Περί της Θείας Λειτουργίας, τα ονόματα της και περί του τι είναι η Θεία Ευχαριστία

Άγιος Νεκτάριος Επίσκοπος Πενταπόλεως ο θαυματουργός (1846-1920).

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Περί του μυστηρίου της θείας Λειτουργίας, ήτοι της θείας Ευχαριστίας

Το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας λέγεται Λειτουργία διότι κάθε ιερέας τελεί το μυστήριο αυτό υπέρ παντός του Λαού και προσφέρει τη θυσία και η λατρεία προσφέρεται στον Θεό υπέρ όλων των εν Χριστώ ζώντων και των κεκοιμημένων.

Τη Λειτουργία αυτή πρώτος τέλεσε ο Ύψιστος και Μόνος Άγιος Αρχιερέας, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, ο οποίος προσέφερε τον εαυτό του θυσία στον Θεό και Πατέρα, αφού έγινε ταυτόχρονα θύτης και θύμα.

Η Λειτουργία λέγεται, επίσης, Διακονία, Υπηρεσία, Υπουργία, Ιερουργία.

Ονομάζεται και θυσία αναίμακτη, Προσφορά και Λατρεία λογική, Ευχαριστία, Τίμιο Δώρο και αγία Κοινωνία.

Περί του τι είναι η θεία Ευχαριστία
Ευχαριστία είναι Μυστήριο κατά το οποίο ο πιστός μεταλαμβάνει τον άρτο και τον οίνο, που έχουν μεταβληθεί σε Σώμα και Αίμα του Σωτήρα μας Ιησού Χριστού και τα οποία παριστούν εναργώς την Ταφή και την Ανάσταση του Κυρίου (Ιώβ Μοναχού, «Περί Οφφικίων»).

– Ποιος είναι ο τελικός σκοπός της θείας Λειτουργίας;
Τελικός σκοπός της θείας Λειτουργίας, όπως λέει ο Ιώβ στο Περί Μυστηρίων», είναι η μεταβολή του άρτου και του οίνου σε Σώμα και Αίμα Χριστού, μέσω των οποίων αγιάζονται και ζωοποιούνται όσοι πιστοί μεταλαμβάνουν εξ αυτών.

Η μετάληψη των θείων Μυστηρίων γίνεται εις άφεσιν αμαρτιών, εις κοινωνίαν του Αγίου Πνεύματος, εις βασιλείας ουρανών πλήρωμα, εις παρρησίαν του Σωτήρος Χριστού.

– Χάρη τίνος επιτελείται η θεία Λειτουργία;
Η θεία Λειτουργία επιτελείται:
α) προς δόξαν και αίνον του Μεγάλου Θεού και Σωτήρα μας και σε ανάμνηση του θανάτου αυτού σύμφωνα με το γεγραμμένο τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν,

β) υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των ευσεβώς κεκοιμημένων ορθοδόξων χριστιανών, όπως ακριβώς αναφέρουν και οι άγιοι Πατέρες, παραλαμβάνοντας, κατά τον άγιο Διονύσιο τον Αρεοπαγίτη, την παράδοση αυτή από τους αγίους και πανευφήμους Αποστόλους και όπως αναφέρουν στις λειτουργίες τους ο Βασίλειος και ο Χρυσόστομος,

γ) υπέρ των ζώντων ορθοδόξων Αρχιερέων, των αρχόντων και παντός του χριστώνυμου λαού.

Ο θεολόγος Γρηγόριος λέει περί του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας: «όταν κανείς μεταλαμβάνει επαξίως το ιερότατο δώρο του Χριστού αποτελεί όπλο για όσους πολεμούν, επάνοδο για όσους είναι ξενιτεμένοι, ενίσχυση των ασθενών, χαρά για όσους είναι υγιείς, θεραπεία των ασθενειών, διαφύλαξη της υγείας.

