Αρχιμανδρίτης Ιγνάτιος Καπνίσης (†): ίδρυση γηροκομείου και φιλανθρωπική δράση

Από φιλανθρωπία και ευγενή αισθήματα, ο Γέροντας ίδρυσε και το Γηροκομείο Ιστιαίας. Ακόμη σπουδαιότερο όμως είναι ότι πέρασε εκεί μέσα όλη του τη ζωή. Μια μέρα, λοιπόν, τον ρώτησα γιατί το έκανε αυτό, και μου είπε ότι η ελεημοσύνη είναι πολύ σπουδαία αρετή, και μάλιστα,  πρόσθεσε, ο Χριστός τους μόνους που αποκάλεσε «κατηραμένους» είναι τους ανελεήμονες.

Ο Κύριος μια μέρα θα μας κρίνει, σύμφωνα με την  σχετική ευαγγελική περικοπή, με βάση αυτήν ακριβώς την αρετή (αυτό δεν σημαίνει βέβαια, μου είπε άλλη φορά, ότι οι άλλες ευαγγελικές εντολές δεν έχουν σημασία. Πρέπει να συνθεωρούμε όλο το Ευαγγέλιο, και όχι να απομονώνουμε ένα απόσπασμα). Μένοντας μέσα στο Γηροκομείο, συνέχισε, «έχω όλα αυτά που ζητά ο Χριστός. Δηλαδή, πείνασα και με ταΐσατε, δίψασα και με ποτίσατε, ασθένησα και με επισκεφθήκατε». Περαιτέρω, ο Γέροντας μου είπε ότι ο Χριστός έχει μεγάλη αγάπη ιδίως στα Γηροκομεία, γιατί οι Γέροντες είναι συχνά και νηστικοί και διψασμένοι και άρρωστοι, και γενικά μαστίζονται από όλες τις δυστυχίες, καθώς, αν τους εγκαταλείψει κανείς, δεν μπορούν μόνοι τους να βοηθήσουν σε τίποτε τους εαυτούς τους. Και έτσι ο Γέροντας θεμελίωσε το Γηροκομείο Ιστιαίας.

Βέβαια, κρίνοντας από όσα μου είπε ο π. Ιγνάτιος, κάποιος μπορεί να σκεφτεί ότι ο Γέροντας, παρόλο που έχει μεγάλη αρετή, εφόσον ίδρυσε το Γηροκομείο για να «κερδίσει την ψυχή του», στο βάθος-βάθος έχει δήθεν μια ιδιοτέλεια, ότι δηλαδή αποζητά τον παράδεισο. Μάλιστα, όπως με πληροφόρησε ο  ίδιος, μια φορά ο θείος του, ο αριστερός βουλευτής  για τον οποίο ήδη κάναμε λόγο, του πέταξε  «κατάμουτρα» ότι «εσείς οι χριστιανοί είστε πολύ καλοί άνθρωποι, αλλά δράτε από ένα συμφέρον, κυνηγάτε δηλαδή τον Παράδεισο, ενώ εμείς οι μαρξιστές κάνουμε το καλό από ανιδιοτέλεια, μην περιμένοντας αμοιβή στην άλλη ζωή». Ο Γέροντας, αν και μικρός μάλλον τότε (πιθανόν πριν γίνει κληρικός) του απάντησε σοφά. Του είπε λοιπόν: «Θείε, δεν τα ξέρεις καλά τα πράγματα. Υπάρχουν οι δούλοι, οι μίσθιοι και οι υιοί. Οι δούλοι κάνουν το καλό για να αποφύγουν την Κόλαση, οι μίσθιοι για να πάνε στον Παράδεισο, οι υιοί όμως ενεργούν μόνο από αγάπη». Έμμεσα λοιπόν μου είπε ο Γέροντας ότι το βαθύτερο κίνητρό του ήταν μόνο η αγάπη.

