Μίκης Θεοδωράκης, Μικρό βιογραφικό

Heinrich Klaffs: «Mikis Theodorakis, ‘Fabrik’ Hamburg, 1971». Από Flickr, Mikis Theodorakis Fabrik 070003.

(Το βιογραφικό επιμελήθηκε ο Στέλιος Κούκος)

Ο Μίκης Θεοδωράκης γεννήθηκε στην Χίο στις 29 Ιουλίου του 1925.
Πατέρας του ο κρητικός Γιώργος Θεοδωράκη και μητέρα του η μικρασιάτισσα Ασπασία (Πουλάκη) Θεοδωράκη. Ο πατέρας του υπηρέτησε σε πολλές νομαρχίες της χώρας. Ο Μίκης άρχισε μαθήματα βιολιού στο Ωδείο της Πάτρας σε ηλικία 12 χρονών και από τότε άρχισε να γράφει και τα πρώτα του τραγούδια.

Το 1941 -περίοδος κατοχής- διηύθυνε εκκλησιαστική χορωδία και συνέθετε μουσική επηρεασμένη από τη βυζαντινή μουσική. Το 1942 συνελήφθη από του Ιταλούς και στις φυλακές εντάχθηκε στο ΕΑΜ. Το 1943 γράφτηκε στο Ωδείο Αθηνών με διευθυντή τον Φιλοκτήτη Οικονομίδη. Τότε γνώρισε τη Μυρτώ Αλτίνογλου. Παντρεύτηκαν το 1953.

Τον Δεκέμβριο του 1944 συμμετείχε στο συλλαλητήριο του ΕΑΜ κατά το οποίο ο βρετανικός στρατός σκότωσε 30 άτομα (Δεκεμβριανά). Συμμετείχε επίσης στις ένοπλες συγκρούσεις που ακολούθησαν.

Το 1945 έγινε φίλος με τον Μάνο Χατζιδάκι. Το 1946 άρχισε να γράφει έργα για συμφωνική ορχήστρα. Στο συλλαλητήριο της 31ης Μαρτίου τον κτύπησαν βάναυσα και τον μετέφεραν στο νεκροτομείο σαν νεκρό. Το 1947, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στην Ικαρία. Εκεί μελέτησε τη δημοτική μουσική.

Το 1949 φυλακίστηκε στην Μακρόνησο και υπέστη φρικτά βασανιστήρια. Εκεί άρχισε να μελετά τη λαϊκή μουσική. Ο πατέρας του τον σώζει από την φρίκη της Μακρονήσου. Πάει για πρώτη φορά στην Κρήτη όπου βρίσκεται η οικογένεια του. Η κρητική μουσική τον επηρέασε βαθιά στη μουσική που έγραψε στη συνέχεια.

Το 1950 αποφοίτησε από το Ωδείο Αθηνών και ο Φ. Οικονομίδης διηύθυνε συμφωνικό του έργο με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (ΚΟΑ). Το 1952, άρχισε τη συνεργασία του με τη χορογράφο Ραλλού Μάνου (Ελληνικό Χορόδραμα), έγραφε επίσης μουσική για το ραδιόφωνο και η ΚΟΑ παρουσίασε έργα του. Από το 1953 αρχίζει να γράφει μουσική για τον κινηματογράφο. Το 1954 πήγε στο Παρίσι για σπουδές με υποτροφία και αρχίζει πλέον και η διεθνής αναγνώριση του.

Το 1958 γεννήθηκε η κόρη του Μαργαρίτα. Μεγάλη επιτυχία στο Λονδίνο, το 1959, για το μπαλέτο του «Αντιγόνη». Η μελοποίηση του ποιήματος του Γ. Ρίτσου «Επιτάφιος» αποτελεί καθοριστική φάση για όλο το έργο του, όπως και για όλο τον κόσμο του ελληνικού τραγουδιού.

Το 1960 επέστρεψε από την Γαλλία στην Ελλάδα. Ο Μάνος Χατζιδάκις ηχογράφησε τον «Επιτάφιο» με τη Νανά Μούσχουρη ενώ ο ίδιος ο Μ. Θεοδωράκης το ηχογράφησε ξανά με σολίστα τον λαϊκό τραγουδιστή Γρηγόρη Μπιθικώτση. Γέννηση του γιου του Γιώργου. Με τις τις δύο ηχογραφήσεις ακολουθούν συναυλίες ανά την Ελλάδα με την αστυνομία να εμποδίζει την πραγματοποίησή τους. Αρχίζει τη σύνθεση του «Άξιον εστί» του Οδυσσέα Ελύτη και πλέον πολλοί νέοι συνθέτες τραγουδοποιοί και ποιητές θα αποτελέσουν το ρεύμα του «έντεχνου λαϊκού τραγουδιού» το οποίο συνέδεσε τα ελληνικά μουσικά ηχοχρώματα με την ποίηση. Γενάρχες του ρεύματος οι Μ. Χατζιδάκις και Μ. Θεοδωράκης.

