Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Καπνίσης (†): από τον Άγιο Ιωάννη τον Ρώσο στην Ιστιαία

  Θα διηγηθώ τώρα κάπως λεπτομερέστερα τα της μετακίνησης του π. Ιγνατίου από τον Άγιο Ιωάννη τον Ρώσο στην Ιστιαία. Αφού πήρε λοιπόν την απόφαση να έρθει ο Γέροντας στην περιοχή, επισκέφτηκε τον τότε Δεσπότη και του το ανέφερε. Ο Δεσπότης δεν πίστευε στα αυτιά του. Δεν μπορούσε να εξηγήσει πώς ένας νεαρός Αρχιμανδρίτης θα εγκατέλειπε το μέγα προσκύνημα, όπου περνούσε αναρίθμητος κόσμος, για να πάει στο «πουθενά» (γιατί τότε «πουθενά» ήταν δυστυχώς η Βόρεια Εύβοια). Ας αφήσουμε ότι στον Άγιο Ιωάννη ήταν πιο εύκολο για τον π. Ιγνάτιο να κάνει τις απαιτούμενες γνωριμίες ώστε να γίνει και αυτός Επίσκοπος. Τελικά, όμως, ο Μητροπολίτης, παραξενεμένος, αλλά και χαρούμενος, γιατί επιτέλους βρήκε έναν άνθρωπο να ενδιαφερθεί για αυτόν τον τόπο, τον τοποθέτησε στον Άγιο Αθανάσιο.

Ωστόσο, ο Δεσπότης δεν ήθελε  να είναι ο νέος ιεροκήρυκας στην διοικητική ιεραρχία κάτω από τον τότε Αρχιερατικό επίτροπο Ιστιαίας, προκειμένου να μπορεί να κινείται ως ιεροκήρυκας ελεύθερα. Από την άλλη, λόγω λεπτότητας, δεν ήθελε και να αφαιρέσει τον τίτλο από αυτόν που ήδη τον κατείχε. Επινόησε λοιπόν ένα νέο τίτλο, αυτόν του «Γενικού Αρχιερατικού Εκπροσώπου  Περιφέρειας Ιστιαίας και Λ. Αιδηψού», τον οποίο και απένειμε στον πατέρα Ιγνάτιο. Ο Γενικός Αρχιερατικός Εκπρόσωπος θα ήταν στο έξης υπεύθυνος για τα πνευματικά θέματα, όντας θεολόγος, και ο Αρχιερατικός Επίτροπος θα ασχολούνταν με τα διοικητικά. Έτσι τακτοποιήθηκε με διάκριση το θέμα.

Εν συνεχεία όμως συνέβησαν τα έξης: λόγω του ότι ο θείος του Γέροντα είχε υψηλές θέσεις στο ΚΚΕ (χρημάτισε μάλιστα και βουλευτής του Κόμματος), πολλοί αριστεροί νόμισαν ότι αυτός είναι «δικός τους», ενώ οι πλούσιοι, λόγω του βιομήχανου πατέρα του, πίστευαν το αντίθετο, ότι δηλαδή ο πατήρ Ιγνάτιος είναι με το μέρος των πλουσίων. Από την άλλη, μόλις ιδρύθηκε το Γηροκομείο, οι φτωχοί θεώρησαν ότι ο Γέροντας είναι δικός τους και όχι των πλουσίων. Και έτσι μπερδεύτηκαν, μην ξέροντας σε ποιον πράγματι ανήκει. Φυσικό ήταν όμως να μπερδευτούν, γιατί στην πραγματικότητα, ο πατήρ Ιγνάτιος δεν ήταν κανενός, αλλά όλων. Αναζητούσε το κάθε «απολωλός», όποιο και αν ήταν αυτό, για να το βοηθήσει με αγάπη και θυσιαστικό πνεύμα.

