Η ιερά εικόνα της Παναγίας του Μαχαιρά και η γυναίκα του βασιλιά που δεν σεβάστηκε την παράδοση της Μονής
18 Οκτωβρίου 2023
Μήτηρ Θεού, Παναγία Μαχαιριώτισσα ή Παναγία του Μαχαιρά.
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Η ιστορία της Μονής Μαχαιρά σχετίζεται με την θαυματουργό εικόνα της Παναγίας της Μαχαιριώτισσας, την εφέστιο εικόνα της Μονής.
Η εικόνα αυτή, κατά την παράδοση, αγιογραφήθηκε από τον Απόστολο Λουκά και είναι μία από τις εβδομήκοντα εικόνες που αγιογράφησε μετά την κοίμηση της Θεοτόκου.
Στα χρόνια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας βρίσκουμε την θαυματουργό αυτή εικόνα στην Κωνσταντινούπολη και συγκεκριμένα στον ναό της Παναγίας των Βλαχερνών, εκεί όπου ήταν τεθησαυρισμένη η αγία Σορός, δηλ. η αγία εσθήτα και η αγία Ζώνη, τα μόνα κειμήλια που μας άφησε η Θεοτόκος. Γι’ αυτό τον λόγο και έφερε το όνομα Αγιοσορίτισσα.
Η παράδοση διασώζει ότι κατά την περίοδο της εικονομαχίας, κάποιος ασκητής την μετέφερε στην Κύπρο για να την γλυτώσει από την καταστροφή, και συγκεκριμένα σε μια σπηλιά στα βουνά του Μαχαιρά, όπου παρέμεινε και ο ίδιος μέχρι το τέλος της ζωής του. Μετά τον θάνατό του έμεινε εκεί ξεχασμένη για πολλούς αιώνες.
Τον 12ο αιώνα, οπότε ξεκινά και η ιστορία της Μονής, κάποιος ασκητής που ονομαζόταν Νεόφυτος ήλθε στην Κύπρο από την Παλαιστίνη, εξ αιτίας των επιδρομών των σαρακηνών. Στην Κύπρο εγκαταστάθηκε, μαζί με τον μαθητή του Ιγνάτιο, στην Μονή του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου στον Κουτσοβέντη, στον κατεχόμενο Πενταδάκτυλο. Από εκεί έβλεπαν καθημερινά ένα φως απέναντι στα βουνά του Μαχαιρά και, καταλαβαίνοντας ότι πρόκειται για θαύμα, πήγαν εκεί για να εξακριβώσουν τι συμβαίνει. Τότε είδαν ότι το φως έβγαινε από την σπηλιά όπου βρισκόταν η εικόνα, δεν μπορούσαν όμως να μπουν μέσα, λόγω των βάτων που είχαν κλείσει την είσοδο.
Τότε, κατά θείαν οικονομία βρήκαν ένα μαχαίρι και ταυτόχρονα άκουσαν, κατά την παράδοση, την φωνή της Παναγίας που τους καλούσε να καθαρίσουν με αυτό την είσοδο και να μπουν μέσα. Όντως έτσι έπραξαν και μπαίνοντας στο σπήλαιο, ανακάλυψαν την σεβασμία εικόνα της Θεοτόκου. Από αυτό το γεγονός η εικόνα μετονομάστηκε από Αγιοσορίτισσα σε Μαχαιριώτισσα, αλλά και η περιοχή πήρε την ονομασία Μαχαιράς. Μάλιστα το πρώτο όνομα, Αγιοσορίτισσα, φαίνεται ακόμη πάνω στην εικόνα*.
Θαυματουργός **
Η εικόνα της Παναγίας της Μαχαιριώτισσας ή αλλιώς Παναγίας του Μαχαιρά είναι γνωστή στην Κύπρο για τα πολλά της θαύματα.
Είναι ιδιαίτερα γνωστή για την επούλωση τραυμάτων.
Σύμφωνα με την τοπική λαογραφία το 1337 μ.Χ. επισκέφθηκε το Μοναστήρι η Alix d’Ibelin, σύζυγος του Λουζινιανού βασιλιά Henry ΙV.
Δε σεβάστηκε τους μοναχούς και την ελληνορθόδοξη θρησκεία όταν αγνόησε τις εκκλήσεις τους για να μην εισέλθει στο ιερό του ναού το οποίο ήταν άβατο για τις γυναίκες.
Έτσι, μόλις εισήλθε μέσα στο ιερό, χτυπήθηκε από την Παναγία του Μαχαιρά και παρέμεινε βουβή για τρία ολόκληρα χρόνια.
Η θαυματουργική δύναμη της εικόνας έγινε φανερή όταν το 1530 μεγάλη πυρκαγιά κατέστρεψε πλήρως τη Μονή, και το μόνο που διασώθηκε ήταν η εικόνα της Παναγίας.
Επίσης, όταν κατά την Αγγλοκρατία, το 1892,το μοναστήρι κάηκε ξανά ολοκληρωτικά, πάλι διασώθηκε η εικόνα της Παναγίας και οι εικόνες του τέμπλου.
Η σύναξη της ιεράς εικόνας της Παναγία του Μαχαιρά τιμάται στις 18 Οκτωβρίου ημέρα γιορτής και του αγίου Αποστόλου Λουκά.
* Από την ιστοσελίδα της Ιεράς Μονής Μαχαιρά: https://machairas.cy/history/
