Πάλι μαρτύρων μνήμη και πάλι εορτή και πανηγύρι πνευματικό. Εκείνοι εκοπίασαν κι εμείς χαιρόμαστε…

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος, (13ος αιώνας) Ιερά Μεγίστη Μονή Βατοπαιδίου Αγίου Όρους.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος
Εις τον άγιον Ρωμανόν
Λόγος πρώτος

Πάλι μαρτύρων μνήμη και πάλι εορτή και πανηγύρι πνευματικό. Εκείνοι εκοπίασαν κι εμείς χαιρόμαστε. Εκείνοι αγωνίστηκαν κι εμείς αγαλλόμαστε. Δικό τους το στεφάνι κι όλων των ανθρώπων η αίγλη, ή καλύτερα, όλης της Εκκλησίας η δόξα.

Και πώς γίνεται αυτό; θα πη κανείς.

Γιατί μέρη και μέλη δικά μας είναι οι μάρτυρες. «Κι όταν πάσχη ένα μέλος, πάσχουν μαζί του όλα τα μέλη· όταν δοξάζεται ένα μέλος, χαίρουν μαζί του όλα τα μέλη». Το κεφάλι στεφανώνεται κι όλο το άλλο σώμα αγάλλεται. Ένας γίνεται Ολυμπιονίκης κι όλο το πλήθος ευφραίνεται, και τον υποδέχεται μ’ εγκώμια μεγάλα.

Κι αφού στους Ολυμπιακούς αγώνες νοιώθουν τόση ευχαρίστηση αυτοί που κανένα κόπο
δεν προσφέρουν, πολύ περισσότερο γίνεται τούτο με τους αθλητές της ευσεβείας. Εμείς είμαστε τα πόδια, οι μάρτυρες είναι το κεφάλι, «Αλλά δε μπορεί το κεφάλι να πη στα πόδια, δε σας χρειάζομαι». Ένδοξα είναι τα μέλη, αλλά η περίσσια τους δόξα δεν τα ξεχωρίζει από τα υπόλοιπα μέλη. Και γίνονται έτσι ακόμα πιο ένδοξα όταν διατηρήσουν τη σχέση τους μ’ εμάς.

Γιατί και το μάτι, που είναι λαμπρότερο απ’ όλο το άλλο σώμα, τότε διατηρεί την αξία του, όταν δεν ξεχωρίζει από το υπόλοιπο σώμα.

Και τι λέω για τους μάρτυρες;

Αφού ο Κύριός τους δεν το θεώρησε ντροπή να γίνη κεφάλι για μας, πολύ περισσότερο αυτοί δεν το έχουν ντροπή να είναι μέλη δικά μας. Γιατί έχουν αγάπη βαθιά ριζωμένη, κι η αγάπη συνηθίζει να ενώνη και να συνδέη τα χωρισμένα και δεν πολυσυζητά για την αξία τους.

Όπως λοιπόν αυτοί πονούν μαζί μ’ εμάς για τις αμαρτίες μας, έτσι κι εμείς χαιρόμαστε μαζί μ’ αυτούς για τα κατορθώματα τους. Έτσι μας συμβούλεψε κι ο Παύλος να κάνωμε, λέγοντας· «Να χαίρεστε μ’ αυτούς που χαίρονται και να κλαίτε μ’ αυτούς που κλαίνε». Αλλά ενώ το να κλαίη κανείς μ’ αυτούς που κλαίνε είναι εύκολο, το να χαίρεται όμως μ’ αυτούς που χαίρονται δεν είναι πολύ εύκολο.

Πιο εύκολα συμπονούμε αυτούς που βρίσκονται στις συμφορές παρά που χαιρόμαστε μ’ αυτούς που ευτυχούν. Γιατί μ’ εκείνους, η ίδια η συμφορά είναι ικανή και την πέτρα να συγκινήση σε συμπάθεια, με τούτους όμως, ο φθόνος και η ζήλια για την ευτυχία δεν αφήνει αυτόν που δεν σκέπτεται πολύ πνευματικά, να συμμεριστή την ευχαρίστηση.