                           ΑΛΛΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ

Στο παρόν σημείο θα πρέπει να αναφέρω μερικές από τις επιπλέον  δραστηριότητες του Γέροντα, τις οποίες δεν γνώριζα προσωπικά, γιατί κατάγομαι από έναν μικρό οικισμό της περιοχής, που τότε δεν ήταν καν ενορία και δεν είχαμε ιερέα (μόνο το καλοκαίρι γίνονταν οι ακολουθίες, λόγω τουρισμού) αναφέρονται όμως από άλλους που ζούσαν στην πρωτεύουσα της επαρχίας[i]. Ο Γέροντας λοιπόν οργάνωσε φιλόπτωχο ταμείο και φρόντισε να εξακριβώσει ποιοι ακριβως έχρηζαν ιδιαίτερης οικονομικής βοηθείας, ώστε να τους συνδράμει η Εκκλησία. Βοηθούσε τις άπορες οικογένειες τόσο υλικά, όσο και ηθικά. Επιπροσθέτως, διοργάνωσε προσκυνηματικές εκδρομές στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της χώρας, για να ανεφοδιαστούν πνευματικά οι πιστοί και να νιώσουν πιο έντονα το γεγονός ότι η πίστη μας εδράζεται σε θαυμαστά μεν, ωστόσο ιστορικά γεγονότα. Με την Ενσάρκωση του Θεού Λόγου ο ίδιος ο Παντοδύναμος εισήρθε στην Ιστορία. Γενικά, στο Γέροντα άρεσε η επισημότητα στις ιερές ακολουθίες, μακριά όμως από πομπώδεις λόγους και βερμπαλισμούς. Έτσι λοιπόν θέσπισε την κατάδυση του Τιμίου Σταυρού τα Θεοφάνεια στα Κανατάδικα της Ιστιαίας, μια παραθαλάσσια περιοχή, και απ’ ό,τι βλέπουμε στις φωτογραφίες, διαμορφώνονταν όμορφα ο απαραίτητος χώρος. Επιπλέον, φρόντισε να συντηρήσει και να ανακαινίσει τον Ιερό Ναό του Αγίου Αθανασίου, ο οποίος είχε υποστεί αρκετές φθορές, προπαντός εξωτερικά. Φρόντισε να λειτουργήσουν κατηχητικά σχολεία και οργάνωσε το Πνευματικό Κέντρο της Εκκλησίας, όπου προσέρχονταν κάθε ηλικίας άνθρωποι, μαζί και αρκετοί νέοι, για να ακούσουν ομιλίες και διαλέξεις, καθώς και να ενταχθούν σε αγιογραφικούς κύκλους. Οργάνωσε με τρόπο πολύ πιο πανηγυρικό τον εορτασμό του πολιούχου της Ιστιαίας, του Αγίου Αθανασίου, και φρόντισε να οργανώνονται από τους νέους εορταστικές εκδηλώσεις στις πολύ μεγάλες γιορτές.

Μεταξύ των άλλων δραστηριοτήτων του, ιδιαίτερα σημαντική ήταν ότι με δική του πρωτοβουλία και την συνέργεια βοηθών του, την νύχτα της παραμονής των Χριστουγέννων, συστήνονταν μια νεανική χορωδία και έψαλλαν τα κάλαντα, αλλά και άλλα χριστουγεννιάτικα τραγούδια, μέσα στους δρόμους και τα στενά της Ιστιαίας. Η χορωδία αυτή δεν δεχόταν χρήματα. Όσοι συμμετείχαν σε αυτήν, ομολογούν ότι ήταν «κάτι το απερίγραπτο, υπερβολικά ρομαντικό, ποιητικό, αγγελικό. Γέμιζε όλους με κατάνυξη και δέος». «Ήταν υπέροχο να ακούς μέσα στην νύχτα των Χριστουγέννων, τριάντα και πλέον χορωδοί να ψάλλουν τα χριστουγεννιάτικα κάλαντα. Και ήταν ακόμη πιο υπέροχο να βλέπεις να φωτίζονται τα σπίτια, απ’ όπου περνούσαν, να βγαίνουν οι νοικοκυραίοι κατασυγκινημένοι και δοσμένοι στο νόημα της μεγάλης και σωτήριας ημέρας και να εύχονται. Μαζί με τους χορωδούς κι ο π. Ιγνάτιος , ακούραστος, έδινε σε όλους την ευλογία του», λέγει κάποιος που συμμετείχε[ii]. Μετά το πέρας της χορωδίας, περί τις 4:30 το ξημέρωμα, ο Γέροντας πήγαινε σε κάποιο από τα ορεινά χωριά να τελέσει τη Θεία Λειτουργία, και επέστρεφε κατάκοπος και μόνος. Κάποια ευσεβής οικογένεια συνήθως τον καλούσε στο τραπέζι της για πνευματική ωφέλεια.

