Αγία Φιλοθέη, Ο άγιος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος της έδωσε οδηγίες πώς να δράσει και πώς να εργαστεί!

Η παλαιότερη σωζόμενη φορητή εικόνα της Αγίας Φιλοθέης (1703). Kαθεδρικός Ιερός Ναός Αθηνών.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Η αγία Φιλοθέη η προστάτις των Αθηνών

[…]
Έτυχαν και παλαιότερα δύσκολες εποχές, πάρα πολύ άσχημες. Τον 16ο αιώνα εδώ στην Ελλάδα ως γνωστόν ήτο τουρκοκρατία και είναι ο πιο σκοτεινός αιών. Και μάλιστα εδώ η Αθήνα μας πέρασε πάρα πολλά και δύσκολα. Τουρκοκρατίες, πειρατείες, παιδομαζώματα, κεφαλικοί φόροι, ανομβρίες, άλλοτε πλημμύρες, κάποτε αρρώστιες μεγάλες και πολλές και θανατικά. Και πραγματικά περνούσε μια σταυρωμένη Μεγάλη Παρασκευή.

Ο Κύριος όμως ποτέ δεν αφήνει τον άνθρωπο και ποτέ δεν αφήνει την οικουμένη. Στα μαύρα και κατάπικρα και δύσκολα εκείνα χρόνια έστειλε την αγία Φιλοθέη, την κυρά των Αθηνών, την μητέρα όλων, την προστασία, τη στοργή και την έμπρακτη αγάπη. Η μανούλα της η Συρίγω δεν είχε παιδάκια και έφερε με πολλή δυσκολία το όνειδος της ατεκνίας. Γι’ αυτό πήγαινε και ξαναπήγαινε στην εκκλησιά της Παναγίας και την παρακαλούσε ολόθερμα να της δώσει ένα παιδί. Κι εκείνη της έδωσε ένα αλλά… λέοντα!

Γυναίκα ανδρεία, τη Ρεγούλα, έτσι την ονόμασαν όταν γεννήθηκε. Μάλιστα, κάποια φορά που παρακαλούσε κι αποκοιμήθηκε στην εκκλησία, είδε να βγαίνει ένα φως αστραφτερό και ωραίο από την εικόνα της Παναγιάς και να μπαίνει στην κοιλιά της. Κατάλαβε τότε τι θα συνέβαινε. Και σε λίγο καιρό έμεινε έγκυος και εγέννησε την Κυρά των Αθηνών, το δώρον της Παναγίας της Αθηνιώτισσας! Την ονόμασε Ρεγούλα, Ρηγούλα, δεν έχει καμμιά σημασία, τότε ήσαν και Φράγκοι εδώ και το όνομα Συρίγω δεν έχει κι αυτό σημασία.

Ξέρετε τι έχει σημασία;

Σημασία έχει ότι αυτοί ανάμεσα στους Φράγκους και στους Τούρκους έμειναν ορθόδοξοι, και όχι μόνο ορθόδοξοι, αλλά και Έλληνες! Κράτησαν τον ευλογημένο εκείνο ελληνισμό -μιλήσαμε για τον άγιο Φώτιο τη γλώσσα αυτή των αγγέλων και το πνεύμα αυτό του ελληνισμού που εβαπτίσθη στην Ορθοδοξία, ενεδύθη το Χριστό και πήρε αθανασία.

Αυτό το ελληνικό πνεύμα που λέγαμε για την αμερικανίδα προχθές, τη γραμματολόγο που έφτιαξε εκεί ολόκληρο σύστημα με τον νέο τρόπο και διαδίδεται παντού η αρχαία ελληνική γλώσσα. Τη McDonald, ενθυμείσθε. Λοιπόν, το πνεύμα αυτό είναι το πνεύμα του Θεού πια, είναι ο ευλογημένος ελληνισμός.

Υπάρχει και ο άλλος ελληνισμός που εκβάλλει στον παγανισμό. Γιατί υπάρχουν δύο ρεύματα -αυτά μην τα ξεχνάμε και στις μέρες μας ισχύουν. Βλέπετε πολλούς Έλληνες να τα βάζουν με την Εκκλησία, με την Ορθοδοξία, ότι δήθεν κατέστρεψε η Ορθόδοξη Εκκλησία τον αρχαίο ελληνικό κόσμο. Όχι, αδελφοί μου, τον έσωσε! Έσωσε το πνεύμα, τις αξίες τις ανέβασε, γιατί ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός είναι πολιτισμός ψυχής, μην το ξεχνάμε αυτό, είναι πολιτισμός ψυχής και καλλιέργησε τον άνθρωπο μέχρι εκεί που μπορούσε.

Τον έφερε δηλαδή στα όρια, γι’ αυτό και απέβη κλασικός. Αν πήγαινε πιο πάνω θα χάλαγε τον άνθρωπο και τον πολιτισμό. Αν έμενε πιο κάτω θα υστερούσε. Έφτασε στα όριά του, γι’ αυτό είναι και ανεπανάληπτος. Ποιος μπορούσε να φτιάξει Ακρόπολη, που είναι σύλληψις πνεύματος και αποτύπωση στην ύλη; Έχει πολύ μεγάλη σημασία αυτό.