Θα πρέπει τώρα να εξιστορήσω κάπως λεπτομερέστερα το πώς ιδρύθηκε το Γηροκομείο Ιστιαίας. Το οίκημα λοιπόν ήταν μια κλινική ενός χειρουργού ιατρού, του αειμνήστου Χρήστου Παπαευαγγέλου, του οποίου ο γιος, ονόματι Βησσαρίων, πέθανε αιφνιδιαστικά σε ηλικία 20 ετών, πράγμα που οδήγησε την οικογένεια, επειδή δεν άντεχε την μνήμη του συμβάντος, να εγκαταλείψει την Ιστιαία και να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Η οικογένεια αυτή παρεχώρησε στον Γέροντα το οίκημα της κλινικής, με σκοπό να το μετατρέψει σε ευαγές φιλανθρωπικό ίδρυμα – ό,τι έκρινε ο ίδιος ο π. Ιγνάτιος. Αν επιτύγχανε το εγχείρημα, θα δώριζαν το οίκημα στο συσταθέν ίδρυμα. Ήταν το έτος 1975. Ο Γέροντας αφοσιώθηκε πολύ στο έργο αυτό, εργάστηκε με όλες του τις δυνάμεις, ήλθε σε επαφή με τον τότε Μητροπολίτη Χρυσόστομο Βέργη, ο οποίος ευλόγησε το έργο, και τελικά πράγματι ιδρύθηκε το Γηροκομείο. Το σχετικό ΦΕΚ δημοσιεύτηκε την 26^η Φεβρουαρίου 1977, όπου αναγράφεται πως το Γηροκομείο Ιστιαίας δέχεται γέροντες και των δύο φύλων, με σκοπό να τους περιθάλψει, προερχομένους από την επαρχία Ιστιαίας. Αναγράφεται επίσης πως το ίδρυμα μπορεί να προσφέρει, αν η οικονομική του κατάσταση το επιτρέπει, και άλλες υπηρεσίες, όπως περίθαλψη ασθενών, βοήθεια σε απόρους κλπ. Ο π. Ιγνάτιος πλαισιώθηκε και από εκλεκτούς συνεργάτες, οι οποίοι, πράγματι, εργάστηκαν και αυτοί πολύ. Αξίζει να αναφερθεί ότι ο χειρουργός Παπαευαγγέλου, βλέποντας την πρόοδο του ιδρύματος, τελικά σε μια πενταετία δώρισε το οίκημα στην Εκκλησία, για να συνεχιστεί το θεάρεστο αυτό έργο. Η λειτουργία του άρχισε επισήμως στις 16 Μαρτίου 1978 και μέχρι σήμερα έχει περιθάλψει περί  τους 230 περίπου γέροντες. Ο Γέροντας διέμενε πια σε ένα μικρό, πενιχρό και σκοτεινό δωματιάκι του ισογείου, που τελικά κατεστάθη τόπος βραδινής προσευχής και αόκνου συγγραφής – γιατί ο Γέροντας συνέγραψε και πολλά βιβλία. Ήταν ένα αληθινό ησυχαστήριο. Η τοπική κοινωνία ευτυχώς περιέβαλλε με αγάπη το ίδρυμα και προσέφερε υλική και ηθική βοήθεια- πράγμα αναγκαίο, γιατί οι πόροι του ιδρύματος ήταν λιγοστοί. Με τα χρόνια ωστόσο υπήρξαν και άλλοι δωρητές ακινήτων στο ίδρυμα, συγκινημένοι από την όλη δράση του.

Περί του εν λόγω ιδρύματος θα πρέπει να πω μερικά ακόμη πράγματα.  Καταρχήν, η λειτουργία αυτών των ιδρυμάτων είναι πολύ δύσκολη, και το πρώτο που σκέπτεται κανείς είναι να μην κλείσει το όλο έργο λόγω χρεών. Παρόλα αυτά, το ίδρυμα ξεκίνησε δεχόμενο αποκλειστικά  απόρους και ο Θεός βοηθούσε για  να εξευρεθούν οι απαραίτητοι πόροι. Αργότερα όμως, μετά το 1981, οπότε για διαφόρους λόγους εξέλιπαν οι άποροι από την νεοελληνική κοινωνία, το καταστατικό άλλαξε και το ίδρυμα μπορούσε να φιλοξενεί και ανθρώπους με κάποια σύνταξη (συνήθως του ΟΓΑ κ.λπ.). Οι περισσότεροι τρόφιμοι έδιναν πια οικειοθελώς τα χρήματά τους στο ίδρυμα, το αντίτιμο δηλαδή των εξόδων τους, ωστόσο ο Γέροντας φρόντιζε, για τους πιο υγιείς, να έχουν το απαιτούμενο ποσό στη διάθεσή τους ώστε να βγουν έξω για να πιουν έναν καφέ, ή ακόμη λίγο κρασί με μεζέ κ.λπ. Φυσικά, το Γηροκομείο συνέχιζε να παίρνει και απόρους – σιγά σιγά ξαναήλθαν δύσκολα χρόνια. Ο Γέροντας τώρα φρόντιζε ώστε και αυτοί οι εντελώς άποροι να έχουν την πλέον κατάλληλη περίθαλψη – όταν χρειαζόταν, πήγαιναν φυσικά στο νοσοκομείο (που από όσο γνωρίζω, μέχρι κάποια χρονολογία ήταν μάλλον δωρεάν η νοσηλεία, αλλά έπρεπε να πληρώνεις τις «αποκλειστικές» νοσοκόμες κλπ). Όλα αυτά τα έξοδα τα κατέβαλε το ίδρυμα.

