Εκείνος που προσεύχεται νοερώς από το βάθος του εαυτού του και εγκρατεύεται γλυκαίνει ενίοτε το στόμα του από την ευχή!

Χριστός ένθρονος. Έργο Αγγέλου. Από το ναό του Αγίου Σπυρίδωνα του Φλαμπουριάρη. Μέσα 15ου αι. Μουσείο Ζακύνθου.

(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος)

Ανώνυμου και Απελπισμένου τίνος Αγιορείτου
Νηπτική θεωρία
Εκ χειρογράφου της Ι.Μ. Ξενοφώντος Αγίου Όρους

Λόγος όγδοος

Περί του ότι εκείνος οπού προσεύχεται νοερώς από το βάθος του εαυτού του και εγκρατεύεται πάντα του από τα ηδονικά βρώματα, όταν είναι νήστις, γλυκαίνει ενίοτε το στόμα του έσω από την ευχήν, ωσάν να κρατή μέσα εις αυτό τίποτε ζάχαρον ή ωσάν να τρώγη γλυκύτατον μέλι, καθώς λέγει και ο προφητάναξ· «ως γλυκέα τω λάρυγγί μου τα λόγιά σου, υπέρ μέλι τω στόματί μου».

Ευλόγησον πάτερ

Τρία τινά φρόντιζε, ω ταπεινέ μοναχέ, να αποκτήσης εις του λόγου σου παντοτινά· νηστείαν, λέγω, εγκράτειαν και νοεράν προσευχήν, αν θέλης να γευθής ποτέ την θαυμαστήν ταύτην γλυκύτητα, η οποία θέλει σου γλυκαίνει αρρήτως την εμπροσθινήν άκραν της γλώττης σου.

Διότι, ανίσως εσύ δεν μεταχειρίζεσαι, με πάσαν σου έφεσιν και θέλησιν, νηστείαν, εγκράτειαν και νοεράν προσευχήν, ουδέποτε μη ελπίζης να αισθανθής την θαυμαστήν ταύτην γλυκύτητα εις την γλωσσαν σου. Αύτη δε η θαυμαστή γλυκύτης, την οποίαν αισθάνεται η γλώσσα σου, είναι μία μεγάλη παρηγορία του Θεού εις εσένα, διά να σε κάμη πλέον θερμότερον και πλέον ζηλωτήν εις την πνευματικήν σου εργασίαν.

Ταύτην δε την θαυμαστήν θείαν γλυκύτητα της γλώσσης σπάνιοι είναι εκείνοι οπού την απολαμβάνουσι, μάλιστα δε και ούτοι πάντοτε δεν την αισθάνονται, αλλά ενίοτε, όταν ευδοκή ο Κύριος να τους παρηγορήση με ταύτην.

Όταν όμως την αισθάνωνται πραγματικώς εις την γλώσσαν τους, τότε γνωρίζουν μόνοι τους, τι καλόν πράγμα είναι να νηστεύη τινάς αείποτε, να εγκρατεύεται πάντα του και να προσεύχεται αδιαλείπτως τω Χριστώ εξ όλης του της καρδίας, διότι δίχως ταύτα δεν ημπορεί να γροικήση [να καταλάβει, να νιώσει] εις το στόμα του την γλυκύτητα ταύτην.

Αύτη λοιπόν η θεία γλυκύτης είναι μεν άρρητος, διότι είναι πνευματική, παν δε πνευματικόν άρρητον και μυστικόν υπάρχει, όμως διά να την καταλάβη τινάς ολίγον τι, πώς ενεργεί εις την γλώσσαν, λέγομεν ούτως:
Αύτη η θεία και θαυμαστή γλυκύτης, από την οποίαν γλυκαίνεται αρρήτως η γλώσσα, ομοιάζει μεν εις την γλυκύτητα με την γλυκύτητα του ζαχάρου, όμως είναι πολύ διαφορετική από ταύτην, διότι, ανίσως βάνης εις το στόμα σου ζάχαρον, γλυκαίνει μεν το στόμα σου, όμως εις ολίγον, διότι, αφού αναλύση εις το στόμα σου ο ζάχαρος και τον καταπίης, δεν αισθάνεσαι πλέον την γλυκύτητά του, έξω μόνον ανίσως βάνης και άλλον εις το στόμα σου.

Όμως εις τον νοητόν και πνευματικόν τούτον ζάχαρον, τον οποίον βάνει αοράτως η Χάρις του Κυρίου εις το στόμα σου και με τον οποίον αλείφει θαυμασίως την γλώσσαν σου, δεν γίνεται τοιουτοτρόπως, διότι δεν ευκαιρεί μήτε χρειάζεται εσύ, αφού σωθή η γλυκύτης από το στόμα σου, να βάλης άλλο τίποτες γλυκύ διά να γλυκανθή, διότι του Θεού η γλυκύτης είναι ακένωτος, μόνον εάν την αξιωθής διά μέσου της νοεράς προσευχής και της καθαράς νηστείας.

Όταν λοιπόν γλυκαίνη η γλώσσα σου, αισθάνεσαι την γλυκύτητά της εις το εμπροσθινόν της μέρος, ωσάν πως να ετέθη εκεί κανένας κόκκος ζαχάρου μικρότατος, ο οποίος άρχισε να αναλύη μέσα εις το στόμα σου.

Τότε δε οπού αισθάνεσαι ότι γλυκαίνει ούτω η γλώσσα σου, διά να αισθανθής πλέον καλλίτερα την πνευματικήν ταύτην θείαν ηδύτητα, κράτησε καλά κλεισμένον το στόμα σου, διότι τοιουτοτρόπως αισθάνεσαι ότι αύτη η θεία και αρρητος γλυκύτης αναβρύει ακενώτως από την εμπροσθινήν άκραν της γλώσσης σου, ωσάν πως αναβρύει το ύδωρ απο καμμίαν φλέβαν.

Εκεί λοιπόν οπού την αισθάνεσαι ούτω βρύουσαν, ιδού και εκλείπει ευθύς από την γλώσσαν σου, εάν τυχόν ήθελες συντύχει και ομιλήσει με τινα κανένα λόγον. Αλλά ανίσως εσύ σφαλίσης το στόμα σου και προσέχης πάλιν εις το στόμα σου, ιδού παραδόξως αισθάνεσαι ότι γλυκαίνει πάλιν η γλώσσα σου.

Είναι ένα χόρτον, του οποίου το άνθος έχει φυσικόν μέλι. Τούτο το άνθος, τούτο το λουλούδιον, όταν το τραβας από το χόρτον και το ευγάζης, φαίνεται και είναι ωσάν σωληναράκι. Τούτο δε το σωληναράκι, ανίσως το βάνης εις το στόμα σου και το ρουφάς, γροικάς την γλυκύτητά του εις την γλώσσαν σου ωσάν μέλι.

Το όμοιον λοιπόν με τούτο είναι και η γλυκύτης της γλώσσης σου, οπού γλυκαίνει από την Χάριν του Θεού. Εκεί όμως, εις εκείνου του λουλουδίου την γλυκύτητα, αφού την ρουφήσης μίαν φοράν, σώνεται η ηδύτης του, έξω μόνον ανίσως ρουφήσης και έτερον, τότε πάλιν αισθάνεσαι την ηδύτητα.

Από το βιβλίο Ανωνύμου Ησυχαστού, «Νηπτική Θεωρία, εκ χειρογράφου της Ι. Μ. Ξενοφώντος Αγίου Όρους», έκδοση Ιεράς Μονή Ξενοφώντος,  Άγιον Όρος.