Μικρό σχόλιο του Γέροντα Ανανία «Στην Παναγίτσα στο Πυργί» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη!

Ο συγγραφέας Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και ο Γέροντας, Αρχιμανδρίτης Ανανίας Κουστένης

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Από το βιβλίο του Αρχιμανδρίτη Ανανία Κουστένη, «Λόγοι Ενιαυτού», τόμος Α’, των εκδόσεων Κυπρής, Αθήνα 2020.

Λόγος α’, «Ας αφηνόμαστε στην πρόνοια του Θεού»

Εξεφωνήθη την 7η Σεπτεμβρίου 2011

[…] Θα μας μαλώσει η Παναγίτσα! Έχουμε αύριο το Γενέσιό της ή Γενέθλιον. Το ίδιο είναι. Είναι η πρώτη γιορτή, με το νέο Εκκλησιαστικό έτος. Και μάλιστα μεγάλη γιορτή. Έτσι.

Αρχίζουμε από τη Γέννηση της Θεοτόκου. Το Γενέθλιον της Θεοτόκου! Είναι γιορτή χαράς. Κι επειδή εγώ δεν θέλω να κάνω σχόλια ούτε να πω πολλά, κι επειδή έχουμε μόνο τρία λεπτά, δεν θέλω να σας κρατήσω, θα διαβάσω ένα ποιηματάκι, πο ‘γραψε «Στην Παναγίτσα στο Πυργί», ο Παπαδιαμάντης, ένα χρόνο πρίν πεθάνει.

Δυο χρόνια πριν πεθάνει, μαζεύτηκε στη Σκιάθο. Και πήγαινε σ’ όλες τις Παναγίτσες της Σκιάθου κι έκανε προσευχές και δεήσεις για την ψυχή του. Καταλάβαινε. Κι είχε γράψει τα ποιηματάκια στις εκκλησίτσες της Παναγίας, που ‘ναι στη Σκιάθο, εκείνη την εποχή.

Θα σας διαβάσω ένα και θα κλείσω.

«Χαιρετ’ ο Ιωακείμ κ’ η Άννα
που γέννησαν χαριτωμένη κόρη
στην Παναγίτσα στο Πυργί!
Χαίρεται όλ’ η έρημη ακρογιαλιά
κι ο βράχος κι ο γκρεμός αντίκρυ του πελάγους,
που τον χτυπούν άγρια τα κύματα,
χαίρεται απ’ την εκκλησίτσα,
που μοσχοβολά πάνω στη ράχη».

Πραγματικά, με τα εκκλησάκια μας, που ‘ναι εγκατεσπαρμένα στην πατρίδα μας, και τη νησιωτική και την υπόλοιπη, τα εκλλησάκια αυτά ημερώνουν τον τόπο και δίνουν χαρά. Κι είναι λιμάνια γαλήνης και ειρήνης και καταφύγια.
Και λέει στη συνέχεια:

«Χαίρεται τ’ άγριο δέντρο που γέρνει
το μισό απάνω στο βράχο, το μισό στον γκρεμό,
χαίρεται ο βοσκός που φυσά τον αυλό του»,
(τη φλογέρα του)
«χαίρετ’ η γίδα του, που τρέχει στα βράχια,
χαίρεται το ερίφιο που πηδά χαρμόσυνα».

Η χαρά αυτή της Εκκλησίας, η χαρά αυτή μεταδίδεται στην κτίση. Γιατί η κτίση, με τη Χάρη, που έφερε ο Χριστός, διά της Θεοτόκου, είναι εμψυχωμένη.

Συμμετέχει κι αυτή!

Όταν έπεσε ο Αδάμ κι η Εύα, έκλαψε η κτίση. Έκλαψε! Και κλαίει ακόμη.

Αλλά τώρα, που ‘λθε ο Χριστός, συμμετέχει και η κτίση.

Γι αυτό κι ο Δαυίδ τι έλεγε; «Πάσα πνοή αινεσάτω τον Κύριον. Αινείτε αυτόν ήλιος και σελήνη, αινείτε αυτόν πάντα τα άστρα και το φως».

Και τόσα άλλα, που λέει, «Πυρ, χάλαζα, χιών, πνεύμα καταιγίδος, τα ποιούντα τον λόγον…».

Τι ωραία είν’ αυτά! Αυτή είναι υπερούσια ποίηση.

Λίγο πάμε παρακάτω, γιατί άργησα. Λοιπόν.

«Κ’ η πλάση όλη αναγαλιάζει
και το φθινόπωρο ξανανιώνει η γης,
σα σεμνή κόρη που περίμενε χρόνια
τον αρραβωνιαστικό της απ’ τα ξένα
και τέλος τον απόλαψε πριν είναι πολύ αργά·
και σαν τη στείρα γραία που γέννησε θεόπαιδο»
-αναφορά στην αγία Άννα-
«κ’ ευφράνθη στα γεράματά της!

Και κλείνει με μια επίκληση ο Παπαδιαμάντης στους δύο τελευταίους στίχους:
«Δος μου σ’ εμένα άνεση, Παναγιά μου»,

-Γεροντάκι ήταν πια κι έφευγε. Και τον πλάκωναν τα γηρατειά κι όχι μόνο.-

«πριν ν’ απέλθω και πλέον δεν θα υπάρχω».

-Δεν θα υπάρχω στην παρούσα ζωή. Γιατί μερικοί το παν αλλού. Λοιπόν.-

Άνεση ζητάει από την Παναγίτσα. Κι όλοι αισθανόμαστε πάντοτε ένα βάρος στην ψυχή μας και στη ζωή μας. Και θέλομε κάποιος να το πάρει. Αυτό το παίρνει ο Χριστός, το παίρνει η Παναγίτσα, το παίρνει η Εκκλησία, το παίρνει η Θεία Χάρις.

Αλλά θα ήθελα, στην επόμενη συνάντησή μας, πρώτα ο Θεός, να μιλήσουμε περισσότερο και για την Παναγίτσα και για τον Τίμιο Σταυρό, που ‘ναι η Χάρη Του, και για τον Παπαδιαμάντη μερικά, επειδή φέτος είναι επέτειος των εκατό ετών από την κοίμησή του. Εκοιμήθη 3 Ιανουαρίου 1911. Τώρα έχουμε 2011, είναι εκατό χρόνια. Θα ‘θελα να πούμε μερικά. Αλλά, από δω που μείναμε, θα συνεχίσουμε την επόμενη φορά, πρώτα ο Θεός…

Να ψάλουμε τώρα τον Εθνικό Ύμνο της Εκκλησίας, να χαρεί κι η Παναγίτσα και να φύγομε. «Τη Υπερμάχω…».