Το 1961 πήρε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Ελληνικού Τραγουδιού.

Το 1963 μετά την δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη στη Θεσσαλονίκη, ο Θεοδωράκης και άλλοι ιδρύουν το Κίνημα Νεολαίας «Γρηγόρης Λαμπράκης». Την επόμενη χρονιά εκλέχθηκε βουλευτής της ΕΔΑ. Συνθέτει μουσική για την ταινία του Μ. Κακογιάννη «Ζορμπάς» και παρουσιάζει το «Άξιον εστί».
Το 1965 κυκλοφορεί το «Ματχάουζεν» με τη Μαρία Φαραντούρη. Ένα χρόνο μετά κυκλοφορεί η «Ρωμιοσύνη» σε ποίηση Γ. Ρίτσου με τον Γ. Μπιθικώτση.

Μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου του 1967 ο Θεοδωράκης βγαίνει στην παρανομία. Η χούντα απαγορεύει τα τραγούδιά του ενώ ο ίδιος ιδρύει το αντιστασιακό Πατριωτικό Μέτωπο. Συνελήφθη στις 28 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς. Στις φυλακές Αβέρωφ γράφει το έργο «Επιφάνια Αβέρωφ».

Χάρη σε διεθνείς πιέσεις, αποφυλακίζεται το 1968 και τίθεται σε κατ’ οίκον περιορισμό στο Βραχάτι της Κρήτης. Τον Αύγουστο εξορίζεται οικογενειακώς στη Ζάτουνα της Αρκαδίας στην Πελοπόνησο. Με διάφορους τρόπους στέλνει στο εξωτερικό νέα έργα του όπου τα παρουσιάζει η Μαρία Φαραντούρη, αλλά και η Μελίνα Μερκούρη.

Ένα χρόνο μετά φυλακίζεται στο στρατόπεδο του Ωρωπού. Δημιουργείται διεθνής επιτροπή για την απελευθέρωση του και το 1970 του επιτρέπουν να φύγει στο εξωτερικό κρατώντας, όμως, την οικογένειά του στην Ελλάδα. Στο Παρίσι δίνει συνέντευξη Τύπου και κατηγορεί τη χούντα για καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η οικογένειά του φυγαδεύεται στο εξωτερικό. Ο Θεοδωράκης ξεκινά παγκόσμια περιοδεία πραγματοποιώντας συναυλίες αφιερωμένες στην αποκατάσταση της Δημοκρατίας.

Με την πτώση της χούντας, λόγω της εισβολής των Τούρκων στην Κύπρο, γυρίζει στην Ελλάδα και συνεχίζει να γράφει μουσική, να κάνει συναυλίες, αλλά και συμμετέχει στην πολιτική ως βουλευτής του ΚΚΕ, αλλά και της Νέας Δημοκρατίας. Θα συμμετάσχει, επίσης, και στην κυβέρνηση του Κώστα Μητσοτάκη.

Το 1986 αρχίζει την κίνηση για την ελληνοτουρκική φιλία.
Δεν σταμάτησε ποτέ να αγωνίζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα όπου καταπατούνταν.

Μεγαλειώδεις ήταν οι εμφανίσεις του σε συλλαλητήρια κατά των μνημονίων αλλά και για την προάσπιση του ονόματος της Μακεδονίας.

Έφυγε από την ζωή στις 2 Σεπτεμβρίου 2021, αφήνοντας ως κληρονομιά στον ελληνικό και την ανθρωπότητα ένα πολύ μεγάλο μουσικό έργο το οποίο συνέδεσε με την αδιάκοπη πολιτική του δράση.

Αιώνιά του η μνήμη! Ο Θεός να τον αναπαύσει!

Οι περισσότερες πληροφορίες αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα: «Ορχήστρα Μίκης Θεοδωράκης»: http://mikistheodorakisorchestra.gr/el/

Πρωτοδημοσιεύθηκε στο αφιέρωμα «Μίκης Θεοδωράκης, 95 χρόνια από την γέννησή του», του περιοδικού Speaknews, τεύχος 6, Ιούλιος 2020. Επιμέλεια αφιερώματος Στέλιος Κούκος.