κ.α., 2006).
δ) Αλκοόλ. Η πιθανότητα πρόκλησης καρκίνου από το αλκοόλ έχει απασχολήσει πολύ τα τελευταία χρόνια την ιατρική κοινότητα. Η υπερβολική κατανάλωση του έχει συνδεθεί με καρκίνο του στόματος, του οισοφάγου, του λάρυγγα και του ήπατος (American Institute for Cancer Research, 2006). Βέβαια, η κατανάλωση αλκοόλ σε μικρές ποσότητες δεν είναι βλαβερή και η καρκινογόνος δράση του αυξάνεται σημαντικά με τη συνέργεια του καπνίσματος. (Αθανάτου, 2002, Λοίζου κ.α., 2003).
ε) Ιοί. Ορισμένοι τύποι καρκίνου οφείλουν την εμφάνισή τους σε έναν αριθμό μικροβιακών παραγόντων, όπως είναι οι ιοί, τα βακτηρίδια και τα παράσιτα. (Λοίζου κ.α., 2003). Διάφοροι ιοί ευθύνονται για το 22% των θανάτων από καρκίνο στις αναπτυσσόμενες χώρες και για το 6 % στις αναπτυγμένες. Οι πιο επικίνδυνοι ιοί είναι ο ιός του απλού έρπητα τύπου ΙΙ, ο μεγοαλοκυτταρικός ιός και ο παπιλομαϊός (HPV) για τον καρκίνο τραχήλου μήτρας και ο ιός της ηπατίτιδας Β και C για καρκίνο ήπατος. (American Institute for Cancer Research, 2006, Λοίζου κ.α., 2003, Αθανάτου, 2002). Ο ιός Epstein – Barr είναι ύποπτος ως αιτιολογικός παράγοντας στο λέμφωμα του Burkitt και στους ρινοφαρυγγικούς καρκίνους και ο λεμφοτροπικός ιός των ανθρώπινων Τ – κυττάρων έχει συνδεθεί με την λεμφοκυτταρική λευχαιμία και τα λεμφώματα. Τέλος, το βακτηρίδιο ελικοβακτηριδίο του πυλωρού αυξάνει τις πιθανότητες για την εμφάνιση καρκίνου του στομάχου. (Σαχίνη, 2004, American Institute for Cancer Research, 2006).
στ) Ορμονικοί: Διαταραχές στην ορμονική ισορροπία του οργανισμού έχουν συνδεθεί με την ανάπτυξη κακοηθών όγκων. Αυτές οι διαταραχές μπορεί να οφείλονται στην υπερβολική παραγωγή ορμονών είτε από τον ίδιο τον οργανισμό είτε από τη χορήγηση εξωγενών ορμονών για ιατρικούς λόγους. Ο καρκίνος του μαστού, της μήτρας και του προστάτη θεωρείται ότι εξαρτώνται από τα επίπεδα ενδογενών ορμονών στον οργανισμό. (Σαχίνη, 2004).
Δευτερογενείς αιτιολογικοί παράγοντες εμφάνισης καρκίνου
Εκτός από τους παράγοντες που περιγράψαμε παραπάνω και θεωρούνται οι πιο σημαντικοί για την εμφάνιση του καρκίνου, υπάρχουν και άλλοι, δευτερεύοντες παράγοντες, οι οποίοι όμως ενδέχεται να φανούν εξίσου επικίνδυνοι. Οι παράγοντες αυτοί είναι:
α) Παχυσαρκία. Της έχει αποδοθεί η ευθύνη για τη δημιουργία καρκίνου εντέρου και του μετεμμηνοπαυσιακού καρκίνου του μαστού ειδικότερα, καθώς και για τη δημιουργία καρκίνου του ενδομητρίου, του παγκρέατος, του προστάτη και του νεφρού. (American Institute for Cancer, 2006).
β) Μόλυνση του αέρα, του εδάφους και των υδάτων. Η μόλυνση του περιβάλλοντος έχει αποδειχτεί ότι προκαλεί καρκίνο στους ανθρώπους εξαιτίας των πολύ υψηλών συγκεντρώσεων των ρυπών στον αέρα, το έδαφος ή το ύδωρ. Μια σημαντική πηγή περιβαλλοντικής μόλυνσης είναι η καύση των απολιθωμένων καυσίμων στα μηχανοκίνητα οχήματα, τα σπίτια και τη βιομηχανία. (American Institute for Cancer, 2006). Ωστόσο, επειδή δεν διαθέτουμε ακόμη πολλά στοιχεία για το βαθμό επικινδυνότητας της μόλυνσης του περιβάλλοντος, όσον αφορά την εμφάνιση του καρκίνου, είναι σημαντικό να διεξαχθούν περαιτέρω σχετικές έρευνες.
γ) Έλλειψη σωματικής άσκησης. Έχει βρεθεί ότι το 32% των καρκίνων του παχέος εντέρου ίσως να οφείλεται στην καθιστική ζωή και στην έλλειψη κίνησης. Επίσης, η έλλειψη σωματικής άσκησης σχετίζεται και με τον καρκίνο του μαστού (Λοίζου κ.α., 2003).
