Ανωνύμου Αγιορείτου, Προετοιμασία της καρδίας για την Νοερά προσευχή

Ερημίτης. Σχέδιο Ράλλη Κοψίδη.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Ανώνυμου και Απελπισμένου τίνος Αγιορείτου

Ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός λέγει, εις το θείον και ιερόν αυτού Ευαγγέλιον «ο πιστεύων εις εμέ, ποταμοί εκ της κοιλίας αυτού ρεύσουσιν ύδατος ζώντος». Όστις λοιπόν θέλει να αναβρύη από την καρδίαν του ωσάν από καμίαν αέναον πηγήν τούτο το ζων ύδωρ του Αγίου Πνεύματος, ας αγωνισθή να απόκτηση εις την καρδίαν του την Νοεράν και καρδιακην ευχήν, ήγουν [δηλαδή] το «Κύριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με», την οποίαν ευχήν να την λέγη εις πάσαν αναπνοήν μίαν φοράν.

Αλλά εκείνος όστις θέλει να απόκτηση ετούτην την ευχήν παντοτινήν εις την καρδίαν του, πρώτον μεν ας ακούση την ετοιμασίαν, όπου πρέπει να ετοιμασθή, έπειτα ας ακούση και τον τρόπον κατά τον οποίον πρέπει να την λέγη.

Επειδή ο ουράνιος βασιλεύς, ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός, ως καθαρός όπου είναι και πόσης καθαρότητος επέκεινα, δεν εμβαίνει απλώς και ως έτυχεν εις ασύνετον και ανέτοιμον και βρωμισμένην καρδίαν, διότι λέγει· «εις ασυνέτου καρδίαν ο Θεός ουκ εισελεύσεται. Ει δε και εισελεύσεται, ταχέως εξελεύσεται», αλλά εμβαίνει εις συνετήν και προητοιμασμένην και καθαρόν καρδίαν.

Άκουε δε και τον προφήτην Δαβίδ, όστις λέγει δι’ αυτήν την ετοιμασίαν της καρδίας τοιουτοτρόπως· «ετοίμη η καρδία μου ο Θεός, ετοίμη η καρδία μου άσομαι και ψαλώ εν τη δόξη μου»· και πρώτα μεν λέγει· «ετοίμη η καρδία μου», ύστερα δε «άσομαι και ψαλώ εν τη δόξη μου», το όποιον φανερώνει ότι πρώτα πρέπει να ετοιμάση τις την καρδίαν του καθαράν εις υποδοχήν του Χριστού και ύστερα, αφού δεχθή εις την καρδίαν του τον Χριστόν, ημπορεί να λέγη και την ευχήν και να μελετά ακατάπαυστα μέσα εις την καρδίαν του, χαίρων και αγαλλόμενος, καθώς λέγει και ο απόστολος· «Άδοντες και ψάλλοντες εν τη καρδία ημών τω Κυρίω».

Η δε προετοιμασία της καρδίας είναι τοιαύτη· η παντοτινή νηστεία, η άμετρος κακοπάθια και ταλαιπωρία του σώματος, η υπερβολική ταπείνωσις. Διότι η μεν παντοτινή νηστεία καθαρίζει το σώμα του νηστευτού από την ενέργειαν και από την ύλην της κακής επιθυμίας, η δε ταλαπωρία του σώματος νεκρώνει και θανατώνει τα άτοπα σκιρτήματα της σαρκός και η υπερβολική ταπείνωσις φέρνει την ευχήν και του γίνεται, τρόπον τινά, ωσάν καμία προμηνύστρια.

Και καθώς ο αυγερινός αστήρ μας δείχνει και προμηνύει και μας φανερώνει ότι εις ολίγην ώραν θέλει ανατείλει ο πάμφωτος ήλιος, ο οποίος, αφού ανατείλη, θέλει φωτίσει με τας ακτίνας του όλον τον κόσμον, τοιουτοτρόπως και η ταπείνωσις ευαγγελίζεται εις τον προετοιμασμένον τα καλά ευαγγέλια της παρηγοριάς και τον πληροφορεί ότι τώρα – τώρα θέλει έλθει εις την καρδίαν του η ευχή, η οποία ελθούσα, θέλει φωτίσει την ψυχήν και την καρδίαν και τον νουν με τας φωτιστικάς και λαμπράς ακτίνας, όπου εξέρχονται νοητώς από το όνομα του Χριστού.

Και λοιπόν, αφού φωτισθή ο νους, τότε ο άνθρωπος διακρίνει το ωφέλιμον της ψυχής από το βλαβερόν, και καθώς εκείνος όπου περιπατεί την νύκτα με αισθητόν φως βλέπει την στράταν και δεν παραστρατίζει, τοιουτοτρόπως και εκείνος όπου ήθελε φωτισθή εις τον νουν από το αληθινόν φως, τον Χριστόν, διακρίνει την αληθινήν και απλανή στράταν, όπου τον σώνει και όπου τον φέρνει εις τον Χριστόν, από την ψευδή και πεπλανημένην στράταν, όπου τον κολάζει και τον φέρνει εις τον διάβολον.

Το λοιπόν, αφού προετοιμασθή κανείς ως είπομεν ή και περισσότερον, δηλαδή με περισσότερον σκληραγωγίαν, και έχει πλέον τα πάθη του νενεκρωμένα και καταφονευμένα από την άσκησιν, τότε ας μαζώξη τον νουν του από όλους τους εξωτερικούς περισπασμούς των έξω πραγμάτων και, κλίνοντας την κεφαλήν του ίσια κατά το στήθος, ας ερευνήση να εύρη τον τόπον, όπου είναι εις το μέσον του στήθους, και εκεί μέσα, αφού στήση όλην του την προσοχήν, ωσάν τινα άγρυπνον και επιτήδειον καραουλτζήν [παρατηρητή, φρουρό] και κατασκοπευτήν, ας αρχίση να λέγη την ευχήν με ολίγην βίαν και με ολίγην συντριβήν, δίχως να την προφέρη από τον λάρυγγά του και δίχως να κίνηση την γλώσσαν του.

Αλλά να την λέγη από το βάθος της καρδίας, καθώς λέγει· «Εκ βαθέων εκέκραξά σοι κύριε, κύριε εισάκουσον της φωνής μου».

Από το βιβλίο Ανωνύμου Ησυχαστού, «Νηπτική Θεωρία, εκ χειρογράφου της Ι. Μ. Ξενοφώντος Αγίου Όρους», έκδοση Ιεράς Μονή Ξενοφώντος  Άγιον Όρος.