Εν τω μεταξύ, για να μην είναι πληχτική η κατάσταση στους θαλάμους  των τροφίμων, ο Γέροντας φρόντιζε να υπάρχουν τηλεοράσεις, ραδιόφωνα κ.λπ., ενώ επισκεπτόταν συχνά τον πάνω όροφο (όπου ζούσαν οι τρόφιμοι), για να κουβεντιάσει μαζί τους, να τους διδάξει, να τους συμβουλέψει (προπαντός τους έλεγε να μη βρίζουν τα θεία), να τους μιλήσει για τον Χριστό, να εξομολογήσει όσους ήθελαν κ.λπ. Ο ίδιος τους κοινωνούσε κιόλας. Καθένας είχε δίπλα στο κρεβάτι του και ένα τραπεζάκι, όπου μπορούσε να βάλει το φαγητό του για να φάγει, ενώ στην αυλή υπήρχαν ομπρέλες, για να προαυλίζονται άνετα οι γέροντες τους θερινούς μήνες. Μεταξύ τους συνάπτονταν πολλές φιλίες, έτυχε μάλιστα ένα ζευγάρι τροφίμων να παντρευτούν κιόλας. Για μεγάλες νηστείες κλπ, ούτε να γίνεται λόγος. Όποιος ήθελε μόνο νήστευε, και προπαντός υπεύθυνος για το διαιτολόγιο των γερόντων ήταν ο γιατρός. Έπρεπε οπωσδήποτε να ακολουθούνται οι εντολές του. Επίσης, όπως όλοι καταλαβαίνουμε, ήταν αναμενόμενο οι γέροντες ενίοτε να διαπληκτίζονται μεταξύ τους για μικροπράγματα και να έχουμε μικροέριδες (στην περιοχή μας λέμε ότι στην τρίτη ηλικία «παραξενεύει ο άνθρωπος»). Τότε, για να ξεπεραστεί το πρόβλημα, και ο Γέροντας ανέβαινε επάνω, για να συμβουλέψει , αλλά και κάποια από τα πνευματικά του παιδιά, που είχαν μια ιδιαίτερη ικανότητα να επιλύουν συγκρούσεις με χιούμορ, αναλάμβαναν «δράση». Το χιούμορ βοηθά να εξαφανιστούν και οι πικρίες μεταξύ τους και οι δίχως νόημα μνησικακίες κ.λπ. Οι τρόφιμοι πάντως γενικά σέβονταν τον Γέροντα, του φιλούσαν με ευγνωμοσύνη το χέρι κ.λπ.  Τέλος, ο Γέροντας για να ψυχαγωγούνται περισσότερο οι τρόφιμοι, διοργάνωνε εκδρομές, τόσο σε μέρη της Ελλάδας που υπάρχουν μεγάλα προσκυνήματα (π.χ. Κέρκυρα, Κεφαλλονιά, Ζάκυνθος κ. λπ.), αλλά ακόμη και στο εξωτερικό (πήγε με αρκετούς τροφίμους  τέσσερις φορές στους Αγίους Τόπους, και ακόμη Κων/λη, Δαμασκό, Αίγυπτο κ.λπ., όπου βρίσκονται ορθόδοξα χριστιανικά Πατριαρχεία και προσκυνήματα). Ωστόσο, αν και θαύμαζε πολύ το θαύμα του Αγίου Φωτός στα Ιεροσόλυμα, δεν μπόρεσε ποτέ να το ζήσει από κοντά, γιατί δεν ήταν δυνατόν να εγκαταλείψει την επαρχία τις ημέρες του Πάσχα.