Όσον αφορά τον εορτασμό του Πολιούχου Ιστιαίας Αγίου Αθανασίου, ο Γέροντας φρόντισε αυτή η ημέρα να κηρυχθεί αργία για την κωμόπολη και ενέταξε σχετικά σειρά εορταστικών εκδηλώσεων. Πλέον στις ακολουθίες προΐσταται ο ίδιος ο Μητροπολίτης, λαμπρύνοντας με την παρουσία του τον όλο εορτασμό. Την παραμονή τελείται ο Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός με Θείο Κήρυγμα και Αρτοκλασία. Την περιώνυμη ημέρα της εορτής γίνεται και η λιτάνευση της Ιεράς Εικόνας του Αγίου, στην οποία συμμετέχει η Φιλαρμονική του Δήμου Ιστιαίας – Αιδηψού. Κατευθύνονται όλοι προς το Κοιμητήριο της πόλης, όπου τελείται επιμνημόσυνος δέηση  και ακολουθεί κήρυγμα σχετικό με την περίσταση. «Κατόπιν η Λιτάνευση κατευθύνεται στην κεντρική πλατεία. Εκεί , επί εξέδρας, ο Μητροπολίτης απευθύνει τον καθιερωμένο εόρτιο χαιρετισμό με παραινέσεις, που πνευματικά ωφελούν και διδάσκουν τους προσκυνητές. Στο τέλος, η φιλαρμονική ανακρούει τον Εθνικό μας Ύμνο για να θυμίσει ότι το Ελληνικό Έθνος ειναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την Ορθόδοξη Ελληνική Εκκλησία. Μετά την επιστροφή της Ιεράς Εικόνας στο Ναό ακολουθεί η κοπή της βασιλόπιτας στο Βησσαριώνειο Γηροκομείο μας, με την ευλογία του Μητροπολίτου μας, ο οποίος απευθύνει ευχές σε όλους για τη νέα χρονιά».[iii] Πολλοί ιερείς και οι καλύτεροι ιεροψάλτες συμμετέχουν στην τελετή. Ο σημερινός προϊστάμενος του Ι. Ναού, ο π. Γεώργιος Χαιρόπουλος, συνεχίζει με τον ίδιο ζήλο τον ευπρεπισμό του Ναού αλλά και ειδικότερα την λαμπρότητα του σχετικού εορτασμού.

Όσον αφορά την κατάδυση του Τιμίου Σταυρού την ημέρα των Θεοφανείων, πρέπει να πούμε ότι αυτός τελέστηκε εκτός ναού πρώτη φορά στον χειμαρροπόταμο «Ξηριά» το έτος 1966 και αργότερα στην περιοχή «Κανατάδικα», μια όμορφη παραθαλάσσια περιοχή, περίπου 4 χιλιόμετρα μακριά από την κωμόπολη. Οι ιερείς και των 3 ενοριών της κωμόπολης, μεταβαίνουν στην τοποθεσία αυτή, αναγινώσκεται αρχικά το ιερό Ευαγγέλιο, γίνεται ένας σύντομος χαιρετισμός σχετικός με την μεγάλη εορτή, και κατόπιν ο ιερέας αγιάζει τα ύδατα, ενώ νέοι άνθρωποι, όπως και σε όλη την Ελλάδα, βουτούν στην θάλασσα για να τον αναρτήσουν. Ενώ ο Τίμιος Σταυρός ρίπτεται στη θάλασσα,  απελευθερώνονται συμβολικά και τρία περιστέρια, ενώ οι ιερείς προσφέρουν δώρα σε όλους τους νεαρούς που βούτηξαν στα κρύα νερά. Όπως έχει παρατηρηθεί, είναι πολύ καλό ότι στην ρίψη του Τιμίου Σταυρού συμμετέχουν και οι τρεις ιερείς της κωμόπολης, και μαζί όλο το ποίμνιο των ενοριών, γιατί κατ’ αυτόν τον τρόπο επικρατεί ένα πνεύμα αδελφοσύνης και κοινής χαράς και ελπίδας. Η αγάπη και η ενότητα όλων κυριαρχεί.

