Αποτελεσματικότητα της παρηγορητικής φροντίδας

Όπως ήδη αναφέραμε, σκοπός της παρηγορητικής φροντίδας είναι να προσδώσει στον ογκολογικό ασθενή ποιότητα ζωής, ακόμη κι όταν αυτός βρίσκεται στο τελικό στάδιο της ζωής του.

Η έννοια της ποιότητας ζωής περιλαμβάνει και την επίτευξη του στόχου να μην επιθυμεί πια κάποιος ασθενής να υποβληθεί σε ευθανασία, αίτημα που δυστυχώς προβάλλουν πολλοί ασθενείς τελικού σταδίου, προκειμένου να απαλλαγούν από τον αβάσταχτο πόνο τους, ο οποίος τους έχει οδηγήσει σε σωματική και ψυχική κόπωση. Πράγματι, υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις που ογκολογικοί ασθενείς τελικού σταδίου, έπαψαν να επιθυμούν την ευθανασία μετά από την παροχή των υπηρεσιών παρηγορητικής φροντίδας. Ωστόσο, τα αιτήματα για υποβοηθούμενο θάνατο, μολονότι μειώθηκαν δραστικά, εξακολουθούν να παραμένουν, κάτι που σημαίνει ότι οι λειτουργοί της παρηγορητικής αγωγής ίσως να πρέπει να επανεξετάσουν τις τακτικές τους. Είναι πολλές οι αιτίες που οδηγούν τους ασθενείς στην απόφαση να ζητήσουν ευθανασία και που οι λειτουργοί της παρηγορητικής φροντίδας οφείλουν να λάβουν υπόψη τους.

Κάποιες από αυτές είναι:
α) Ανυπόφορος πόνος.
β) Ακράτεια ούρων ή κοπράνων, κάτι που δυσχεραίνει τη χρήση καθετήρων.
γ) Αναπνευστική δυσχέρεια που μπορεί να οδηγήσει σε ασφυξία.
δ) Ναυτία και έμετος που συνήθως προκαλούνται από τις διάφορες μεθόδους θεραπείας του καρκίνου.
ε) Η αγωνία και η ευαισθητοποίηση από τη σταδιακή εξασθένιση και επιδείνωση, καθώς και η κούραση από τη διαρκή αναμονή του θανάτου.
στ) Η αίσθηση της απώλειας της αυτονομίας και της αξιοπρέπειας.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσουμε ότι πολλοί ασθενείς λαμβάνουν απόφαση για ευθανασία όχι επειδή υποφέρουν από αφόρητους πόνους, αλλά επειδή έχουν περιέλθει σε πολύ άσχημη ψυχολογική κατάσταση εξαιτίας της αρρώστειάς τους. Στους ασθενείς αυτούς πρέπει να χορηγούνται τα κατάλληλα αντικαταθλιπτικά φάρμακα, διαδικασία που ίσως διαρκέσει αρκετές εβδομάδες. Ίσως, μάλιστα, να κριθεί απαραίτητη η δοκιμή διαφορετικών φαρμάκων. Γι’ αυτό είναι σκόπιμο να τηρείται αναμονή ενός μηνός από την αίτηση μέχρι την πραγματοποίηση της ευθανασίας. (Sobel, 1999: 1).

Η ορθή παροχή υπηρεσιών παρηγορητικής φροντίδας στους ασθενείς τελικού σταδίου.

Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες έχουν δημιουργήσει πολλές δομές παρηγορητικής φροντίδας και την προσφέρουν δωρεάν στους ασθενείς που έχουν την ανάγκη της, καθώς θεωρούν ιδιαίτερα σημαντική την παροχή υπηρεσιών παρηγορητικής φροντίδας σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις και ιδιαίτερα σε όσους βρίσκονται στο τελευταίο στάδιο της νόσου τους.