Με αυτό γινόμαστε προθυμότεροι στη μετάνοια, μακροθυμότεροι απέναντι στους πόνους, θερμότεροι στην αγάπη, πιο οξυδερκείς, προθυμότεροι στην υπακοή ικανότεροι στη διαχείριση των χαρισμάτων.

– Τι πιστεύουμε σχετικά με τη Θεία Ευχαριστία;
α) Πιστεύουμε ότι ο άρτος και ο οίνος κατά τη θεία Λειτουργία μεταβάλλονται, κατά τρόπο που υπερβαίνει τα ανθρώπινα, σε Σώμα και Αίμα τον Κυρίου, αληθινά, πραγματικά και κατ’ ουσίαν (vere, realiter et sulstantialiter).

β) Πιστεύουμε ότι όσοι μεταλαμβάνουν δέχονται εντός τους, στο είδος τον άρτου και του οίνου, το αληθινό Σώμα και το αληθινό Αίμα τον Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και μάλιστα κατά τρόπο πραγματικό και σωματικώς, ούτως ώστε το Πανάγιο Σώμα και Αίμα τον Κυρίου εισέρχεται στο στόμα και τα σπλάχνα των μεταλαμβανόντων, και των ευσεβών και των ασεβών, των μεν πρώτων προς σωτηρία, των δε άλλων προς καταδίκη.

γ) Αν και στον κόσμο τελούνται ταυτόχρονα πολλές λειτουργίες, ωστόσο τα Σώματα του Χριστού δεν είναι πολλά, αλλά, σε όλες τις επιμέρους Εκκλησίες των χριστιανών ένα είναι το Σώμα και ένα το Αίμα τον Χριστού. Αυτό μάλιστα συμβαίνει όχι γιατί το Σώμα του Κυρίου, που υπάρχει στους ουρανούς, κατέρχεται στο θυσιαστήριο, αλλά διότι ο άρτος της προθέσεως, ο «μεμερισμένως προτιθέμενος» σε όλες τις κατά τόπους εκκλησίες και μεταβαλλόμενος με τον καθαγιασμό, γίνεται ένα και το αυτό με το εν ουρανοίς Σώμα του Χριστού (Τα γράμματα των Πατριαρχών, άρθρο 17).

δ) Ομολογούμε ότι η Αγία Ευχαριστία είναι θυσία εξιλαστική, που προσφέρεται δηλαδή για τις αμαρτίες όλων των πιστών, ζώντων και κεκοιμημένων.

– Πόσα και ποια σημεία ήταν αυτά που προδιετύπωναν τη Θεία και Ιερή αυτή Μυσταγωγία στην Παλαιά Διαθήκη;
Αυτή τη Θεία και Ιερή Μυσταγωγία προδιετύπωναν στην Παλαιά Διαθήκη τα εξής:
α) το μάννα,

β) ο άμμος που θυσίαζαν στο νομικό Πάσχα και

γ) το αναμμένο κάρβουνο που είδε ο Ησαΐας στο θυσιαστήριο και το οποίο έλαβε με μία λαβίδα άγγελος, το ακούμπησε στα χείλη του και είπε: «Τούτο ήψατο των χειλέων σου και αφελεί τας αμαρτίας σου και τας ανομίας σου περικαθαριεί», το οποίο και σήμερα λέει ο Ιερέας προς τους μεταλαμβάνοντες. Το θυσιαστήριο προδιετύπωνε την Αγία Τράπεζα, ο άνθραξ το Σώμα του Χριστού, όπως το λέμε και σήμερα «άνθραξ γαρ έστι τους αναξίους φλέγων» (Α’ Ιωάν. α, 7).

Απόσπασμα από το βιβλίο, Αγίου Νεκταρίου Πενταπόλεως, «Σπουδάζοντας με έναν Άγιο, Σημειώσεις για μια Ορθόδοξη Ποιματική», των εκδόσεων Άθως. Απόδοση στη νέα ελληνική Ευανθία Χατζή, επιμέλεια κειμένου, επίμετρον Γιώργος Μπάρλας.