Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος: Απορία και θαυμασμό μου προξενεί όταν αναλογιστώ τον άγιο Νικόλαο Πλανά…

Ο Γέροντας Φιλόθεος Ζερβάκος (1884-1980) και Άγιος Νικόλαος Πλανάς (1851-1932).

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

[…] Εις τας αγρυπνίας [του Ιερού Ναού του Αγίου Ελισσαίου στην Αθήνα] εγνώρισα και δύο ιερείς τον παπα – Αντώνιον, εφημέριον του Ιερού Ναού Αγίου Νικολάου Πευκακίων, και τον παπα Νικόλαον – Πλανά, εφημέριον του Ιερού Ναού Αγ. Ιωάννου Κυνηγού· και οι δύο ακούραστοι, πρόθυμοι εις τας αγρυπνίας, καλόκαρδοι.

Εξαιρέτως δε ο περί ου ο λόγος παπα – Νικόλας Πλανάς ήτο απλούς, άκακος, πράος, ακέραιος, απόνηρος, αόργητος, αμνησίκακος, πάντοτε ιλαρός, χαροποιός, γελαστός.

Εις τον παπα Νικόλαον, επειδή ήτο ταπεινός, επέβλεψεν επ’ αυτόν ο Κύριος, ως λέγει ο σοφός παροιμιαστής: «επί τίνα επιβλέψω, λέγει Κύριος, ειμή επί τον πράον και ταπεινόν τη καρδία και τρέμοντα τους λόγους»· και πάλιν: «εν καρδίαις πραέων αναπαύσεται πνεύμα Κυρίου»· και ο Κύριος ημών Ι. Χριστός εν Ευαγγελίοις μακαρίζει αυτούς: «Μακάριοι οι πραείς ότι αυτοί κληρονομήσουσι την γην».

[…] Ο παπα – Νικόλας, όταν ελειτούργει είχε συνήθειαν να λέγη 3-4 Ευαγγέλια.

Εγώ τω έλεγον: «το Τυπικόν της Εκκλησίας λέγει ένα Ευαγγέλιον, εις τας Μονάς λέγουν δύο. Εδώ, επειδή αι αγρυπνίαι, αι ακολουθίαι τελούνται ως εις τα μοναστήρια να λέγωνται δύο Ευαγγέλια».

Ο παπα – Νικόλαος: «να πούμε και για εκείνον τον Άγιον, και για εκείνην την Αγίαν, θα ευχαριστηθούν»!

Έτσι, εγώ υπεχώρουν.

Όταν εμνημόνευε εις την Αγίαν Πρόθεσιν, εμνημόνευε ώρας. Όταν δε εμνημόνευε των Αγίων ήθελε, εάν ήτο δυνατόν, να εμνημόνευε όλους τους Αγίους και Αγίας, όσους έχει ο Συναξαριστής, χωριστά, κατ’ όνομα.

Επειδή παρήρχετο πολλή ώρα, ενίοτε τω εφώναζον: «Παπα – Νικόλα, ειπέ ‘και πάντων των σου των Αγίων’»· αλλά εκείνος, χωρίς να ταραχθή, εξηκολούθει άχρι τέλους.

[…] Δύο μεγάλας αρετάς είχεν ο παπα – Νικόλας: την ταπεινωσιν και την υπομονήν. Αρετάς, αι οποίαι δεν ευρίσκονται ή σπανίζουν σήμερον εις τους ανθρώπους της παρούσης, πονηράς και μοιχαλίδος, διεφθαρμένης και διεστραμμένης γενεάς, και άνευ των δύο τούτων αρετών αδύνατον σωθήναι. Δυνατόν να αποκτήση τις πάσας τας αρετάς. Εάν όμως δεν έχη ταπείνωσιν και υπομονή είναι ανωφελείς.