Ο Θεός βοηθά το Γηροκομείο, μου ανέφερε ο Γέροντας και κάποιοι συνεργάτες του. Φροντίζει ώστε τελικά να εξευρίσκονται τα αναγκαία ποσά για την λειτουργία του, ώστε αυτό να μην κλείσει. Υπάρχουν πάρα πολλά ενδεικτικά περιστατικά, αλλά θα διηγηθώ μόνο ένα. Κάποια φορά, που υπήρχε μεγάλο πρόβλημα, έφτασε ένας άγνωστος κύριος, μπήκε μέσα στο ίδρυμα και ζήτησε τον πάτερ. Του είπε ότι η μητέρα του, που πέθανε, άφησε ένα μεγάλο ποσόν για το ίδρυμα (καλύφθηκαν πλήρως όλα τα έξοδα πέντε χρόνων!). Ο πατήρ Ιγνάτιος δεν ήξερε καθόλου την κυρία, ούτε και ο γιος της ήξερε  ακριβώς γιατί έδωσε τα χρήματα ειδικά στο Γηροκομείο Ιστιαίας. Ήταν μια πρόνοια του Θεού, χωρίς να γνωρίζουμε τις υπόλοιπες λεπτομέρειες.

Η φιλανθρωπική δράση του πατρός είχε επεκταθεί πάντως και πολύ πέραν του ιδρύματος. Έχω μάθει από τις πιο έγκυρες πηγές ότι ο ίδιος σπούδασε πολλά παιδιά που δεν είχαν οι γονείς τους τα απαραίτητα χρήματα. Όσο ήταν φοιτητές, τους πλήρωνε τα ενοίκια, και μάλιστα για τέσσερα χρόνια, τα βιβλία τους κ.λπ. Ρώτησα πώς έμαθε ποια παιδιά είχαν αυτή την ανάγκη. Πληροφορήθηκα ότι είχαν έρθει να εξομολογηθούν, και πάνω στην συζήτηση, ο Γέροντας κατάλαβε ότι είχαν ανάγκη. Μερικοί μάλιστα, αφού έπιασαν δουλειά, ήρθαν και έφεραν τον πρώτο μισθό στο ίδρυμα. Συνέβη ακόμη να παντρέψει πνευματικά του μη εύπορα παιδιά: δηλαδή, να κάνει δωρεάν το μυστήριο (ο Γέροντας δεν έπαιρνε χρήματα για τα μυστήρια) και κατόπιν να πληρώσει τα απαραίτητα χρήματα για το γαμήλιο γλέντι.

Την εξωτερική επίσης φιλανθρωπία (τσάντες με τρόφιμα κ.λπ.) είχε αναλάβει η κυρία Ειρήνη Παπαγγελίδη, η οποία είχε οριστεί οικονόμος του ιδρύματος. Είχε φυσικά πάντα την έγκριση  του π. Ιγνατίου και του Διοικητικού Συμβουλίου του Ιδρύματος για αυτό το «διακόνημά» της.

Στο σημείο αυτό αξίζει να πω ότι ο Γέροντας έκανε και άλλου είδους φιλανθρωπία: στο Γηροκομείο είχε τύχει να έλθουν γυναίκες δαρμένες από τους άνδρες τους, που ζητούσαν βοήθεια, και γενικά κατέφθαναν μέλη προβληματικών οικογενειών. Ο Γέροντας ειρήνευε τα ζευγάρια, αν έβλεπε όμως ότι ορισμένα μέλη οικογενειών δεν διορθώνονταν, απειλούσαν συνεχώς τις συμβίες τους με όπλα κ.λπ., τότε δεν δίσταζε να συμβουλέψει τα θύματα αυτής της βίας να φύγουν από το σπίτι, καθώς διέτρεχε άμεσο κίνδυνο η ζωή τους. Ένεκεν φιλανθρωπίας το ίδρυμα αναγκαζόταν να πάρει και κάποιους κατάκοιτους γέροντες, πράγμα που σημαίνει τεράστια και πάλι έξοδα. Αλλά δεν μπορεί να γίνει αλλιώς. Είναι και αυτοί παιδιά του Θεού.

Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