Ξαναγίνε αυτό που ήσουν, δώσε λόγο στους πιστούς, δώσε λόγο στο Θεό, στο θυσιαστήριο και στα μυστήρια…
9 Ιανουαρίου 2024
Άγιος Γρηγόριος Θεολόγος. Φορητή εικόνα 16ος αι.
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)
Ο Άγιος Γρηγόριος Θεολόγος προς τον Άγιο Γρηγόριο Νύσσης
Έχω ένα καλό φυσικό (ας αλαζονευτώ κι εγώ για κάτι από τα πολλά): τα βάζω όμοια με τον εαυτό μου όταν σκέφτομαι άσχημα όσο και με τους φίλους. Κι αφού είμαστε φίλοι όλοι μεταξύ μας και συγγενείς όσοι ζούμε σύμφωνα με το νόμο του θεού και στοιχούμε στο ίδιο Ευαγγέλιο, γιατί δεν ακούς από μας να σου λέμε θαρρετά, όσα ψιθυρίζουν όλοι;
Δεν επαινούν την «άδοξη δόξα σου», για να μιμηθώ κι εγώ το ύφος σας, και το βαθμιαίο γλίστρημά σου προς το χειρότερο και την κάκιστη από όλους τους δαίμονες φιλοδοξία, όπως λέει ο Ευριπίδης.
Τι σου συνέβη, σοφότατε μου φίλε, και τι κατηγορείς τον εαυτό σου κι απέρριψες τα ιερά βιβλία με το πόσιμο νερό, που διάβαζες κάποτε στο λαό (μην ντραπείς που το ακούς) ή τα κρέμασες να καπνίζονται στο τζάκι όπως κάνουν με τα πηδάλια και τις σκαπάνες τον καιρό του χειμώνα, και πήρες στα χέρια τα βιβλία με το γλυφό νερό που δεν πίνεται και θέλησες να σε λένε πιο πολύ ρήτορα παρά Χριστιανό;
Εγώ προτιμώ το δεύτερο από το πρώτο κι ευχαριστώ το Θεό. Μην αφεθείς, φίλε μου, για πολύ σ’ αυτή τη γνώμη, αλλ’ έστω κι αργά έλα στα καλά σου, ξαναγίνε αυτό που ήσουν, δώσε λόγο στους πιστούς, δώσε λόγο στο Θεό, στο θυσιαστήριο και στα μυστήρια από τα όποια ξεμάκρυνες.
Μη μου προβάλεις τα κομψά ρητορικά σχήματα: Και τι έγινε; Μήπως δεν ήμουν Χριστιανός ρητορεύοντας; Και δεν παρέμεινα πιστός συναναστρεφόμενος τους νεαρούς; Θα επικαλεστείς ίσως και το Θεό ως μάρτυρα. Καθόλου, θαυμάσιε φίλε, όχι, όπως τουλάχιστο παρουσιαζόσουν, αν και κατά ένα μέρος θα δεχόμαστε ό,τι λες.
Πού θα βάλομε όμως το ότι προκαλείς τους άλλους μ’ αυτά που τώρα κάνεις, όσους έχουν φυσική ετοιμότητα προς το κακό, και το ότι τους δίνεις αφορμές να υποψιάζονται και να λένε για σένα τα χειρότερα; Δεχόμαστε ότι είναι ψέματα· ποια όμως η ανάγκη; Δεν ζει κανένας για τον εαυτό του μόνο, αλλά και για το διπλανό του· και δε φτάνει να πείθεις τον εαυτό σου· πρέπει και τους άλλους.
Ή μήπως, ενώ πυγμαχούσες εσύ μέσα στο πλήθος ή και μόλο που σε χτυπούσαν στο πρόσωπο και χτυπούσες εσύ μέσα στα θέατρα ή και μ’ όλα τα αισχρά λυγίσματα και κουνήματά σου εκεί, θα ισχυριστείς πως διατηρούσες τη σωφροσύνη σου; Αυτή δεν είναι σκέψη για σώφρονα. Η αποδοχή της είναι ελαφρότητα.
Αν λοιπόν αλλάξεις θα κάνω επιτέλους χαρά, είπε κάποιος από τους Πυθαγόρειους φιλοσόφους, που θρηνούσε για ένα φίλο που τους είχε εγκαταλείψει. Αν δεν αλλάξεις… εκείνος έγραψε· για μένα είσαι νεκρός. Εγώ όμως δε θα το πω ακόμα αυτό. Για χάρη σου.
Ήταν φίλος κι έγινε εχθρός, αλλ’ όμως είναι φίλος, λέει η τραγωδία, θα στενοχωρηθώ -για να εκφραστώ με μετριοπάθεια- αν μήτε ο ίδιος δε βλέπεις τι είναι πρέπον, που είναι το πρώτο αξιέπαινο κι αν δεν ακολουθήσεις κάποιον που σε συμβούλεψε ορθά, που είναι το δεύτερο.
Η παραίνεσή μου είναι αυτή. Συχώρεσέ με αν η φιλία σου με κάνει να πονώ και αν καίγομαι όμοια για σένα και για όλη την ιερατική τάξη και θα προσθέσω και για όλους τους Χριστιανούς. Κι αν πρέπει να προσευχηθώ μαζί σου ή να προσευχηθώ για χάρη σου, ο Θεός να σου σταθεί βοηθός στην ασθένειά σου που και στους νεκρούς δίνει ζωή.
Από τον τόμο «Γρηγορίου του Θεολόγου, Άπαντα τα έργα, 7, Επιστολές», (Α’-ΣΜΔ΄), εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, σχόλια από τον Ιγνάτιο Σακαλή, φιλόλογο. Έκδοση Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς».
