Για ποιo λόγο δημιουργηθήκαμε αυτεξούσιοι

Άγιος Ιωάννης Δαμασκηνός.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Αγίου Ιωάννου Δαμασκηνού
Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως

Απόδοση στην νέα ελληνική
Αρχιμανδρίτης Δωρόθεος Πάπαρης (νυν Μητροπολίτης Δράμας)

Συνέχεια από εδώ: http://www.pemptousia.gr/?p=386229

Υποστηρίζουμε ότι το αυτεξούσιο εισέρχεται στον άνθρωπο αμέσως μαζί με το λογικό, και ότι η αλλαγή και μεταβολή είναι φυσικές ιδιότητες όσων γεννιούνται.

Διότι, κάθετι που γεννιέται είναι και μεταβλητό.

Καθώς, αφού η αρχή της δημιουργίας γίνεται με μεταβολή, είναι επόμενο τα όντα να είναι μεταβλητά.

Και μεταβολή σημαίνει να παραχθεί κάτι από το μηδέν και από προϋπάρχουσα ύλη να γίνει κάτι άλλο.

Τα άψυχα βέβαια και τα άλογα ζώα μεταβάλλονται σύμφωνα με τις σωματικές μεταβολές που προαναφέραμε, ενώ τα λογικά όντα σύμφωνα με την προαίρεσή τους.

Και από τα μέρη του λογικού, το ένα είναι θεωρητικό και το άλλο πρακτικό.

Θεωρητικό είναι αυτό που αντιλαμβάνεται σε ποια κατάσταση είναι τα όντα, ενώ πρακτικό είναι αυτό που αποφασίζει και το οποίο ορίζει σε όσα μπορούν να γίνουν ως κριτήριο τον ορθό λόγο.

Και ονομάζουν το θεωρητικό νου, ενώ το πρακτικό λόγο· επίσης, ονομάζουν το θεωρητικό σοφία, ενώ το πρακτικό σύνεση.

Γι’ αυτό καθένας που σκέφτεται, σκέφτεται με την ιδέα ότι από τον εαυτό του εξαρτάται η απόφαση γι’ αυτά που μπορεί να γίνουν· έτσι ώστε να εκλέξει αυτό που προτίμησε με τη σκέψη, και, αφού το εκλέξει, να το πράξει.

Κι αν είναι έτσι τα πράγματα, τότε το αυτεξούσιο συνυπάρχει υποχρεωτικά με το λογικό.

Διότι, ή δεν θα υπάρχει λογικό ή το λογικό θα είναι υπεύθυνο για τι πράξεις, και αυτεξούσιο.

Γι’ αυτό και τα άλογα ζώα δεν είναι αυτεξούσια· η φύση τους τα κατευθύνει μάλλον παρά τα ίδια την κατευθύνουν· και δεν αντιδρούν στη φυσική επιθυμία, αλλά, όταν επιθυμήσουν κάτι, αμέσως κινούνται για εκπλήρωσή της.

Ενώ ο άνθρωπος, επειδή είναι λογικός, μάλλον κατευθύνει τη φύση, παρά αυτή τον εξουσιάζει· γι’ αυτό, όταν επιθυμεί κάτι, μπορεί, αν θέλει, ή ν’ ανακόψει την επιθυμία του ή να την ακολουθήσει.

Και για το λόγο αυτό, τα άλογα ζώα ούτε τα επαινούμε ούτε τα κατακρίνουμε, ενώ τον άνθρωπο και τον επαινούμε και τον κατακρίνουμε.

Πρέπει να γνωρίζουμε ότι οι άγγελοι, επειδή είναι λογικοί, είναι αυτεξούσιοι, και σαν δημιουργήματα είναι μεταβλητοί.

Και το απόδειξε αυτό ο Διάβολος, ο οποίος, αν και δημιουργήθηκε αγαθός από το Δημιουργό, με ελεύθερη απόφασή του εφεύρε την κακία· το ίδιο έκαναν και οι αγγελικές δυνάμεις που επαναστάτησαν μαζί του, δηλαδή οι δαίμονες, ενώ τα υπόλοιπα αγγελικά
τάγματα έμειναν σταθερά στο αγαθό.

Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού, «Έκδοσις ακριβής της ορθοδόξου πίστεως», απόδοση στην νέα ελληνική, Αρχιμανδρίτης Δωρόθεος Πάπαρης. Από: http://users.uoa.gr/~nektar/orthodoxy/paterikon/iwannhs_damaskhnos_ekdosis_akribhs.htm