Mέσω του ξύλου ασπαζόμαστε και προσκυνάμε εκείνον που σταυρώθηκε με τούτο το μέσο!

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

85. Του αυτού [του Αγίου Λεοντίου Νεαπόλεως της νήσου Κυπρίων Προς Ιουδαίους], από τον πέμπτο λόγο

Ξανά μας περιπαίζουν για τον τίμιο σταυρό και την παράσταση των θεοτύπωτων εικόνων και την προσκύνηση, ονομάζοντας μας οι αθεότατοι ειδωλολάτρες και ξυλόθεους.

Αν λοιπόν είμαι ξυλόθεος, όπως λες, εσύ άθεε, θα είμαι πάντως και πολύθεος.

Κι αν ήμουνα πολύθεος, θα έπρεπε να ορκίζομαι και να λέω· μα τους θεούς, όπως κι εσύ βλέποντας ένα μοσχάρι έλεγες· «Αυτοί είναι οι θεοί σου, Ισραήλ».

Άλλα δεν θα αξιωθείς να τ’ ακούσεις τούτο από χριστιανικά στόματα, αλλά συνηθίζεται η
μοιχαλίδα και άπιστη συναγωγή να διασύρει την ευπρεπέστατη Εκκλησία του Χριστού.

86. Του αυτού·

Μήτε από μας προσκυνούνται ως θεοί οι μορφές και οι εικόνες και οι τύποι των αγίων.

Γιατί αν προσκυνούσαμε ως Θεό το ξύλο της εικόνας, επρόκειτο να προσκυνάμε και τα υπόλοιπα ξύλα και να μην καίμε, όπως γίνεται πολλές φορές, την εικόνα, αν χαθεί και εκλείψει εντελώς η μορφή.

Επίσης και όσο είναι συνδεδεμένα τα ξύλα του σταυρού, προσκυνώ τον τύπο, για το Χριστό που σταυρώθηκε με τούτο το μέσο· κι όταν αποσυνδεθούν μεταξύ τους, τα ρίχνω στη φωτιά και τα καίω.

Και όπως εκείνος που πήρε σφραγισμένη διαταγή ενός βασιλιά κι ασπάστηκε τη σφραγίδα δεν τίμησε τον πηλό ούτε το χαρτί ούτε το μολύβι, άλλα απέδωσε το σεβασμό και την προσκύνηση στο βασιλιά, έτσι κι εμείς τα παιδιά των Χριστιανών προσκυνώντας τον τύπο του σταυρού, δεν προσκυνάμε τη φύση του ξύλου, αλλά βλέποντας σφραγίδα και δαχτυλίδι και μορφή του Χριστού, μέσω του ξύλου ασπαζόμαστε και προσκυνάμε εκείνον που σταυρώθηκε με τούτο το μέσο.

Απόσπασμα από τον, «Αγίου Ιωάννη του Δαμασκηνού λόγος προς όσους απορρίπτουν τις σεπτές και αγίες εικόνες», ο οποίος περιέχεται στο βιβλίο Ιωάννου Δαμασκηνού, «Ι. Κατά Μανιχαίων διάλογος, ΙΙ. Προς τους διαβάλλοντας τας αγίας εικόνας λόγοι τρεις», των εκδόσεων Π. Πουρναρά, Θεσσαλονίκη. Κείμενο, μετάφραση, εισαγωγή, σχόλια Νίκου Ματσούκα.