Όπως η αγάπη ενώνει και συνδέει τα χωρισμένα, έτσι η ζήλια χωρίζει τα ενωμένα. Γι’ αυτό σας παρακαλώ να φροντίσωμε να χαίρωμε μαζί μ’ αυτούς που ευτυχούν, για να ξεκαθαρίσωμε την ψυχή μας από φθόνο και ζήλια. Γιατί την ασθένεια αυτή τη φοβερή και δύσκολο γιατρευτή τίποτα δεν την διώχνει τόσο, όσο το να ευχαριστιέται κανείς μ’ αυτούς που ζουν στην αρετή.

Άκουσε λοιπόν πόσο απόλυτος είναι ο Παύλος και στα δυο αυτά· «Ποιος ασθενεί», λέει, «και δεν ασθενώ; ποιος σκανδαλίζεται και δεν καίομαι εγώ»; Δεν είπε, και δε λυπούμαι εγώ, άλλα, «δεν καίομαι εγώ», γιατί θέλει να μας παραστήση, κάνοντας λόγο για κάψιμο, πόσο μεγάλο πόνο ένοιωθε. Και πάλι γράφοντας σ’ άλλους, «Χωρίς εμάς εβασιλέψατε», λέει· «και μακάρι να βασιλέψατε, για να βασιλέψωμε κι έμεις μαζί μ’ εσάς. Κι άλλη φορά· «Τώρα ζούμε, όταν εσείς μένετε πιστοί στον Κύριο». Πρόσεξε πόσο ανάγκη το είχε να ευτυχούν τα αδέλφια του, που θεωρούσε ότι δεν ζη χωρίς τη σωτηρία τη δική τους.

Άνθρωπος που αρπάχτηκε στον τρίτο ουρανό και ωδηγήθηκε στον παράδεισο και πήρε μέρος σε ανείπωτα μυστήρια και χάρηκε τόσο θάρρος απέναντι στο Θεό, δεν ένοιωθε βαθιά του εκείνα τα αγαθά, αν δεν έβλεπε και τ’ αδέλφια του να σώζωνται μαζί του.

Γιατί ήξερε, ήξερε καθαρά, ότι τίποτα δεν υπάρχει ούτε μεγαλύτερο ούτε ίσο με την αγάπη, ούτε και το ίδιο το μαρτύριο, αυτό που είναι το σπουδαιότερο αγαθό. Και πώς, άκουσε.

«Η αγάπη και χωρίς μαρτύριο κάνει μαθητές του Χριστού, το μαρτύριο όμως χωρίς αγάπη δεν μπόρεσε να το κατορθώση αυτό. Πώς φαίνεται αυτό; Από τα ίδια τα λόγια του Χριστού, γιατί έλεγε στους μαθητές του· «Μ’ αυτό θα μάθουν όλοι ότι είστε μαθητές μου, αν αγαπάτε ο ένας τον άλλο».

Να που η αγάπη κάνει μαθητές χωρίς μαρτύριο. Κι ότι το μαρτύριο χωρίς αγάπη όχι μόνο δεν κάνει μαθητές αλλά ούτε ωφελεί καθόλου αυτόν που το παθαίνει, άκουσε τον Παύλο που λέει· «Αν παραδώσω το σώμα μου για να καώ, αλλά δεν έχω αγάπη, τίποτα δεν ωφελούμαι».

Συνεχίζεται

Ο άγιος μάρτυς Ρωμανός τιμάται στις 18 Νοεμβρίου.

Απόσπασμα από την πρώτη ομιλία του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου «Εις τον άγιον Ρωμανόν», όπως περιλαμβάνεται στην έκδοση «Ιωάννου του Χρυσοστόμου έργα, τόμος ε’, Εγκωμιαστικά (β’)», των εκδόσεων ο Λόγος. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια Κωνσταντίνος Λουκάκης.