Γιατί το σώμα είναι κατώτερο βέβαια από την ψυχή, αλλά δεν είναι αντίθετο με την ψυχή!

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος
Ομιλία στην προφητική ρήση που λέγει:
«Εγώ ο Κύριος και Θεός δημιούργησα το φως και το σκοτάδι, παρέχοντας ειρήνη και επιτρέποντας να έρχονται συμφορές».

Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος.

1. Είναι λίγα βέβαια όσα ειπώθηκαν, αλλά γλυκειά η πηγή από την οποί α βγαίνει το μέλι, μέλι που δεν έχει χορτασμό. Γιατί αυτό το υλικό μέλι σταματά την ηδονή στη γλώσσα και προχωρεί στη φθορά, ενώ το μέλι της διδασκαλίας εναποθηκεύεται στη συνείδηση, αφού μας προσφέρει διαρκή ευφροσύνη, και μας χειραγωγεί στην αθανασία.

Και το υλικό βέβαια μέλι συλλέγεται από τα βότανα, ενώ αυτό υφαίνεται από τις θείες Γραφές. Μ’ αυτό σήμερα μας χόρτασε αυτός που μίλησε καλά και απέσπασε το βραβείο της υπακοής και έδειξε τη δύναμη της αγάπης και την ευγένεια της πίστεως.

Εμπρός λοιπόν ας παραθέσω κι εγώ πάλι σε σας το συνηθισμένο τραπέζι με πολλή προθυμία· γιατί χαίρομαι πολύ που, ενώ υπάρχει ενδιαφέρουσα ιπποδρομία, ήρθε τόσο πλήθος εδώ, περιφρονώντας την εκεί παραμονή. Γι’ αυτό και εγώ υψώνω το ποτήρι υπεργεμισμένο, ένα ποτήρι που δεν προκαλεί μέθη, αλλά παρέχει σωφροσύνη.

Γιατί τέτοιο είναι το κρασί των θείων Γράφων, τέτοια είναι τα φαγητά του τραπεζιού αυτού· δεν παχαίνουν τη σάρκα. Και τα λέω αυτά χωρίς να υποτιμώ τη φύση της σάρκας, αλλά προτιμώντας την ευγένεια της ψυχής· χωρίς να απορρίπτω τη χρήση, αλλά τιμωρώντας την αμετρία. Αλλά και όταν φιλοσοφούμε, έτσι πρέπει να φιλοσοφούμε, για να μη δίνουμε λαβή στα στόματα των αιρετικών.

Γιατί το σώμα αυτό είναι κατώτερο βέβαια από την ψυχή, αλλά δεν είναι αντίθετο με την ψυχή, και ενώ αυτή είναι απλή, εξυπηρετείται με τις επιθυμίες εκείνου. Ο αριστοτέχνης Θεός δε δημιούργησε αυτό το σύμπαν από μια και δυο και τρεις ουσίες, αλλά έβαλε ποικίλες και διάφορες φύσεις, δείχνοντας το μέγεθος της σοφίας του με την ποικιλία των δημιουργημάτων.

Γιατί δεν έκανε μόνο τον ουρανό, αλλά και τη γη όχι μόνο τη γη, αλλά και τον ήλιο· όχι μόνο τον ήλιο, αλλά και το φεγγάρι όχι μόνο το φεγγάρι, αλλά και τα άστρα όχι μόνο τα άστρα, αλλά και τον αέρα όχι μόνο των άκρα, άλλα και τα σύννεφα· όχι μόνο τα σύννεφα, αλλά και τον αιθέρα· όχι μόνο τον αιθέρα, αλλά και τις λίμνες και τις πηγές και τα ποτάμια και τα όρη και τις κοιλάδες και τα βουνά και τα λιβάδια και τους κήπους και τους σπόρους και τα φυτά και τα είδη των χορταριών και τα διάφορα σχήματα και τις διάφορες ενέργειες και τις διάφορες φύσεις, πράγματα που μπορεί κανείς να δει περιερχόμενος τον κόσμο· και το σώμα, κάνοντας ένα γύρο στην οικουμένη με το λογισμό, θα πει μαζί με τον προφήτης «πόσο θαυμαστά είναι τα έργα σου, Κύριε, τα δημιούργησες όλα με σοφία».