Ας περάσουμε τώρα στον εορτασμό της Παναγίας «Ντινιούς», που είναι ένα από τα μεγαλύτερα τοπικά προσκυνήματα και διεξάγεται στις 23 Αυγούστου, ημέρα της απόδοσης της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. «Ντινιούς» σημαίνει επιστροφή στην τουρκική γλώσσα και η θαυματουργή εικόνα πήρε αυτό το όνομα επειδή την εποχή της Τουρκοκρατίας κάποιος Τούρκος καταδίωκε έναν Έλληνα για να τον φονεύσει και αυτός πήγε και κρύφθηκε πίσω από την ιερά εικόνα. Ο διώκτης του τότε πυροβόλησε την εικόνα και, κατά την παράδοση, η σφαίρα έπληξε το μέτωπο της Παναγίας, αλλά γύρισε πίσω και σκότωσε τον δυνάστη. Πρόκειται λοιπόν για ένα από τα πλέον σημαντικά προσκυνήματα της περιοχής που πια, με μέριμνα του Γέροντα, τελείται πολύ πανηγυρικά. Την παραμονή τελείται πανηγυρικός εσπερινός, πάνω σε μια ειδικά διαμορφωμένη εξέδρα, που την σκιάζουν πανύψηλα πλατάνια, ενώ λίγο πιο πέρα ένα μικρό ρυάκι αφήνει το μορμυρισμό του, χαριτώνοντας το όλο τοπίο. Πρόκειται για μια άκρως ειδυλλιακή περιοχή. Κατά την διάρκεια του εσπερινού τελείται αρτοκλασία και γίνεται κήρυγμα επί της εξέδρας, ενώ την κυριώνυμη ημέρα τελείται η Θεία Λειτουργία, πάλι με κήρυγμα, για να διαφωτιστεί πνευματικά ο πολύς λαός που συρρέει πια σε αυτόν τον χώρο. Μετά το πέρας της Λειτουργίας, προσφέρεται στους προσκυνητές ευλογημένο φαγητό και τεμάχιο άρτου από πρόσφορο. Όλη αυτή η τάξη οφείλεται στον π. Ιγνάτιο, γιατί, όπως πληροφορούμαστε [iv], πριν την έλευσή του, ο χαρακτήρας του εορτασμού ήταν  κοσμικός και μάλλον ασεβής, καθώς τελούνταν μεν στο εσωτερικό του Ναού η Θεία Λειτουργία, έξω όμως ένα πλήθος μικροπωλητών, ψησταριές, καφενεία, θόρυβος και ταραχή διασπούσαν την προσοχή των εκκλησιαζομένων. Ο Γέροντας έκανε, όπως είπαμε, υπαίθριο τον εορτασμό, γνωρίζοντας όμως  ότι η εορτή έχει χαρούμενο χαρακτήρα, όρισε ειδικούς χώρους για τους μικροπωλητές και τις ψησταριές, ώστε να μην ενοχλούνται οι προσκυνητές. Και η κατασκευή της εξέδρας έγινε με δική του μέριμνα επίσης. Μετά την επισημότητα που έδωσε ο π. Ιγνάτιος στην εορτή, το προσκύνημα έγινε ευρύτερα γνωστό, και πολλοί το επισκέπτονται πλέον τους θερινούς μήνες, αλλά και καθόλη τη διάρκεια του έτους.

[i] Στο σημείο αυτό, αλλά και σε άλλα, αντλώ στοιχεία από το μικρό πλην περιεκτικό πόνημα του κυρίου Ιωάννου Ταβουλάρη, «Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Καπνίσης- Ο ταπεινός Δάσκαλος του Ευαγγελίου».

[ii] Ο.π. σελ. 10

[iii] Ο.π. σελ 11-12

[iv] Ο.π. σελ. 16

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