Αντίστοιχες δομές υπάρχουν και στην Ελλάδα, με πρώτη τη δομή «Τζένη Καρέζη» του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, η οποία ιδρύθηκε το 1992 και από τότε πραγματοποιεί ετησίως περισσότερες από 4.000 εισαγωγές ασθενών (ασφαλισμένων και μη) οι οποίοι πάσχουν από καρκίνο και άλλες χρόνιες παθήσεις. (Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, 2018). Όμως και η Εκκλησία έχει αξιοσημείωτη δραστηριότητα στην παροχή ανακουφιστικής φροντίδας στους ανθρώπους που την έχουν ανάγκη ιδρύοντας αντίστοιχες μονάδες, όπου βρίσκουν καταφύγιο συνάνθρωποί μας που υποφέρουν από βαριές αρρώστιες. Για παράδειγμα, στις 29 Ιανουαρίου 2018 ξεκίνησε η λειτουργία του Ξενώνα της Μονάδας Ανακουφιστικής Φροντίδας «ΓΑΛΙΛΑΙΑ», ο οποίος βρίσκεται στα Σπάτα και λειτουργεί υπό την αιγίδα της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσογαίας και Λαυρεωτικής. Στους χώρους του εξειδικευμένο προσωπικό παρέχει δωρεάν υποστήριξη σε ογκολογικούς ασθενείς, αλλά και στις οικογένειές τους και η είσοδος εκεί γίνεται κατόπιν αιτήσεως είτε από τον ίδιο τον ασθενή είτε από κάποιο μέλος της οικογένειάς του είτε από τον παρεπέμποντα ιατρό είτε από την κοινωνική υπηρεσία. Το κόστος κατασκευής και εξοπλισμού του Ξενώνα καλύφθηκε εξολοκλήρου από δωρεές Ιδρυμάτων, ιδιωτών και εταιριών. Όμως η Γαλιλαία δεν περιορίζεται απλώς στο να διαθέτει συνεργάτες κατάλληλους να παράσχουν παρηγορητική φροντίδα στους άρρωστους συνανθρώπους τους, αλλά παράλληλα διοργανώνει επιμορφωτικά σεμινάρια για την εκπαίδευση όλων όσων επιθυμούν να φροντίζουν ανθρώπους με βαριές αρρώστιες. Όποιος επιθυμεί να προσφέρει εθελοντικά τις υπηρεσίες του στη μονάδα «Γαλιλαία», πρέπει πρώτα να συμπληρώσει μια αίτηση και στη συνέχεια προσκαλείται σε μια προσωπική συνέντευξη. Εφόσον μετά από αυτή γίνει δεκτός, τότε θα πρέπει να παρακολουθήσει ένα σχετικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα διάρκειας 40 ωρών. Μετά από τη διαδικασία αυτή, ο εθελοντής συνήθως είναι σε θέση να γνωρίζει αν ο χώρος του ταιριάζει και με ποιον τρόπο μπορεί καλύτερα να δραστηριοποιηθεί και να προσφέρει τις υπηρεσίες του. (Γαλιλαία, 2018).

Η Εκκλησία διαπράττει όλο το παραπάνω φιλανθρωπικό έργο, διότι από θρησκευτικής άποψης είναι πολύ λυπηρό ένα ασθενής να μην ανακουφίζεται από τα επώδυνα σωματικά ή ψυχολογικά συμπτώματα μιας χρόνιας νόσου και να θεωρεί πως ο μόνος τρόπος για να απαλλαγεί από το μαρτύριό του είναι η ευθανασία ή η υποβοηθούμενη αυτοκτονία. Ο Ορθόδοξος Χριστιανός πιστεύει ότι ο Θεός δημιούργησε τον άνθρωπο, εκείνος του χάρισε τη ζωή και μόνο εκείνος μπορεί να αποφασίσει για την κατάληξή της.

Συνοπτικά, αυτά που πρέπει να αποδέχεται ο πιστός στην Ορθοδοξία χριστιανός είναι τα παρακάτω:
α) Η θανάτωση δεν αποτελεί τρόπο αντιμετώπισης των ασθενών τελικού σταδίου.
β) Η παροχή της παρηγορητικής φροντίδας μπορεί να προσφέρει μεγάλη βοήθεια και να πείσει πολλούς ασθενείς τελικού σταδίου να αναιρέσουν το αίτημά τους για ευθανασία.
γ) Η συνεργασία των μελών μιας ομάδας παρηγορητικής φροντίδας μπορεί να στηρίξει ψυχολογικά και κοινωνικά το ασθενή του τελικού σταδίου, συμβάλλοντας σε μια ζωή με ποιότητα και ουσιαστικό περιεχόμενο ως το τέλος. (Ρηγάτος, 2006).

Όλα τα παραπάνω αφορούν ασφαλώς την ηθική πλευρά του θέματος, ωστόσο, αν θελήσουμε να εξετάσουμε το θέμα πρακτική, η ιατρική βιβλιογραφία μας παραδίδει περιπτώσεις που, ακόμη και σε καρκινοπαθείς του τελικού σταδίου, για τους οποίους θεωρητικά και πρακτικά δεν υπάρχει καμιά ελπίδα σωτηρίας, συμβαίνει συχνά αυτό που η θρησκεία αποκαλεί «θαύμα» και η επιστήμη «επανάσταση του ανοσοβιολογικού συστήματος». Με άλλα λόγια, εξαλείφεται ο καρκίνος και οι μεταστάσεις του. Το φαινόμενο αυτό έχει παρατηρηθεί ακόμη και σε περιπτώσεις, όπου οι ασθενείς είχαν υποστεί εγκεφαλικές βλάβες από εγκεφαλίτιδες ή κακώσεις και ο εγκέφαλός τους φαινόταν να μη λειτουργεί. Παρόλα αυτά, ύστερα από αρκετό χρονικό διάστημα, ο εγκέφαλος ανέκαμψε. Το ίδιο συμβαίνει και στους ασθενείς που βρίσκονται σε οποιασδήποτε μορφής κώμα, οπότε θεωρητικά λογίζονται χαμένοι, αλλά πρακτικά ένα απειροελάχιστο ποσοστό μπορεί να επανέλθει στη ζωή. (Λουδοβίκος, 2003: 197-207).

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