Ώστε, εάν θέλεις να δεις θέατρο, εγκαταλείποντας εκείνο το σατανικό, έλα σ’ αυτό το πνευματικό· εάν θέλεις να ακούσεις λύρες, άφησε εκείνη τη μελωδία και, αφού εντείνεις την προσοχή της διάνοιάς σου, έλα σ’ αυτήν που σου διεγείρει το φρόνημα και νευρώνει τη διάνοιά σου.

Πρόσεχε φθόγγους διάφορους και χορδές παραλλαγμένες που αναπέμπουν από παντού μια και παναρμόνια μελωδία στον αριστοτέχνη Θεό. Γιατί, σαν κάποιος φθόγγος του πνεύματος, αν και αποτελείται από διάφορους φθόγγους, έχει μια μελωδία, τη δοξολογία στο Δημιουργό, και ηχούν βέβαια οι χορδές χωριστά, αλλά ηχούν και όλες μαζί.

Και για να μάθεις πως ηχούν χωριστά η καθεμία, χτύπα με το λογισμό τη χορδή του ουρανού, και θα ακούσεις να ηχεί δυνατά και να αναπέμπει δόξα στο Θεό, πράγμα που κατανοώντας το και ο προφήτης, έλεγε·
«οι ουρανοί διηγούνται τη δόξα του Θεού και το στερέωμα εξαγγέλλει το έργο των χεριών του».

Από τη χορδή αυτή μετά πήγαινε στη χορδή της ημέρας και της νύχτας, και θα δεις και τους φθόγγους αυτούς που ηχούν πιο γλυκά από κάθε λύρα και κιθάρα και μάλιστα όταν αυτός είναι κάποιος που γνωρίζει καλά πως να χτυπήσει τις χορδές αυτές.

Και πώς, λέει, ηχούν; ο ουρανός δεν κινεί στόμα, ούτε γλώσσα, ούτε ουρανίσκο, ούτε δόντια, ούτε χείλη· πώς λοιπόν προκαλείται η φωνή; Και πώς ομιλεί η ημέρα; Γιατί ούτε αυτά είναι φωνητικά όργανα, αλλά είναι πορεία του ήλιου και του φεγγαριού, ημέρα και νύχτα, πορεία του χρόνου. Για να μη τα ακούσει αυτά λοιπόν κάποιος με παχιά διάνοια και θορυβηθεί και ταραχθεί, άκουσε πώς απαντά στα παραπάνω ο προφήτης.

Γιατί, αφού είπε ότι «οι ουρανοί διηγούνται τη δόξα του Θεού» και ότι «η μια ημέρα διακηρύσσει στην επόμενη ημέρα λόγο και η μια νύχτα μεταδίδει στην άλλη νύχτα τη γνώση του Θεού», δε σταμάτησε στο σημείο αυτό, αλλά πρόσθεσε: «τα λόγια αυτά δεν είναι λαλιές, ούτε λόγοι που δεν ακούονται οι φωνές τους».

Αυτό που θέλει να πει σημαίνει το εξής· όχι μόνο έχουν φωνή η ημέρα και η νύχτα και ο ουρανός, αλλά και τέτοια φωνή που είναι πιο ευδιάκριτη και σαφής και δυνατή από την ανθρώπινη. Πώς και με ποιο τρόπο; Άκουσε το ρητό αυτό· «δεν είναι λαλιές, ούτε λόγια, των οποίων δεν ακούονται οι φωνές τους».

Τι είναι λοιπόν αυτό; Εγκώμιο της φωνής, έπαινος του ήχου. Γιατί η δική μου φωνή είναι γνωστή στον ομόφωνό μου, ενώ στον ετερόγλωσσο δεν είναι. Εννοώ το εξής με αυτό που λέω· μιλώντας στην ελληνική γλώσσα, εάν κάποιος γνωρίζει τη γλώσσα, εκείνος με ακούει, ενώ ο Σκύθης και ο Θρακιώτης και ο Μαύρος και ο Ινδός όχι, διότι η διαφορά της γλώσσας δεν του αφήνει να διακρίνει την ομιλία μου.

Συνεχίζεται

Από το βιβλίο «Ιωάννου Χρυσοστόμου, Άπαντα τα έργα, 8Α, Ομιλίες σε πρόσωπα και ρητά της Παλαιάς Διαθήκης», των εκδόσεων Πατερικαί Εκδόσεις «Γρηγόριος ο Παλαμάς», εισαγωγή, κείμενο, μετάφραση, σχόλια Παναγιώτη Παπαευαγγέλου (διδάκτορα Θεολογίας).