Λοιπόν ελληνορθόδοξη η αγία Φιλοθέη. Αυτό δεν το λέμε με πνεύμα σωβινιστικό. Όχι. Ο ελληνισμός που βαπτίστηκε στην Ορθοδοξία είναι μία αξία πολύ μεγάλη, είναι ένα θαύμα, ένα μεγαλείο. Το ομολογούν οι ξένοι καλύτερα, σήμερα και παλαιότερα. Γιατί λίγοι πια Έλληνες ξέρουν τι εστί ελληνισμός μέσα στην Ορθοδοξία και στην Εκκλησία. Οι άλλοι τα βάζουν με την Εκκλησία και κάνουν ειδωλολατρικά όργια και τελετές στον Όλυμπο, στον Παρνασσό και αλλού. Υπάρχει και αυτό το ρεύμα σήμερα. Ελεύθεροι είναι να κάνουν, αδελφοί μου. Αλλοίμονο!

Η Ορθοδοξία είναι μια αρχοντιά, είναι μια άνεση, είναι μια αγάπη, είναι ένα αγέρι αλλιώτικο, όχι απ’ αυτό τον κόσμο. Είναι ένα μεγαλείο!

[…]
Κι έτσι και η αγία Φιλοθέη. Την πάντρεψαν νωρίς οι γονείς της με κάποιον απάνθρωπο, με κάποιο δυσκολεμένο άνθρωπο. Πέρασε και τι δεν πέρασε. Έκαμε μεγάλη υπομονή και προσευχή. Παρακαλούσε τον Κύριο να τον αλλάξει. Και στις καλές τις ώρες του έλεγε. Κι αν κάποτε της έκανε τον πολύ δύσκολο, του απαντούσε κι αυτή, με λεβεντιά και μεγαλείο. Έμειναν μαζί τρία χρόνια και είδε ο Θεός την υπομονή της Φιλοθέης, της Ρεγούλας τότε, αλλά και την αμετανοησία εκείνου και τον επήρε απ’ τη ζωή. Και τον εσήκωσε. Γι’ αυτό πάντοτε σε όλες μας τις υποθέσεις και στα προβλήματά μας, τον τελευταίο λόγο έχει ο Κύριος.

Τα αναθέτουμε εκεί κι Εκείνος τακτοποιεί με βάθος σοφίας και φιλανθρωπία και αγάπη για όλους μας. Άνοιξε ο δρόμος, ανάσανε η Ρεγούλα, δοξολόγησε το Θεό. Οι γονείς της επέμεναν να παντρευτεί και πάλι. Ήσαν πολλοί εκείνοι που την ήθελαν. Αλλά η Ρεγούλα είχε βάλει πλώρη για αλλού. Ήθελε να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στο Χριστό μας και στην αγία Του Εκκλησία, να μονάσει, να Τον δοξολογεί και συνάμα στο όνομά Του να βοηθάει τους δυσκολεμένους όλους για όλους. Οι γονείς της επέμεναν, τα συνοικέσια βροχή! Αλλά και η Ρεγούλα σταθερή στο όραμά της και στην απόφασή της.

Τι έκανε όμως; Περίμενε. Περίμενε άλλα δέκα χρονιά να δει τι θα γίνει με τους γονείς της. Και ο Θεός που είδε πάλι την υπομονή της αλλά και το σεβασμό και την αγάπη της προς τους γονείς της, τους ανέπαυσε. Και έμεινε πλέον ελεύθερη εκείνη αφού πήρε και τις ευχές τους.

Είναι μερικοί από μας που θέλουν να μονάσουν ή να κάνουν οτιδήποτε και βλέπουν τους γονείς να δυσκολεύονται. Θα μου πείτε: Γιατί δυσκολεύονται οι γονείς; Είναι πάρα πολύ απλό! Οι γονείς αυτό έχουν μάθει στη ζωή τους να παντρευτούν και να κάνουν παιδιά. Κι αυτό βλέπουν δρόμο και σκοπό και προορισμό. Κι αυτός είναι ο κανόνας. Από κει και πέρα, τα άλλα δεν τα καιταλαβαίνουν πολλοί, εκτός κι αν είναι φωτισμένοι.

Σου λένε:«Πού θα πάει το παιδί μου; Τι θα γίνει με το παιδί μου»;

Και μάλιστα ακούμε τόσα και τόσα κάθε μέρα και μέχρις ενός σημείου δικαίως αντιδρούν και στενοχωρούνται, προβληματίζονται ή φέρουν εμπόδια. Κι εμείς τι κάνουμε τότε; Περιμένουμε, αδελφοί μου. Αν αγαπάμε τους γονείς μας, περιμένουμε και θα κάνει ο Θεός κάτι. Εκείνος ο οποίος βλέπει τι θέλουμε στο βάθος και ξέρει και τι μας συμφέρει πραγματικά.

Ελευθερώθηκε τώρα με τον καλύτερο τρόπο η Ρεγούλα και άρχισε να υλοποιεί και να πραγματοποιεί το όραμά της. Μάλιστα, δεν ήξερε πώς να το κάνει και τι να κάνει ακριβώς· «και παρουσιάζεται», όπως λέει ο άγνωστος βιογράφος της, «ο άγιος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος και της δίνει οδηγίες πώς να δράσει και πώς να εργαστεί».

Και ακολούθησε τις οδηγίες του μάλιστα το εκκλησάκι που έφτιαξε το έβαλε στο όνομά του. Είναι στην Αρχιεπισκοπή τώρα το εκκλησάκι αυτό που υπάρχει, το οποίο εκκλησάκι είναι της αγίας Φιλοθέης, πο ‘χει και την ομώνυμο οδό εκεί και που είναι και τα γραφεία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

Συνεχίζεται

Απόσπασμα από το βιβλίο του μακαριστού Αρχιμανδρίτη, π. Ανανία Κουστένη, «Λόγοι γ’», των εκδόσεων Αρμός.