[…] Παραλείπω να αναφέρω τους λοιπούς αγίους Πατέρας δι’ όσα καλά, αναγκαία, συμφέροντα και ψυχωφελή λέγουν διά την αγίαν ταπείνωσιν την οποίαν ο άγιος πατήρ Νικόλαος Πλανάς απέκτησε και ενεδύθη και δι’ αυτό δεν τον είδον ποτέ να οργισθή, να θυμώση, να υβρίση, να κατηγορήση, να καταλαλήση, να κατακρίνη· δεν τον είδα ποτέ σκυθρωπόν, μελαγχολικόν, περίλυπου, κατηφή· πάντοτε τον έβλεπον γελαστόν, ιλαρόν, χαρωπόν.

Τι δε να είπω διά την μεγάλην του υπομονήν!

Απορίαν και θαυμασμόν μοι προξενεί, όταν αναλογισθώ, ότι ο παπα – Νικόλας επί 15 περίπου ώρας ίστατο άυπνος και όρθιος, καίτοι υπέφερεν από τους πόδας του και είχε και άλλας ασθένειας. Ίστατο όλην την αγρυπνίαν 10-11 ώρας και κατά τα εξημερώματα μετέβαινεν εις την ενορίαν του και συνέχιζε τον Όρθρον και την Λειτουργίαν, άλλας 4-5 ώρας.

Δεν θα ήτο δυνατόν να ίσταται τόσας ώρας, εάν δεν είχεν υπομονήν μεγάλην. Αλλά και όσον μεγάλην υπομονήν εάν είχε, πάλιν δεν θα εβάσταζε. Τον παπα – Νικόλα άλλη τις ξένη δύναμις τον εβάσταζε: η δύναμις του θεού, η χάρις του Αγίου Πνεύματος, «η τα ασθενή θεραπεύουσα και τα ελλείποντα αναπληρούσα», η τα αδύνατα δυνατά ποιούσα. Αρμόζει να είπη τις, ότι εν τω π. Νικολάω δεν έζη Νικόλαος, αλλά το εν ταις καρδίας των πραέων αναπαυόμενον Πνεύμα Κυρίου: «εν καρδίαις πραέων αναπαύσεται πνεύμα Κυρίου τις καρδία δε ταραχώδης καθέδρα διαβόλου», λέγει ο σοφός Παροιμιαστής.

Ο π. Νικόλαος ουδέποτε εταράχθη, ουδέποτε εθύμωσε, πάντας ηγάπα, υπέρ πάντων ηύχετο. Είχε δε την νοεράν προσευχήν, το χαροποιόν πένθος, το αείρυτον δάκρυον, άτινα τον κατέστησαν πράον και κληρονόμον της γης των πραέων, της Βασιλείας των Ουρανών.
Ας μιμηθώμεν και ημείς, αγαπητοί, κατά το δυνατόν, την ταπείνωσιν του αγίου παπα – Νικόλα, διά να επιβλέψη και εις ημάς ο Κύριος και μας ύψωση.

Ας μιμηθώμεν την πραότητα αυτού, διά να αναπαυθή και εις τας ιδικάς μας καρδίας το Πνεύμα του Κυρίου· ας μιμηθώμεν την εκείνου υπομονήν, ίνα εν τη υπομονή ημών κτησώμεθα τας ψυχάς ημών, και ούτω κληρονομήσωμεν την Ουράνιον και αιώνιον Βασιλείαν του Θεού. Ης γένοιτο πάντας επιτυχείν, ελέη και οικτιρμοίς, χάριτι και φιλανθρωπία του Κυρίου και Θεού και Σωτήρος ημών Ι. Χριστού, και διά πρεσβειών της Παναχράντου Μητρός Αυτού και πάντων των Αγίων. Αμήν.

Αποσπάσματα από το βιβλίο, ο «Παπα-Νικόλας Πλανάς, Ο απλοϊκός ποιμήν των απλών προβάτων», των εκδόσεων Αστήρ.